شکستگی استخوان از جمله مهمترین آسیب های بدن است که بدنبال ضربه ایجاد می شود.هر گونه تغییر شکل استخوان بدنبال ضربه، شکستگی نامیده می شود. به زبان دیگر اگر نیرویی که به استخوان وارد می شود بیش از حد تحمل آن بوده و بتواند شکل استخوان را تغییر دهد می گوییم شکستگی ایجاد شده است.
این تغییر شکل ممکن است به اشکال متفاوت ظاهر شده و با شدت و ضعف همراه باشد. گاهی شکستگی بسیار واضح است. در این حال ضربه موجب می شود استخوان به دو و یا حتی چند تکه کاملا جدا از هم تبدیل شود. گاهی شدت ضربه وارده به حدی است که موجب خرد شدن استخوان می شود.
سالها طول میکشد تا یک شکستگی کاملا جوش بخورد. عوامل زیادی در جوش خوردن شکستگی ها نقش دارند مانند سن بیمار، نوع استخوان شکسته شده، شدت نیرویی که به استخوان وارد شده و آن را شکسته است، صدمه نسج نرم همراه، باز یا بسته بودن شکستگی، وجود عفونت، بیماری های زمینه ای، تغذیه و داروهای مختلف.
استخوان‌ها سخت و محکم هستند، اما با این حال آنها هم گاهی می‌شکنند. مانند یک مداد، استخوان‌ها تحت فشار، خم میشوند، اگر فشار را بالاتر ببریم یا ناگهانی وارد کنیم، می‌شکنند؛ به طور مثال اگر در حین بازی زمین بخورید، یا از میله‌های بارفیکس پایین بیفتید، ممکن است استخوان‌هایتان بشکند.
انواع شکستگی استخوان
شکستگی یا ترک‌خوردگی، در اثر از بین رفتن تداوم و پیوستگی استخوانهای بدن ایجاد میشود. شکستگی به دو نوع باز و بسته تقسیم میشود. در شکستگی باز، پوست روی قسمت شکسته بر اثر بیرون زدن استخوان یا بر اثر ضربه مستقیم هنگام شکستگی، بریده یا پاره میشود، اما در شکستگی بسته پوست پاره نشده و هیچ زخمی در محل شکستگی دیده نمی‌شود.
معمولا در شکستگی‌های باز، به دلیل وجود زخم خونریزی دهنده، احتمال عفونت بسیار زیاد است و در مقایسه با شکستگی‌های بسته خطرناک‌ترند.
مشکل واقعی خود شکستگی نیست، بلکه خطری است که استخوان شکسته برای اعضای حیاتی کنار خود به وجود می‌آورد.
علايم شکستگی استخوان
1ـ تورم: این علامت بلافاصله بعد از شکستگی اتفاق می‌افتد. معمولا در شکستگی‌ها، لبه‌های تیز استخوان شکسته باعث پاره یا بریده شدن قسمتی از بافت و برخی عروق کنار محل آسیب دیده شده و منجر به خونریزی و التهاب ناحیه میشود.
2 ـ تغییر شکل: معمولا بر اثر بروز شکستگی ممکن است تغییر شکل، کوتاه‌شدگی یا زاویه‌دار شدن استخوان در محل آسیب دیده رویت شود. البته در ترک‌خوردگی یا مو برداشتن، بد شکلی قابل رویت نیست. برای بررسی تغییر شکل، عضو آسیب‌دیده را با عضو سالم طرف دیگر مقایسه کنید.
3 ـ لمس دردناک: یکی از علائم قابل اعتماد شکستگی، لمس دردناک است. معمولا حساسیت به درد تنها در محل آسیب‌دیده وجود دارد و غالبا مصدوم می‌تواند نقطه درد را با انگشت نشان دهد. برای پیدا کردن محل شکستگی، پوشش عضو را کنار بزنید و به آرامی طول استخوان را لمس کنید. نقطه‌ای که به لمس حساس بود و درد گرفت می‌تواند محل شکستگی باشد.
4 ـ ناکار شدن عضو آسیب‌دیده: اگر عضو شکسته باشد، با حرکت دادن دردناک میشود. در این زمان مصدوم به دلیل درد زیاد از به کارگیری عضو، امتناع ورزیده و عضو در حرکت ناتوان میشود. البته توجه داشته باشید، احتمال دارد مصدوم با تحمل درد، عضو را تکان دهد.
