سخن وسخنوری

•┈┈••✾ 🌿🌺🌿 •✾••┈┈•

بسم‌الله الرّحمن الرّحیم

••••••••••••••••••••••••••••

شبی با نهج‌البلاغه سعید بهشتی در گروه بیان معنوی تلگرام

شهید مطهری ونهج البلاغه (77)

عناصر موعظه‌ای نهج‌البلاغه (تقوا 3)

تقوا مایه اصلی آزادی‌ها

 علی علیه‌السلام در برخی از کلمات در نهج‌البلاغه تصریح می‌کند که تقوا مایه اصلی آزادی‌هاست؛ یعنی نه‌تنها خود قیدوبند و مانع آزادی نیست، بلکه منبع و منشأ همه آزادی‌هاست.

در خطبه 221 می‌فرماید:

فَانَّ تَقْوَی اللَّهِ مِفْتاحُ سَدادٍ وَ ذَخیرَةُ مَعادٍ وَ عِتْقٌ مِنْ کلِّ مَلَکةٍ وَ نَجاةٌ مِنْ کلِّ هَلَکةٍ.

همانا تقوا کلید درستی و توشه قیامت و آزادی از هر بندگی و نجات از هر تباهی است.

مطلب روشن است؛ تقوا به انسان آزادی معنوی می‌دهد، یعنی او را از اسارت و بندگی هوا و هوس آزاد می‌کند، رشته آز و طمع و حسد و شهوت و خشم را از گردنش برمی‌دارد و به‌این‌ترتیب ریشه رقّیتها و بردگی‌های اجتماعی را از بین می‌برد. مردمی که بنده و برده پول و مقام و راحت‌طلبی نباشند، هرگز زیر بار اسارت‌ها و رقّیتهای اجتماعی نمی‌روند.

حکمت 466 نهج‌البلاغه، دقّت در مشاهدات

 (علمی)

وَ قَالَ علی علیه‌السلام: الْعَینُ وِکاءُ [السَّتَهِ] السَّهِ

[قال الرضی [رحمه الله تعالی] و هذه من الاستعارات العجیبة کأنه [شبه] یشبه [السته] السه بالوعاء و العین بالوکاء فإذا أطلق الوکاء لم ینضبط الوعاء و هذا القول فی الأشهر الأظهر من کلام النبی ص و قد رواه قوم لأمیر المؤمنین ع و ذکر ذلک المبرد فی [الکتاب] کتاب المقتضب فی باب اللفظ بالحروف- [قال الرضی] و قد تکلمنا علی هذه الاستعارة فی کتابنا الموسوم بمجازات الآثار النبویة](1)

و درود خدا بر او، فرمود: چشم، بند ظرف حوادث (ونگهدارنده نشیمن‌گاه) است

نکته‌ها

(1) می‌گویم (شرح سید رضی ره): این کلام امام علیه السّلام از استعاره‌های شگفت است که نشستنگاه را به مشک و چشم را به سربند آن تشبیه کرد و آنگاه‌که بند گشوده شود آنچه در مشک است بیرون ریزد. مشهور است که این سخن از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم است، ولی عدّه‌ای آن را از امیرالمؤمنین علیه السّلام نقل کرده‌اند، این حکمت را «مبرّد» در کتاب «مقتضب» در باب لفظ به حروف آورده و ما آن را در کتاب خود که «مجازات آثار نبوی» نام دارد آورده‌ایم

(2) اشاره این حکمت به نکته‌ای است که درواقع یک مسئله فقهی و مسئله اجتماعی، سیاسی، اخلاقی است که همان خواب و بطلان وضو است که انسان نمی‌تواند خود را از آن حفظ کند و اینکه اگر چشمانتان بسته باشد خطاهای زیادی از شما سر می‌زند، چشم درواقع طنابی است که بر دهانه زشتی‌ها و بدی‌ها و ناهنجاری‌ها گره می‌زند پس مفهوم مطابقی و التزامی دو معنا و پیام از این حکمت برداشت می‌شود

(3) این تشبیه درواقع مثالی برای فایده چشم در حفظ انسان است ازآنچه از پشت سرش ناآگاهانه از ممکن است به او برسد وفایده چشم فقطان نیست که صاحبش راازانچه در برابر اوست حفظ نماید پس در موارد غفلت واجب است بینایی خود را حفظ نماییم

________________________________________

نهج البلاغة (للصبحی صالح)، 1 جلد، هجرت - قم، چاپ: اول، 1414 ق.ص 557

نهج البلاغة / ترجمه دشتی، 1 جلد، مشهور - ایران؛ قم، چاپ: اول، 1379 ش.ص 739

پیام امام استاد مکارم شیرازی جلد 15 صفحه 645، انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیهماالسلام

مجموعه‌آثاراستادشهیدمطهری، ج 16، ص: 509

________________________________________

✨اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمِّدٍوَّ آلِ مُحَمَّدٍ وَّ عَجِّلْ فَرَجَهُم✨

🌷🕊🌷🕊🌷🕊🌷🕊🌷🕊🌷🕊🌷