صنايع دستي از جمله اين ميراث كهن و گرانبهاست كه در هر خطه از مرز و بوم كشورمان ردپايي از خود به جا گذاشته است.
به گفته كارشناسان، صنايع دستي ميراثي است كه فاصله ديروز و امروز تمدن، فرهنگ و هنر ايران را از ميان بر مي دارد، گويي تمدن كهن به صورت ممتد و لاينقطع همراه با اين صنايع از روزها و سال ها و قرن ها گذر كرده و به روزگار ما رسيده است.
صنايع دستي كه با تار و پود مردمان سخت كوش و خوش ذوق ايران زمين در هم تنيده، معرف فرهنگ و تمدن ديرينه اي است كه در هر گوشه از اين سرزمين هنر پرور باشكوه و جلوه خاصي به نمايش در مي آيد.
در اين ميان صنايع دستي استان كرمانشاه با توجه به ويژگيهاي خاص از جمله قدمت، اصالت ، تنوع ، كيفيت و زيبايي جايگاه ويژه اي در ميان صنايع دستي كشور دارد.
به گزارش خبرنگار ايرنا معاون صنايع دستي و هنرهاي سنتي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان كرمانشاه در خصوص جايگاه صنايع دستي اين استان گفت: قدمت صنايع دستي استان كرمانشاه را مي توان از نقش برجسته ' آنوباني ني' ، اثري به جا مانده از آنوباني ني (پادشاه لولوبي ها) در چهار هزار و 800 سال پيش ( قبل از سكونت آريايي ها در زاگرس ) در منطقه سرپل ذهاب كرمانشاه دريافت.
'نصرت الله سپهر ' روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: كرمانشاه از ديرباز به سبب موقعيت خاص جغرافيايي و نياز اهالي به لوازم و مواد اوليه زيستي مركز صنايع دستي بوده است و در بين مردم بومي، افرادي مستعد و ماهر در هر رشته پرورش يافته اند.
وي گفت: به علت اهميت تجاري و واقع بودن كرمانشاه بر سر شاهراه زيارتي و تجارتي ايران و بين النهرين، صاحبان ذوق و هنر از ساير نقاط به كرمانشاه مهاجرت كرده اند و هر كدام از اين هنرمندان زمينه گسترش، تعليم و تبليغ رشته خاصي را به وجود آورده اند؛ به همين سبب در اين منطقه مي توان ردپايي از هر نوع صنايع دستي يافت.
وي افزود: هنرمندان و اساتيد چيره دست با ذوق و ابتكارشان علاوه بر تامين مايحتاج روزمره مردم ، زيبايي و نشاط را به آنان هديه مي دهند و زندگي را سرشار از طرح و رنگ مي كنند.
سپهر ادامه داد: از طرف ديگر شيوه معيشت عشايري استان زمينه هاي مساعدي را جهت گسترش صنايع دستي فراهم كرده است.
وي گفت: اكنون در استان كرمانشاه بيش از 250 رشته صنايع دستي وجود دارد كه حدود 40 هزار نفر از هنرمندان خوش ذوق استان در اين رشته ها به صورت تمام وقت يا پاره وقت مشغول به فعاليت هستند.
معاون هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان در ادامه با اشاره به مهمترين صنايع دستي استان گفت: قالي بافي ، گليم بافي، جاجيم بافي ، جولايي ، موج بافي ، چيغ بافي ، گيوه دوزي ، صنايع دستي چوبي ، قلمزني ، حكاكي ، تسبيح سازي ، شيشه گري ، حجاري ، فلز كاري ، نمد مالي ، سراجي ، منبت و معرق، ساخت زيور آلات فلزي ، پوشاك محلي و جانماز از جمله مهمترين صنايع دستي استان كرمانشاه است.