5 ـ احساس ساییده شدن دو سر شکسته‌ی استخوان: گاهی مصدوم هنگام بروز شکستگی، صدای شکسته شدن استخوان یا در زمان حرکت عضو، صدای ساییده شدن دو سر استخوان را احساس میکند. این علامت، نشانه حتمی شکستگی است.
6 ـ لمس فاصله بین دو سر استخوان شکسته: در صورت لمس این فاصله، شکستگی حتمی است.
7- تغییر رنگ ناحیه آسیب‌دیده: معمولا آخرین و دیررس‌ترین علامتی که نشان‌دهنده شکستگی است، رنگ پریدگی یا کبودی در محل شکستگی است که معمولا یک ساعت بعد از شکستگی اتفاق می‌افتد.
پیشگیری از شکستگی استخوان
از کجا می‌توانید مطمئن شوید که دیگر استخوان هایتان نشکند, اتفاق همیشه می‌افتد اما می‌توانید با استفاده از کلاه‌های ایمنی مخصوص، زانوبند، ساق‌بند و پوشیدن لباس و کفش مناسب موقع ورزش از خیلی از آسیب‌دیدگی‌ها جلوگیری کنید.
همچنین با یکسری کارها می‌توانید استخوانهای محکمتری داشته باشید:
• فعالیت جسمی زیاد داشته باشید، مخصوصاً کارهایی مثل پریدن و دویدن.
• با مصرف کلسیم و ویتامین D استخوان‌هایتان محکم‌تر خواهند شد. این یعنی حتماً باید هر روز شیر بنوشید و از غذاها و نوشیدنی‌هایی که مقدار زیادی کلسیم دارند، مثل کلم‌بروکلی و آب پرتقال کلسیم دار استفاده کنید.
راه‌های ترمیم شکستگی استخوان
استخوان‌ها دارای ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای ترمیم خودشان هستند و با درمان مناسب، بیشتر شکستگی‌ها بدون هیچ عارضه‌ای بهبود خواهند یافت. اما برخی شکستگی ها مشکلاتی در ترمیم دارند.
هنگامی که یک استخوان به کندی ترمیم می شود، به نام تاخیر در التیام خوانده می شود.
هنگامی که یک استخوان اصلا ترمیم نمی شود، به نام استخوان جوش نخورده خوانده می شود.
علت جوش نخوردن استخوان
- وجود عفونت
- جریان خون کم به استخوان
- جدا شدن انتهای استخوان شکسته
- حرکت دادن استخوان شکسته
استخوان هایی که جوش نمی خورند
1- شکستگی ناوی: یکی از 8 استخوان مچ دست است و در زیر انگشت شست قرار دارد.
2- شکستگی تالوس: تالوس یکی از استخوان های مچ پا می باشد. بیش از نیمی از تالوس از غضروف پوشیده شده است. تالوس باعث حرکت مفصل پا، زیر مچ پا و قسمت میانی پا می شود.
3- شکستگی گردن ران: درست در زیر توپ مفصل ران قرار دارد. هنگامیکه این استخوان شکسته شود، توپ را از استخوان ران جدا می کند.
4- شکستگی متاتارس پنجم (جونز): از قسمت میانی پا به انگشت کوچک پا کشیده شده است. قسمت انتهای این استخوان، برآمده است و در طرف خارجی پا احساس می شود.
چه کسانی در معرض جوش نخوردن استخوان قرار دارند؟
- افراد سیگاری
- دیابتی ها
- افراد چاق
- دیگر بیماران
درمان استخوانهای جوش نخورده
بستگی به علت جوش نخوردن دارد.
- جراحی برای از بین بردن عفونت
- حرکت ندادن استخوان شکسته (با دستور پزشک)
- پیوند استخوان برای تحریک رشد استخوان
نقش تغذیه در جوش خوردن شکستگی ها چیست
یک انسان بالغ با فعالیت فیزیکی متوسط روزانه به 2500 کالری نیاز دارد که از طریق تغذیه تامین می شود، همین انسان در صورتی که دچار چند شکستگی شود میزان کالری مورد نیاز وی به 6000 کالری افزایش خواهد یافت که باید آن را از طریق تغذیه تامین کرد.
پروتیین ها
مهمترین ماده غذایی جهت تامین کالری پروتین ها می باشند. مصرف کم آنها باعث می شود که شکستگی ضعیف جوش بخورد و مدت جوش خوردن نیز طولانی شود. پروتئین ها باعث افزایش جذب کلسیم از روده و نیز افزایش نشستن کلسیم روی استخوان می گردند.
