كوهستان كركس با ارتفاع 3895 متر در شهرستان هاي نطنز و كاشان قرار دارد و کوه کرکس که بلندترين ستيغ اين کوهستان محسوب مي شود و در 12 كيلومتري جنوب باختري نطنز واقع شده است. اين كوهستان از سوي شمال به وسيله راه اتومبيل رو كاشان - دليجان به كوهستان اردهال مي پيوندد و راه اتومبيل رو نطنز - مورچه خورت آن را از سمت جنوب محدود مي سازد. نواحي شمالي اين کوهستان متعلق به کاشان و نواحي جنوبي آن به شهرستان نطنز تعلق دارد که روستاهاي بسياري درآن پراکنده شده اند. مهم ترين روستاي اين منطقه از کوهستان کرکس، روستاي ابيانه است. از اين کوهستان رودهايي سرچشمه مي گيرند که اغلب آن ها خشک رودي بيش نيستند. ميزان بارندگي اين کوهستان 200 تا 400 ميلي متر است که جزو مناطق خشک و نيمه خشک محسوب مي شود و ميانگين دماي ساليانه آن 5 تا 15 درجه مي باشد . براي صعود به قله کرکس بايد از جاده نطنز اوره عبور کرده و سپس صعود از دره اوره و طي راه مالرو به روستاي بيدهند ادامه مسير داد. علاوه بر راه مزبور، عبور از مسير اتومبيل رو کاشان هنجن و بيدهند وسپس صعود به طرف قله از طريق راه مالرو بيدهند به روستاي اوره، مسير ديگري است .

عمارت مرتضوي از سه مجموعه فضايي تشكيل شده كه در سه جبهه و در يک حياط مربع شكل قرار گرفته اند. اين عمارت داراي گودال باغچه بوده و حياط در طبقه بالا به صورت سطح باريكي اين گودال باغچه‌ را دور مي ‌زند و فضاهاي سه جبهه‌ را به يكديگر پيوند مي ‌دهد. اين سطح از حياط در ضلع شمالي، توسط دو رديف پله مستقيم به كف گودال باغچه متصل مي ‌شود. فضاهاي جبهه شمال باختري عمارت مرتضوي از طبقه همكف، ارتفاعي معادل دو طبقه دارد و بلند تر از ساير قسمت‌هاست. اين جبهه از ايوان و تالاري پنج دري در ميانه و دو اتاق سه دري در دو سوي ايوان برخوردار است. جبهه جنوب خاوري اين عمارت از فضايي يک پارچه با چند رديف ستون به يک تالار مياني و دو سه دري در طرفين تقسيم شده است. تكرار ستون‌ها در طرفين ورودي هاي تالار، شکلي از كفش كن را القا مي ‌كند . اين فضاي وسيع از يک سو به اتاقي بدون نورگير و از سويي ديگر به ورودي خانه مرتبط مي ‌شود و به اين طريق مي ‌تواند به صورت فضايي مستقل مانند يک حسينيه در عمارت مورد استفاده قرار گيرد. فضاهاي جبهه جنوب باختري عمارت مرتضوي با تركيبي غيرمتعارف از يک راهروي عريض در ميانه نماي اين جبهه و دو اتاق سه دري در دو سوي آن تشکيل شده است و حياط خلوتي غيرمنظم در پشت گوشه باختري اين جبهه واقع شده و‌ به اين ترتيب يكي از اتاق‌هاي سه دري مذكور از دو ضلع به فضاهاي باز گشوده مي ‌شود.در زير سه جبهه اين عمارت سرداب‌هاي مفصلي قرار گرفته‌اند. سرداب جبهه شمال باختري مشتمل بر يک فضاي وسيع در عقب و فضايي ايوان مانند در جلوست كه با حياط گودال باغچه در ارتباط كامل است. اتاق‌هاي ديگري نيز در اطراف اين فضاها ساخته شده‌ است. سرداب جنوب خاوري از يک تالار و اتاقي در پشت آن و دو اتاق در طرفين تالار تشکيل شده است . فضاهاي تالار نيز تبادل هوايي كامل با حياط دارد و هر يک از اتاق‌هاي طرفين تالار يک فضاي نيمه باز كم عمق در مقابل خود دارد.در زير زمين جبهه جنوب باختري دو اتاق با پيش فضايي در مقابل خود و حياطي مركزي با حوض مستطيلي در وسط و باغچه بندي متقارن نسبت به حوض آرايش يافته است.فضاي باز ديگري در شمال خاوري حياط اصلي عمارت مرتضوي وجود دارد كه امروزه كاملا به حياط خانه متصل است اما در گذشته اين گونه نبوده است. حياط دوم بنا نيز مانند حياط اصلي خانه در دو طبقه ساخته شده ولي داراي شكل هندسي كاملي نيست. در هر يک از طبقات همكف و زيرزمين جبهه جنوب خاوري اين بخش سه اتاق ساده با ورودي هاي جداگانه در طبقه همكف هستند و‌ مي‌توانند به صورت فضايي مستقل از ساير فضاهاي مجموعه عمل کنند. در جبهه شمال باختري اين حياط در سطح گودال باغچه يک رواق و در جبهه شمال خاوري همين سطح، طاق نماهايي مشاهده مي شود. ديدن عمارت مرتضوي در پيش چشم هيچ بازديد کننده اي خالي از لطف نيست .