وي تصريح كرد: در ميان صنايع دستي استان كرمانشاه بافته ها از اهميت خاصي برخوردارند و در ميان بافته ها نيز گيوه كه نوعي پاپوش است و در زبان محلي به آن كلاش مي گويند داراي شهرت فراواني است.
وي افزود: منطقه سرسبز پاوه و اورامانات در استان كرمانشاه مامن هنرمندان چيره دستي است كه با ذوق و سليقه و پشتكار در اين زمينه فعاليت مي كنند.
وي ادامه داد: گيوه به دليل استحكام، ظرافت ، زيبايي و تنوع رنگ و طرح خاصي كه دارد هميشه مورد توجه مسافران بوده و به عنوان يكي از سوغات استان كرمانشاه باخود به ارمغان برده اند.
وي افزود: گليم از ديگر بافته هاي بسيار مشهور در استان كرمانشاه است كه به واسطه پيشينه اين هنر دستي در شهرستان هرسين كرمانشاه نام منطقه هرسين همواره با گليم همراه است و اين منطقه امروز از مهمترين مراكز توليد گليم در كشور است.
وي تصريح كرد: نقوش گليم هرسين بسيار متنوع است و به دليل داشتن طرح هاي انتزاعي خاص و نقوشي برگرفته از ذهنيات بافنده و محيط پيرامون و استفاده از پشم مرغوب دامهاي اين منطقه ار ارزش بالايي برخوردار است.
سپهر افزود: موج ( رختخواب پيچ ) و جاجيم ( نوعي زير انداز ) نيز از ديگر دست بافته هاي بسيار زيبا و تماشايي استان كرمانشاه با رنگهاي ملايم و آرام گياهي كه بر گرفته از طبيعتند و نقش هاي متنوع و كاربري فراوان است كه يكي از موارد كاربرد آن در سياه چادرهاي ايلاتي است كه رنگ و رويي زيبا به آن مي بخشد.
وي فرش دستبافت را از ديگر صنايع دستي استان كرمانشاه عنوان كرد كه زينت بخش ديوارها و دلنوازترين زير انداز خانه هاي ايرانيان است.
وي افزود: قدمت فرش بافي در منطقه سنقر كرمانشاه به چند دهه پيش مي رسد و فرش سنقر كه به فرش كردي نيز معروف است از نوع فرشهاي داراي پرز بلند است كه از معروفترين نقش هاي آن مي توان به بازوبندي، اكبر آبادي ، عبداللهي ، سماوري ، حسين آبادي ، كليايي و كيوناني اشاره كرد.
سپهر ادامه داد: جولايي يا شال بافي با دستگاه سنتي نساجي نيز از ديگر صنايع دستي مشهور استان كرمانشاه است كه بويژه در منطقه اورامانات رواج دارد كه از شال براي تهيه پوشاك محلي مردان اين منطقه به نام ' چوخه و رانك ' استفاده مي شود.
وي گفت: سراجي از ديگر صنايع دستي مشهور استان كرمانشاه است كه در گذشته راسته سراجان در بازار قديم شهر كرمانشاه مامن هنرمندان چرم ساز بوده است و ساكنان شهر و روستا براي كفش دوزي ، زين سازي ، پوشش تسهيلات فردي و افسار و لگام و برخي وسايل شكار به اين راسته مراجعه مي كردند اما امروز بيشتر جنبه تزئييني پيدا كرده و بيشتر به صورت كيفهاي زنانه و مردانه و كمربند عرضه مي شود.
وي در ادامه چيغ بافي را از ديگر هنرهاي سنتي استان برشمرد و گفت: چيغ نوعي حصير است كه با استفاده از ني هاي باريك و بلند و موي بز و نخ هاي رنگي توسط زنان عشاير منطقه گيلانغرب در نهايت سليقه و ذوق بافته مي شود و با طرح هاي هندسي و رنگهاي زيبا كه بر گرفته از محيط طبيعت است همانند ديوار پر نقش و نگاري دور تا دور سياه چادر ايلات را فرا مي گيرد.