یکی از مهمترین مواد تشکیل دهنده پروتئین ها در این مورد لیزین نام دارد که در شیر کم چرب، ماهی، سویا و مخمرها وجود دارد. بهتر است منبع تامین کننده پروتئین ها گیاهی باشد چون پروتئین های حیوانی مانند گوشت قرمز باعث برداشت کلسیم از استخوان و دفع آن از کلیه ها می گردند. پروتئینهای گیاهی را که به این منظور میشود استفاده کرد در غلات، لوبیا، و سبزیجات به مقدار زیادی وجود دارند.
مواد معدنی
مهم ترین مواد معدنی استخوان کلسیم و فسفر می باشند، که بخصوص کلسیم در مواد غذائی زیر به مقدار زیادی وجود دارد. ماست کم چرب ( هر لیوان ماست حدود 350 میلی گرم کلسیم دارد )، ساردین، سبزیجات سبز، اسفناج، بادام، پرتقال ( هر عدد پرتقال متوسط حدود 50 میلی گرم کلسیم دارد )، سویا و بادام زمینی. بنا بر این خوردن این مواد در جوش خوردن شکستگی ها مفید است.
مواد معدنی دیگری که باعث تحریک جوش خوردگی میشوند عبارتند از روی، مس، سیلیکون و منیزیم.
روی کمک به ساخته شدن کال ( جوشگاه شکستگی ) کرده و کمک کننده تولید پروتئین های استخوان ساز است.
مس کمک کننده به تشکیل بافت همبند استخوان است .
سیلیکون کمک کننده به تشکیل بافت همبند استخوان و افزایش جذب کلسیم از روده می باشد.
منیزیوم جهت متابولیسم کلسیم وجود آن لازم است.
ویتامین ها
ویتامین های E، B6, K, D و C در تشکیل جوشگاه شکستگی و درسرعت جوش خوردن شکستگی نقش مهمی دارند .
ویتامین C : کمک کننده در تشکیل بافت همبند استخوان و ضد مواد اکسیدانت که مانع جوش خوردن هستند میباشد.
ویتامین D: تنظیم کننده جذب کلسیم مواد غذائی در روده است ( ۱۵ دقیقه تابش آفتاب به پوست بدن در روز تمامی احتیاجات ویتامین D بدن را تامین میکند ، البته تابش آفتاب نباید از پشت شیشه باشد).
ویتامین K : باعث نشستن کلسیم روی استخوان و سبب کاهش دفع کلسیم از ادرار می شود. از طرف دیگر استخوان سازی را تحریک نموده و مانع پوکی استخوان است.
ویتامین B6 : تنظیم کننده اثرات ویتامینK روی استخوان است.
ویتامین E: ضد اکسیدانت های آزاد که اثر تخریبی روی استخوان دارند است.
بعضی از مواد غذایی باعث افزایش دفع کلسیم از ادرار می شود، در نتیجه روی استخوان اثر تخریبی داشته و جوش خوردن را به تاخیر می اندازند. این مواد عبارت اند از :
کافئین ( قهوه، نوشابه )
گوشت قرمز
مشروبات الکلی
شکر ( شیرینی جات، نوشابه ) مصرف بیش از حد شکر مانع جذب پروتئین ها و سایر مواد غذایی از روده می شود.
نمک
برای اینکه شکستگی زودتر جوش بخورد باید نکات زیر را در رژیم غذایی رعایت کرد.
مواد غذایی زیر را مصرف کنید:
1- مقدار کافی پروتئین ( پروتئین های گیاهی ترجیح داده می شوند)
2- کلسیم ( از طریق مواد غذایی یا داروهای مکمل )
3- مصرف بیشتر مواد غذایی که لیزین دارند( شیر کم چرب ، ماهی ، سویا و مخمرها )
4- ویتامین های E , C , B6 , D , K
5- مواد غذایی شامل منیزیم ، روی ، مس و سیلیکون
از مواد غذایی زیر پرهیز کنید:
1- شکر
2- نمک
3- گوشت قرمز
4- مشروبات الکلی
5- کافئین ( قهوه، نوشابه )
در پایان باید ذکر شود که یکی از عوامل موثر که باعث اختلال در جوش خوردن شکستگی می شود، سیگار است. مصرف دخانیات باعث می شود که قطر سرخرگ ها 25 % کمتر شود. این تنگی عروق، گذشته از عوارض زیادی که دارد باعث می شود که مواد غذایی و دیگر عوامل موثر به محل جوش خوردگی کمتر برسد و در نتیجه شکستگی دیرتر جوش بخورد و یا اصلا خوش نخورد.
منبع: بيتوته
