یا بنی آدم خذوا زینتكم عند كلّ مسجدٍ.
ای فرزندان آدم هنگام رفتن به مسجد خود را با زینت آراسته سازید.«اعراف ، 31»
در آیه نخست به همه فرزندان آدم به عنوان یك قانون همیشگی كه شامل تمام اعصار و قرون می‌شود دستور می‌دهد كه زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود داشته باشید.
این جمله می‌تواند هم اشاره به (زینتهای جسمانی) باشد كه شامل پوشیدن لباسهای مرتب و پاك و تمیز،شانه زدن موها و به كار بردن عطر و مانند آن می‌شود، و هم شامل زینتهای معنوی یعنی صفات انسانی و ملكات اخلاقی و پاكی نیت.
و اگر می‌بینیم در بعضی از روایات اسلامی تنها اشاره به لباس خوب یا شانه كردن موها شده و یا اگر می‌بینیم تنها سخن از مراسم نماز عید و نماز جمعه به میان آمده است دلیل بر انحصار نیست بلكه هدف بیان مصداقهای روشن است.
:: ادامه مطلب
تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربّهم خوفاً و طمعاً و ممّا رزقناهم ینفقون.
پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود (به پا می‌خیزند و رو به درگاه خدا می‌آورند) پروردگار خود را با بیم و امید می‌خوانند، و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم انفاق می‌كنند.« سجده ، 16»
در این آیه به یكی از صفات مؤمنین اشاره كرده می‌گوید: پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود به پا می‌خیزند و رو به درگاه خدا می‌آورند و به راز و نیاز با او می‌پردازند». (تتجافی[1] یعنی چه)
[1] . «تتجافی» از مادّه «جفا» در اصل به معنی برداشتن و دور ساختن است «جنوب» جمع «جنب» به معنی پهلو است و «مضاجع» جمع «مضجع» به معنی بستر است، و دور شدن پهلو از بستر كنایه از برخاستن از خواب و پرداختن به عبادت پروردگار در دل شب است.
:: ادامه مطلب
كانوا قلیلاً من اللّیل ما یهجعون و بالاسحار هم یستغفرون.
آنها (پرهیزكاران) كمی از شبها را می‌خوابیدند و در سحرگاهان استغفار می‌كردند.«ذاریات ، 17 و 18»
پاداش سحر خیزان و نیكوكاران
آیات بعد به توضیح چگونگی نیكوكار بودن آنها پرداخته، سه وصف را از میان اوصاف آنها بیان می‌كند.
نخست این كه: آنها كمی از شبها را می‌خوابیدند» «كانوا قلیلاً من اللیل ما یهجعون».
(یهجعون) از ماده (هجوع) به معنی خواب شبانه است.
بعضی گفتهاند منظور این است كه آنها اكثر شب را بیدار بودند و كمی از شب را می‌خوابیدند، و به اصطلاح همواره شب زنده‌دار بودند.
ولی از آنجا كه این حكم به صورت یك دستور عمومی برای پرهیزكاران و محسنین بعید به نظر می‌رسد این تفسیر مناسب نیست، بلكه منظور این است كه آنها كمتر اتّفاق می‌افتاد تمام شب را بخوابند، و به تعبیر دیگر (لیل) (شب) به صورت جنس و عموم در نظر گرفته شده.
بنابراین همه شب بخشی را بیدار بودند و به عبادت و نماز شب می‌پرداختند و شبهایی را كه تماماً در خواب باشند و عبادت شبانه از آنها به كلّی فوت شود كم بوده است.
این تفسیر در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز نقل شده است.[1]
:: ادامه مطلب
انّ ربّك یعلم انّك تقوم ادنی من ثلثی اللّیل و نصفه و ثلثه و طائفه من الّذین معك و الله یقدّر اللّیل و النّهار.
پروردگارت می‌داند كه تو و گروهی از كسانی كه با تو هستند نزدیك دو سوم از شب یا نصف یا ثلث آن را بپا می‌خیزید و خداوند شب و روز را اندازه‌‌گیری می‌كند. « مزمل ، 20»
اشاره به همان دستوری است كه در آغاز سوره به پیامبر داده شده تنها چیزی كه در اینجا اضافه دارد این است كه گروهی از مؤمنان نیز در این عبادت شبانه، پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ را همراهی می‌كردند.
ولی به گونه‌ای كه از بعضی روایات استفاده می‌شود جمعی از مسلمانان در نگهداشتن حساب (ثلث) و (نصف) و (دو ثلث) گرفتار اشكال و دردسر می‌شدند (چرا كه وسیله سنجش زمان در آن عصر وجود نداشت) و به همین جهت ناچار احتیاط می‌كردند و این امر سبب می‌شد كه گاه تمام شب را بیدار بمانند، و مشغول عبادت باشند تا آنجا كه پاهای آنها به خاطر قیام شبانه ورم كرد.
