سخن وسخنوری

نکات قرانی بیان معنوی تلگرام

أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ

«سوره عنکبوت ایه 2»

آيا مردم پنداشتند كه چون گفتند: ايمان آورديم، رها مى‏شوند و ديگر مورد آزمايش قرار نمى‏گيرند؟!

نکته ها

دراین ایه به يكى از مهمترين مسائل زندگى بشر كه مساله شدائد و فشارها و آزمونهاى الهى است  اشاره شده است  وبه هيچ وجه و در باره هيچ كس از آن گذشت نمى‏شود در مقام ادعا هر كس مى‏تواند خود را برترين مؤمن، بالاترين مجاهد، و فداكارترين انسان معرفى كند، بايد وزن و قيمت و ارزش اين ادعاها از طريق آزمون روشن شود، بايد معلوم گردد تا چه اندازه نيات درونى و آمادگيهاى روحى با اين گفته‏ها هماهنگ يا ناهماهنگ است؟ اين عالم همچون يك" دانشگاه" يا يك" مزرعه" است (اين تشبيهات در متون احاديث اسلامى وارد شده) برنامه اين است كه در دانشگاه استعدادها شكوفا گردد، لياقتها پرورش يابد، و آنچه در مرحله" قوه" است به" فعليت" برسد.اگر ما آزمايش مى‏كنيم براى كشف مجهولى است، اما اگر خداوند آزمايش مى‏كند براى كشف مجهول نيست كه علمش به همه چيز احاطه دارد بلكه براى پرورش استعدادها و به فعليت رسانيدن قوه‏ها است‏ ،كلمه" حسب" از ماده حسبان است كه معناى پندار را مى‏دهد و جمله" ان يتركوا" قائم مقام دو مفعول آن است، (چون اين ماده هميشه دو مفعول مى‏گيرد، هم چنان كه در فارسى هم مى‏گوييم: من فلانى را پسر فلانى پنداشتم)، و جمله" ان يقولوا" با تقدير باء سببيت (بان يقولوا) مى‏باشد و كلمه" فتنه" به معناى آزمايش است، و چه بسا بر معناى مصيبت و عذاب اطلاق شود، كه معناى اول با سياق سازگارتر است،.و به معناى گداختن طلا براى جدا كردن ناخالصى‏هاى آن است و چون در حوادث و سختى‏ها، جوهره‏ى انسان از شعارهاى دروغين جدا مى‏شود، حوادث و آزمايش‏ها را «فتنه» مى‏گويند. و استفهام در آيه استفهام انكارى است، و در مجمع البيان(ج 8، ص 272) است كه بعضى گفته‏اند: آيه‏ در باره عمار بن ياسر نازل شده، كه در راه خدا شكنجه مى‏ديد، در كافى آمده كه عده‏اى از اصحاب ما از احمد بن محمد، از معمر بن خلاد، روايت كرده‏اند كه گفت: من از ابا الحسن (ع) شنيدم كه مى‏فرمود: ا حسب الناس ان يتركوا ان يقولوا آمنا باللَّه ...كلمه باللَّه را اضافه مى‏كرد، بعدا به من فرمود:هيچ مى‏دانى فتنه چيست؟ عرضه داشتم: فدايت شوم منظور فتنه در دين است، فرمود:آن چنان آزمايش مى‏شوند، كه طلا مى‏شود، و آن چنان خالص مى‏گردند كه طلا مى‏گردد « اصول كافى، ج 1، ص 302». و در نهج البلاغه آمده كه مردى در محضر على بن ابى طالب (ع) برخاست و گفت، ما را از معناى فتنه خبر بده، و بفرما آيا خودت معناى آن را از رسول خدا (ص) پرسيده‏اى؟ على (ع) فرمود: وقتى آيه‏" الم. أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ" نازل شد، من فهميدم كه ما دام كه رسول خدا (ص) در بين ما است، فتنه‏اى به ما نازل نمى‏شود، از رسول خدا (ص) پرسيدم، اين فتنه چيست، كه خدا از آن به تو خبر داده؟ فرمود: يا على امت من به زودى بعد از من در بوته فتنه و آزمايش قرار مى‏گيرند « نهج البلاغه صبحى صالح، ص 220».

پیام

ايمان، تنها با زبان و شعار نيست، بلكه همراه با آزمايش است. أَ حَسِبَ‏ ... هُمْ لا يُفْتَنُونَ‏

 سعديا گرچه سخندان و نصحيت‏گويى‏               زعمل كار برآيد به سخندانى نيست‏

منابع بیشتر برای مطالعه

تفسير نور ج‏7 ص112،تفسير نمونه ج‏16ص 204،ترجمه تفسير الميزان  ج‏16ص 146