بیماری هلندی در آستانه ورود به اقتصاد ایران
در یك دهه اخیر بازارهای بورس نیویورك و لندن چنین جوش و خروشی را به خود ندیده بود. افزایش یك و بعضاً دو دلاری قیمت نفت در یك روز همه را شوكه كرده است. حتی مردم عادی كوچه و خیابان های دوردست ترین كشورها كه نه تولیدكننده نفت هستند و نه مصرف كننده بزرگ و متوسط، خبرهای قیمت نفت را پیگیری می كنند، به گونه ای كه سرنوشت شان به بالا و پایین رفتن قیمت نفت بستگی دارد. اكنون هر دور مته حفاری كه زمین را برای اكتشاف نفت می كاود ارزش دلاری پیدا كرده است. اكنون ارزش هر قطره نفت كه وارد نفت كش ها و یا خطوط لوله می شود ۴۵درصد بالاتر رفته است. اما این افزایش قیمت فقط به ضرر مصرف كنندگان نهایی نیست، بلكه كشورهای تولیدكننده ای كه نتوانسته اند زیرساختار خود را توسعه بدهند از محل این افزایش دچار خسارت می شوند. آسیبی كه ناشی از «بیماری هلندی» است.در اواسط دهه ۱۹۶۰ هلند به منبع عظیم گاز در دریای شمال دست یافت. بهره برداری از این منبع عظیم باعث سرازیر شدن درآمدهای كلان به آن كشور و بالابردن ارزش پول رایج شد. این اتفاق سبب شد كه كارهای تولید داخل رقابت خود را از دست بدهند و در نتیجه واردات افزایش و صادرات كاهش یافت. روندی كه اقتصاد هلند را در معرض خطر قرار داد. از آن پس واژه «بیماری هلندی» برای اقتصادهایی كه در معرض چنین خطری قرار می گیرند به كار می رود. ایران یكبار این بیماری را در اواسط دهه ۱۳۵۰ تجربه كرده بود. آیا اكنون این بیماری را یكبار دیگر تجربه می كند؟
ادامه مطلب
اقتصاد جهانی به نفت گران عادت می کند
صندوق بین المللی پول در گزارش چشم انداز اقتصاد جهان، در چهارمین ماه ۲۰۰۵ اعلام کرد: بهای فعلی نفت (به قیمت های ثابت) تقریباً نصف قیمت آن در دومین شوک نفتی در سال ۱۹۷۹ و همزمان با انقلاب ایران است. با این حال این سئوال مطرح است که چرا بهای نفت پس از یک دوره نسبتاً آرام شروع به افزایش کرده است.پاسخ این سئوال را باید در افزایش تقاضای جهانی نفت جستجو کرد. این بار افزایش تقاضا نه از سوی اروپا و آمریکا، بلکه از سوی آسیا است. بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ چین ۳۵ درصد افزایش تقاضا را به خود اختصاص داده است، در حالی که در همین مدت سهم آمریکا از میزان افزایش تقاضای ۲۰ درصد بوده است. در سال ۲۰۰۴ میزان تقاضا برای نفت ۲ میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه افزایش یافت که نمایانگر ۴/۳ درصد افزایش نسبت به سال قبل از آن و بیشترین میزان حجم و درصد افزایش تقاضا از سال ۱۹۷۸ است.آژانس بین المللی انرژی، که مقر آن در پاریس قرار دارد، پیش بینی کرد در سال ۲۰۰۵ تقاضای جهانی نفت روزانه یک میلیون و ۷۷۰ هزار بشکه افزایش می یابد. گرچه این میزان از قبل کمتر است اما همچنان با ۲/۲ درصد افزایش، یکی از بالاترین میزان رشد تقاضا طی دو دهه گذشته است.
ادامه مطلب
رویارویی نفت و مالیات در اقتصاد دولتی ایران
تمركز زدایی در تصمیم گیری های اقتصادی بر مبنای رشد اقتصادی و بهبود عدالت اجتماعی به ویژه در بعد توسعه منطقه ای یكی از مهمترین اهدافی است كه دولت جدید به دنبال آن است. از دیگر اهدافی كه همواره مورد تأكید دولتمردان و مسؤولان اقتصادی كشور بوده، كاهش تكیه بردرآمدهای نفتی و افزایش اهمیت درآمدهای مالیاتی است.بدون شك تأكید دولت بر درآمدهای نفتی در دوران اخیر یكی از چالش برانگیزترین عواملی است كه سیاست های اقتصادی كشور را زیر سؤال می برد. این درحالی است كه «داود دانش جعفری» مرد شماره یك اقتصاد ایران در سخنانش اظهار می دارد كه اگر نفت وجود نداشت، اقتصاد ما تا این اندازه دولتی نمی شد و مالیات نیز نقش مهمتری در سیاست های اقتصادی ایفا می كرد.به هر صورت همان گونه كه مشهود است در حال حاضر بسیاری از درآمدهای دولت از بودجه نفت تأمین می شود. آمار نشان می دهد كه در وضعیت كنونی با وجود تراز مثبت ایران در صادرات و تولید ناخالص داخلی و رشد ملایم اقتصادی، اگر نفت نباشد، اقتصاد كشور به طور حتم فلج خواهد شد.
ادامه مطلب