موضوعات اصلي
وقتی که به پایان سال نزدیک می شویم قیل و قال خانه تکانی و خریدهای شب عید بر پاست هر کسی در حالی خود را برای لحظه تحوبل سال آماده می کند .با این حال و در میان این همه هیاهو برای بسیاری از ما یک حالت بهت دست می دهد که ای وای یک سال دیگر آمد چقدر زود گذشت!! بعضی ها سال خوبی را گذرانده اند با لبخندی از سر شوق برای داشتن سالی بهتر با آغوش باز به استقبال سال جدید می روند و عده ای هم با تأسف از اینکه عمر به بطالت گذرانده اند با حسرت گذشته و نگرانی از آینده سال نو خود را آغاز می کنند و عده ای هم چنان درگیر روزمرّگی هستند که برایشان فرقی نمی کند فقط به خور و خوابی بسنده می کنند تا روزگار بگذرد حال باید دید ما از کدام دسته هستیم؟ بیاییم کارنامه حیات خود را ورق بزنیم تا ببینیم اوراق آن چگونه رقم خورده است! بررسی کنیم که کتاب نفس خود را با چه مطالبی پر کرده ایم! تا دیر نشده به حساب خودمان برسیم ، چرا که با محاسبه نفس امکان بازگشت به خدا و سیر و سلوک به سوی او فراهم می شود و در غیر این صورت آنگاه که در دادگاه عدل الهی قرار می گیریم راهی برای بازگشت و جبران نخواهد بود. امیر مؤمنان در کلامی فرموده است: ای بندگان خدا پیش از آن که باورها و کردار شما مورد ارزیابی قرار گیرد ، خود را بسنجید و قبل از اینکه به حساب شما برسند، از خودتان حسابرسی نمایید. عباد الله زنوا انفسکم من قبل آن توزنوا و حاسبوها من قبل ان تحاسبوا. انسان اگر بداند که به اندازه لقاء خدا و بهشت می ارزد، هرگز خود را به گناه و پستی و رزیلت نخواهد آلود. 1 در روایتی دیگر از امام علی (ع) آمده است: آگاه باشید که جانهای شما، بهایی جز بهشت ندارد، پس مواظب باشید که آن را به کمتر از آن نفروشید. انه لیس لانفسکم ثمن الا الجنه فلا تبیعوها الا بها . 2 
ارزیابی خود
عارف نامی جناب مولوی در مثنوی معنوی گفته: بر آدمی لازم است که همواره به ارزیابی خویشتن خویش بپردازد و تلاش کند که خود را باز شناسد.
تو نمی دانی که آخر کیستی
جهد کن چندانکه دانی چیستی
کارنامه حیات خود را ارزیابی نما و بررسی کن که لحظات عمر خویش را چگونه به پایان می بری.
عـــمــــر خــــود را در چــــه پایان برده ای
قوت و قوّت در چه فانی کرده ای
گــوهــر دیـــده کــــــجـــا فــرســـوده ای
پنــج حــس را در کجــا پالوده ای
گوش و چشم و هوش و گوهرهای عرش
خرج کردی چه خریدی تو ز فرش
امیر مؤمنان در کلامی فرموده است: ای بندگان خدا پیش از آن که باورها و کردار شما مورد ارزیابی قرار گیرد ، خود را بسنجید و قبل از اینکه به حساب شما برسند، از خودتان حسابرسی نمایید. عباد الله زنوا انفسکم من قبل آن توزنوا و حاسبوها من قبل ان تحاسبوا. انسان اگر بداند که باندازه لقاء خدا و بهشت می ارزد، هرگز خود را به گناه و پستی و رزیلت نخواهد آلود
اگر انسان به شناخت خود و ارزیابی کرده و نا کرده های خویش بپردازد ، خود را اسیر هوا و هوس های نفسانی نمی سازد . انسان اگر به شناخت خود بپردازد، در می یابد که روح او پذیرش حکمت لقمانی را دارد و نباید آن را اسیر خس و خاشاک عالم ماده سازد.
جان لقمان که گلستان خدا است
پای جانش خسته خاری چرا است
حقایقی که اگر آدمی بخواهد، تنها با معرفت نفس به آنها دسترسی می یابد.
لا جرم کوتاه کردم من زبان
گر تو خواهی از درون خود بخوان 3
عجب چیزهایی در نامه اعمال ماست!
کسانی که دائم به فکر ارزشهای طبیعی و بدنی و بشری خود هستند و به خود آرایی و خود نمایی و مد گرایی و مانند آن می اندیشند ، کسانی اند که خود را فراموش نموده اند و از ارزش خود انسانی خود غافل گشته اند ، آنها نمی دانند که چقدر می ارزند و چه استعداد و توانایی بی نظیری در آنها نهفته است ، به خودشان آگاهی ندارند و خویشتن خویش را نمی شناسند.
کمی تفکر کنیم ببینم چند سال جدید آمد و رفت و چند مد لباس آمد و رفت و چند کلاس بالاتر رفتیم و چند نمره گرفتیم این ها همه گذشتند و ما ماندیم و فرصت های از دست رفته چه قدر بیهوده همین ؟
این دنیای با عظمت و موجودات شگفت انگیز و این دریای بیکران و کوه های با عظمت همه را دیدیم و لذت بردیم و از یاد بردیم وجود عظیم خود را دیدیم و دانستیم که جای ما کجاست و از یاد بردیم و همه را با چیزهایی فروختیم که الان حتی در خاطر هم نداریمشان ولی فطرت پاک ما لحظاتی را داشته که با زیر و رو شدن عالم هستی از یاد نخواهیم برد همان لحظاتی که از خور و خواب و شهوت و شکم رها بوده ایم و هر چند کوتاه با خدای خود خلوتی عمیق داشته ایم و شیرینیش را هرگز از یاد نبرده ایم . به قول حافظ :
اوقات خوش آن بود که با دوست بسر رفت
باقی همه بی حاصلی و بی خبری بود
در روایتی دیگر ازامام علی (ع) آمده است: آگاه باشید که جانهای شما، بهایی جز بهشت ندارد، پس مواظب باشید که آن را به کمتر از آن نفروشید. انه لیس لانفسکم ثمن الا الجنه فلا تبیعوها الا بها
دوستان عزیز بیایید در آستانه این سال جدید با خود عهد کنیم که سال 1390 هجری شمسی را نقطه عطفی در زندگی خود قرار دهیم و شروع کنیم به رها شدن از بندهای تعلقات بی ارزش مادی و بکوشیم کمی هم به معنویتمان بپردازیم چون لحظات عمر به شتاب می گذرند و من و شما را به آن لحظه اجتناب ناپذیر می رسانند که پس از آن نه سال جدیدی خواهد آمد و نه فرصتی ....
بیایید همدیگر را از ته دل دعا کنیم و از خدا بخواهیم لحظات تک تک ما را به یاد خودش آباد کند و لحظه ای رهایمان نکند . سال خوبی داشته باشید دوستان عزیزم .
برای آگاهی بیشتر در زمینه خود شناسی و خود سازی ر. ک : 1- انسان و ایمان شهید مطهری 2- انسان در قرآن شهید مطهری 3- خودشناسی برای خودسازی محمد تقی مصباح یزدی 4- ترجمه جامع السعادات مولی مهدی نراقی 5- محاسبه النفس سید بن طاووس.
پی نوشت ها :
1. خطبه 90 نهج البلاغه.
2. بحار الانوار, ج78, 13.
3. سیمای انسان کامل ، عبدالله نصری، ص 274.
منابع : مجله اینترنتی پرسمان ، وبلاگ آموزه