وي افزود: سبد بافي نيز از ديگر هنرهاي سنتي منطقه اورامانات است كه مردان خوش ذوق روستايي با استفاده از تركه هاي نازك ارغوان كه در منطقه به وفور يافت مي شود انواع مختلف سبد را مي بافند كه علاوه بر زيبايي ، كاربردهاي فراوان دارد.
معاون هنرهاي سنتي استان ادامه داد: از ديگر هنرهاي سنتي استان مي توان قلم زني را نام برد كه از هنرهاي سنتي بسيار قديمي ايرانيان و به جاي مانده از عهد ساسانيان است.
در گذشته قلم زني بر روي نقره در استان كرمانشاه از رونق خاصي برخوردار بود اما در سالهاي بعد بر روي مس و ورشو نيز رواج پيدا كرده است.
وي همچنين ساخت سازهاي سنتي را از ديگر صنايع دستي استان كرمانشاه عنوان و تصريح كرد: ساخت تنبور كه قدمتي شش هزار ساله در ايران دارد و آهنگها و نغمه هاي آن به صورت مقامي و داراي جذبه روحاني است از جايگاه خاصي در ميان هنرمندان مناطق صحنه و اسلام آباد و كرمانشاه برخوردار است.
معاون هنرهاي سنتي و صنايع دستي استان كرمانشاه در ادامه با اشاره به وضعيت كنوني صنايع دستي استان گفت: صنايع دستي در استان كرمانشاه در سالهاي اخير روند رو به رشدي راطي مي كند به طوريكه صادرات صنايع دستي استان در شش ماه نخست امسال رقمي بالغ بر چهار ميليون دلار بوده است كه نسبت به سال گذشته چهار برابر شده است.
سپهر با اشاره به اقدامات اين معاونت در راه حفظ و ارتقاي صنايع دستي استان گفت: برگزاري نمايشگاهها از جمله اقدامات مهم در جهت معرفي ، تبادل اطلاعات و فروش توليدات صنايع دستي هنرمندان است كه در اين راستا در شش ماه نخست امسال هنرمندان استان در 58 نمايشگاه داخلي و خارجي حضور فعال داشته اند.
وي گفت: تا پايان سال جاري نيز برگزاري 50 نمايشگاه در سطوح مختلف از جمله برنامه هاست.
وي افزود: بيمه هنرمندان در رشته هاي مختلف صنايع دستي نيز به طور مستمر انجام مي شود و تاكنون بخش زيادي از هنرمندان استان تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار گرفته اند.
وي با اشاره به مشكلات هنرمندان صنايع دستي استان گفت: ايجاد بازارچه هاي دائمي فروش صنايع دستي در استان ، روان شدن روند ارائه تسهيلات به هنرمندان و توجه بيشتر مسوولان به بودجه حمايتهاي ترويجي صنايع دستي و اجراي مصوبه دولت مبني بر خريد بخشي از كالاهاي صنايع دستي از سوي ادارات از جمله مشكلات و خواسته هاي هنرمندان است.
وي گفت: از مردم نيز انتظار داريم خريد صنايع دستي را در ديد و بازديدها و به عنوان هدايا مورد توجه قرار دهند و به جاي خريد برخي كالاهي بي كيفيت خارجي بيش از پيش به اين ميراث ماندگار و كهن و با كيفيت و سالم از نظر زيست محيطي توجه داشته باشند.
وي در پايان با اشاره به ثبت دو اثر ' زيور آلات سنتي و منبت ' استان كرمانشاه در فهرست ميراث معنوي جهان از سوي يونسكو و دريافت لوح تقدير جهاني از سوي يونسكو به گليم كرمانشاه گفت: امسال نيز 16 اثر از آثار صنايع دستي استان براي قضاوت براي ثبت در فهرست ميراث جهاني به يونسكو ارسال شده است.

منبع:ایرنا