سخن وسخنوری

بسم‌الله الرّحمن الرّحیم

شهید مطهری ونهج البلاغه (30)

علی علیه‌السلام در میدان‌های گوناگون

از امتیازات برجسته سخنان امیرالمؤمنین که به نام «نهج‌البلاغه» امروز در دست ماست این است که محدود به زمینه خاصی نیست. علی علیه‌السلام به تعبیر خودش تنها در یک میدان اسب نتاخته است، در میدان‌های گوناگون- که احیاناً بعضی با بعضی متضاد است- تکاور بیان را به جولان آورده است. نهج‌البلاغه شاهکار است اما نه‌تنها دریک زمینه مثلاً موعظه یا حماسه یا فرضاً عشق و غزل یا مدح و هجا و غیره، بلکه در زمینه‌های گوناگون که شرح خواهیم داد.

اینکه سخن شاهکار باشد ولی در یک زمینه، البته زیاد نیست و انگشت‌شمار است ولی به‌هرحال هست. اینکه در زمینه‌های گوناگون باشد ولی در حد معمولی نه شاهکار، فراوان است، ولی اینکه سخنی شاهکار باشد و درعین‌حال محدود به زمینه خاصی نباشد از مختصات نهج‌البلاغه است.

بگذریم از قرآن کریم که داستانی دیگر است، کدام شاهکار را می‌توان پیدا کرد که به‌اندازه نهج‌البلاغه متنوع باشد؟!

 حکمت 413 و 414 نهج‌البلاغه، راه تحمّل مصیبت‌ها 

(اخلاقی، تربیتی)

وَ قَالَ علی علیه‌السلام [یعَزِّی قَوْماً] مَنْ صَبَرَ صَبْرَ الْأَحْرَارِ وَ إِلَّا سَلَا سُلُوَّ الْأَغْمَارِ- [وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهُ ع قَالَ لِلْأَشْعَثِ بْنِ قَیسٍ مُعَزِّیاً عَنِ ابْنٍ لَهُ إِنْ صَبَرْتَ صَبْرَ الْأَکارِمِ وَ إِلَّا سَلَوْتَ سُلُوَّ الْبَهَائِمِ]

و درود خدا بر او، فرمود: در مصیبت‌ها یا چون آزادگان باید شکیبا بود و یا چون ابلهان خود را به فراموشی زد (در روایت دیگری آمد که اشعث بن قیس را در مرگ فرزندش این‌گونه تسلیت داد) یا چون مردان بزرگوار شکیبا و یا چون چهارپایان بی‌تفاوت باش

نکته‌ها

________________________________________

1-به نظر می‌رسد مخاطب در هردو حکمت با تعبیر مختلف قریب المضمون به هنگام تسلیت گفتن به اشعث بن قیس در مرگ فرزندش بوده است

2-در این دو حکمت برای تخفیف آلام و دردهای مصائب انسان دو راه را در پیش روی او قرار داده است، راهی را که عاقلان برمی‌گزینند که همان صبر و شکیبایی است و راهی دیگر را جاهلان که غفلت وبی خبری است و از اجر صابران و افتخارات آن‌ها محروم‌اند

3- راه صحیح برخورد با مشکلات زندگی، توجه به پاداش صابران و شخصیت آن‌ها در پیشگاه خداوند است و این زاییده ایمان و تقواست (سوره بقره آیه 155 تا 157)

منابع

________________________________________

نهج البلاغة (للصبحی صالح)، 1 جلد، هجرت - قم، چاپ: اول، 1414 ق.ص 548

دشتی، محمد، نهج البلاغة / ترجمه دشتی، 1 جلد، مشهور - ایران؛ قم، چاپ: اول، 1379 ش.ص 729

پیام امام استاد مکارم شیرازی جلد 15 صفحه 339، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیهماالسلام

مجموعه‌آثاراستادشهیدمطهری، ج 16، ص: 372

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمِّدٍوَّ آلِ مُحَمَّدٍ وَّ عَجِّلْ فَرَجَهُم