بند قهرود در 12 كيلومتري جنوب خاوري قريه قهرود در ميان دره عميقي كه دو رشته كوهسار را به فاصله‌ كمي از يكديگر جدا مي ‌كند با سنگ و ساروج ساخته شده است. طول ديوار آن 36 گز و عرض آن 20 گز از كف دره به بالا است. نقشه و طرح ساختمان اين سد نيز مانند بند قمصر است ديوار جلو و آبگير آن كاملا عمودي ساخته شده ولي ديوار پشت سد داراي شيب تندي است وسط ديوار چاهي به شكل دو لوله داخل يكديگر ساخته‌اندو اطراف لوله داخلي با يک رشته پلكان به پايين سد يا تونلي مربوط مي ‌گردد كه دريچه و بند و بست آب هم در آن جا ساخته شده و چاه وسط را علاوه به رسانيدن نور به پلكان مارپيچي شكل آن جهت جلوگيري از فشار آب به داخل تونل تعبيه نموده‌اند. سپس شاه صفي در مصب آب اين سد كه در حومه شهر كاشان است باغ شاه جديد يا بناهاي چندي بر پا ساخت كه به همين مناسبت آن محوطه صفي آباد ناميده شد در اواسط قرن گذشته رفته رفته خرابي ‌هايي در سد پيدا شده بود كه در عهد محمد شاه قاجار مرمت شد .

امام زاده هلال بن علي بين راه آران و بيدگل و در 12 كيلومتري كاشان واقع شده است . اين بقعه داراي يک گنبد با دو گلدسته مزين به كاشي هاي الوان زيبا، صحن‌هاي شمالي و جنوبي وسيع، ايوان هاي مرتفع، صفه، غرفه ‌هاي متعدد، حوضخانه، سرداب و بادگيرهاي قديمي است. اصل بناي كنوني از دوره صفوي بر جاي مانده كه بعدها چندين بار تجديد بنا و مرمت شده و با نقاشي هاي آب رنگ زينت يافته است. در ايوان صحن شمالي و بالاي در ورودي حرم امام زاده يک سنگ نبشته مرمري با 11 بيت وجود دارد که تاريخ 953 هـ . ق بر آن حک شده است. داخل حرم و ايوان و صحن‌هاي اين امام زاده، گروهي از علما و بزرگان روستاي آران مدفون شده ‌اند كه روي قبر هر يک از آن ها سنگ قبري تاريخي قرار دارد. گفته مي شود كه محمد هلال، همان محمد اوسط است كه در كتب تاريخي از او به نام محمد ماهروي ياد شده است، اما شيخ مفيد در بين اولاد علي(ع) از فرزندي به نام محمد هلال نام نبرده است .

آرامگاه امام زاده شاه رضا يكي از آثار ارزنده اسلامي و مربوط به روزگار شاه اسماعيل صفوي (905 - 930 هـ . ق) است. در همان ايام و از سوي حاكمان محلي، دو صحن پهناور و مستطيل شكل كه غرفه ‌هايي در اطراف خود داشتند براي اين بنا ساخته شد . بعضي از پژوهشگران شاه رضا را از نسل امام حسن(ع) و بعضي او را فرزند امام موسي بن جعفر(ع) مي دانند. سبک ساختمان گنبد اين امام زاده مانند گنبد مسجد شاه اصفهان است و پيرامون آن از كاشي هاي لاجوردي که سوره جمعه را در بر دارند پوشيده شده است . ايوان حرم آينه ‌كاري شده و دو درب خاتم كاري شده بسيار زيبا دارد. در دو سوي در حرم نيز دو در قرار دارد كه بسيار نفيس هستند و از نوشته روي آن ها روشن مي شود كه به دستور صارم الدوله و در سال 1315 هـ . ق، به دست استاد باقر نجار ساخته شده اند . ساخت درب اصلي و خاتم كاري شده آرامگاه نيز در سال 1309 هـ . ق و توسط صارم الدوله پايان يافته است. برخي از نامداران تاريخ مانند اسكندر خان زند برادر كريم خان زند و فتحعلي خان افشار ارومي - که گور او در بخش باختري و جلو پلكان قرار دارد - در اين مکان دفن شده اند. ضريح اين امام زاده در سال 1354 هـ . ش از سوي اداره اوقاف اصفهان تعمير و طلاكاري شد .

اين آبشار در باختر روستاي آب ملخ و در فاصله 60 كيلومتري شهر سميرم قرار دارد و از گردشگاه هاي اهالي و بازديدكنندگان اين منطقه به شمار مي رود .
منطقه سمير م درحوزه رسوب گذاري زاگرس قرار گرفته واز نظر مورفولوژي داراي روند عمومي شمال غرب - جنوب شرق است كه تحت تأثيرتكتونيک زاگرس با همان روند قرار گرفته است. بر جستگي ها ي مهم منطقه را بيش تر سنگ هاي آهكي كرتاسه، آسماري و گا هي نيز آ هک هاي د وره ا ئوسن تشكيل داده اند. دشت هاي منطقه بيش تر رسوبا ت رود خانه اي و مربوط به دوران چهارم هستند. بعضي از دشت هاي بزرگ حوزه مانند: د شت مهر گرد (وردشت) در ساختمان ناود يس واقع شده كه سنگ كف آن از طبقات مارني ويا شيلي كرتاسه تشكيل شده است، به طور كلي مي توان ا ز نظر جغرا فيايي منطقه را به سه بخش ارتفاعات حوزه ها ي کوهستاني، تپه ماهورها وکوهپايه ها و دشت ها تقسيم نمود. برخي از مهم ترين ارتفاعات اين شهرستان عبارت اند از: آبشار، آبگردو، آق داغ، آلما لوق، بغل گنده، بوركون، بهرز، بهزاد، بيدبلاجي، پس دز، پشت قفا. به طور كلي د شت ها را رسو بات د وران چها رم و تر ا س ها ي آ بر فتي و وا ريزه هاي دامنه ا ي د رشت دانه، رسوبا ت مخروط ا فكنه و سيلا ب ها و رسوبا ت رو د خانه ا ي با دانه بند ي ها ي مختلف به وجود آ ورده ا ند. ضخا مت آ برفت در ا ين دشت ها كم و ا ز نظر آب ها ي ز ير ز ميني چند ان غني نيست. در بعضي نقاط ا ين دشت ها به علت قرار گرفتن در دا منه ناود يس ها، سنگ كف آن ها بالا بوده، سفره ها ي سطحي قابل توجهي را به وجود آورد ه ا ند و غالبا" د را ين مناطق ر و يشگا ه هايي به صورت مرغزار در آ مده كه محل منا سبي برا ي چر ا ي ا حشام هستند. مهم تر ين دشت ها ي اين شهر ستا ن عبارت اند از: دشت قبر كيخا، دشت سمير م دشت مهر گرد (وَرد شت)، د شت حنا، دشت قو ر تَپَسي .

بازار اصفهان يکي از بزرگ ترين و جالب ترين بازارهاي شهرهاي ايران و حتي جهان اسلام به شمار مي رود. در بين شهرهاي بزرگ و سنتي ايران، کمتر شهري بازاري به با شکوهي بازار اصفهان دارد. شاردن در مورد بازار اصفهان شرح داده است: از سر در قيصريه وارد مجلل‌ترين و بزرگ ‌ترين بازارهاي اصفهان مي ‌شويم كه محل فروش پارچه‌هاي گرانبهاست و گنبد منقش بزرگي دروسط آن قرار دارد در طرف راست اين گنبد، ضرابخانه و در طرف ديگر آن كاروان سراي للَه بيک بنا شده است. «شاردن» از كاروان سراي مولتانيان دراين بازار نام مي ‌برد كه عده‌اي از مولتانيان هند در آن به تجارت و داد و ستد اشتغال داشته‌اند او به بازار صحافان،‌ صندوق سازان، سراجان و كاروان سراي برنج فروشان، بازار لبافان، آهنگران، كاروان سراي گلپايگاني‌ها و كاروان ‌سراي حلاجان، بازار كفاشان و ساغري سازان، بازار عطاران، قنادان، دارو فروشان، فروشندگان زيور آلات و.... اشاره كرده است. در بين بازارهاي شهرهاي بزرگ ايران کمتر بازاري از نظر تيپ معماري و عناصر متنوع آن ، مانند بازار اصفهان سالم مانده و به همين جهت به شدت مورد توجه معماران و شهرسازان داخلي و خارجي قرار دارد. در اين بازار دکان هايي وجود دارد که از 400 سال قبل تا امروز به عرضه تنها يک نوع کالا مبادرت نموده اند . امتداد بازار بزرگ اصفهان به مسجد جامع و سپس به بازار عريان منتهي مي ‌شود اين بازار را به مناسبت مجاورت با گنبد نظام الملک و مسجد جامع، بازار نظاميه يا نظام الملكي نيز گفته‌اند و تا نيم قرن پيش رشته‌هاي طولاني و متعددي اين بازار را به بازارهاي دروازه طوقچي و بازار غاز و ميدان وصل مي ‌كرده است. از انشعابات ديگر آن، بازار ريسمان و مدرسه كاسه گران است. مجموعه آثار تاريخي ديگري مانند مدرسه ملا عبدالله، مسجد جارچي باشي، مدرسه صدر، مدرسه نيماورد و كاروان سراهايي از عهد صفويه و قاجاريه مانند كاروان سراي مخلص، گلشن و تيمچه ملک و بسياري كاروان سراها و تيمچه‌هاي ديگر و حمام‌هايي از عصر صفويه بر اهميت تاريخي مجموعه معماري بازار بزرگ اصفهان كه از سر در قيصريه تا سر در مسجد اصفهان امتداد دارد افزوده است .