:: ادامه مطلب
این آیات بار دیگر اهمیت شب زنده‌داری و نماز شب و تلاوت قرآن را در آن هنگامی كه غافلان در خوابند گوشزد می‌كند و چنانكه قبلاً نیز اشاره كرده‌ایم عبادت در شب، مخصوصاً در سحرگاهان و نزدیك طلوع فجر، اثر فوق‌العاده‌ای در صفای روح و تهذیب نفوس و تربیت معنوی انسان و پاكی قلب و بیداری دل و تقویت ایمان و اراده و تحكیم پایه‌های تقوی در دل و جان انسان دارد كه حتّی با یك مرتبه آزمایش انسان آثار آن را به روشنی در خود احساس می‌كند. و به همین دلیل علاوه بر آیات قرآن در روایات اسلامی نیز تأكید فراوان روی آن شده است.
از جمله در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ میخوانیم:
انّ من روح الله تعالی ثلاثه: التّهجد باللّیل و افطار الصّائم و لقاء الاخوان.
سه چیز از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه (نماز شب) و افطار دادن به روزه‌داران و ملاقات برادران مسلمان.
و در حدیث دیگری از همان حضرت میخوانیم كه در تفسیر آیه :
ان الحسنات یذهبن السیئات.
كارهای نیك اثر كارهای بد را از بین می‌برد.
و فرمود: صلاه اللیل تذهب بذنوب النهار
نماز شب گناهان روز را از بین می‌برد.
:: ادامه مطلب
و اذ قلنا للملئكه اسجدوا لادم فسجدوا الاّ ابلیس ابی و استكبر و كان من الكافرین.
و هنگامی كه به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده و خضوع كنید، همگی سجده كردند جز شیطان كه سرباز زده و تكبر ورزید (و به خاطر نافرمانی و تكبر) از كافران شد.« بقره ، 34»
سجده برای آدم :
مسأله سجده برای آدم در سوره‌های مختلف قرآن آمده است، مانند سوره اعراف، آیه 11 و حجر: 30 و اسراء: 61 و كهف: 50 و طه: 116.
وضع آیات راجع به این موضوع نشان می‌دهد كه این مرحله (سجده بر آدم) بر مرحله نخستین از آیات مورد بحث (مسأله اعلام خلافت زمین و گفتگوهای فرشتگان با خدا) مقدّم است، زیرا در سوره (حجر) میخوانیم:
فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین.[1]
هنگامی كه آفرینش او را پایان دادم و جان در او دمیدم، به خاطر او سجده كنید اینجا است كه روشن می‌شود، مسأله سجده بر او قبل از آزمایش ملائكه است. گواه دیگر بر این موضوع این است كه اگر دستور سجده بعد از روشن شدن مقام آدم بود، افتخاری برای ملائكه محسوب نمی‌شد، زیرا در آن زمان مقام آدم بر همه آشكار شده بود.
و از همین جا می‌توان به شرافت و بزرگی این انسان پی برد كه درجه بزرگی او آنچنان است كه پس از تكمیل خلقت وی تمام فرشتگان دستور می‌یابند در برابر او خضوع كنند.
راستی هم كسی كه لیاقت سرپرستی زمین را داشته و از علوم و اسرار آفرینش مطلّع باشد شایسته هر نوع احترام است.
ما در برابر انسانی كه چند فرمول بیشتر بلد نیست چه اندازه كرنش می‌كنیم چه رسد به اوّلین انسان آن هم با آن معلومات سرشار.
:: ادامه مطلب
و اقیموا الصّلوه و اتوا الزّكوه و اركعوا مع الرّاكعین.
نماز را برپا دارید و زكات بدهید و ركوع كنید با ركوع كنندگان.« بقره ، 42»
فلسفه نماز جماعت
قرآن دستور دیگری برای یهود صادر می‌كند كه نماز را به پا دارند و زكوه را بدهند، تا هماهنگی بین مسلمانان و آنها ایجاد گردد، همان طور كه روش پیامبران می‌باشد كه مردم را به دین واحد دعوت می‌كردند.
ـ قرآن نیز می‌خواهد با این دستور تشتت و اختلاف را از میان آنان بردارد، و همه را به سوی وحدت دعوت كند.
این عبادت اشاره به نماز جماعت، كه روح اجتماع نماز به عالیترین صورت در آن جلوه‌گر است نیز می‌باشد.[1]
اسرار ركوع
ـ نماز را با اركان و حدود و شرایط آن كه پیامبر اسلام بیان كرده انجام دهید.
و اركعوا مع الراكعون در جواب این كه چرا در میان همه افعال نماز فقط ركوع نام برده شده است سه وجه گفتهاند:
1ـ چون خطاب متوجّه یهود است و آنان در نمازشان ركوع نداشتند لذا ركوع كه مخصوص نماز مسلمین است ذكر شده تا معلوم گردد كه امر، به اقامه نماز اسلامی است.
2ـ منظور از ركوع، همان نمازی است كه برای تأكید با تعبیر لفظ، دوباره بیان شده است و چون ركوع، اوّلین جزئی است از نماز كه دیده می‌شود و برای دیگران معلوم می‌گردد كه شخص در حال نماز است، از این جهت در مقام تعبیر، به جای نماز گفته شده است. و ممكن است در همین وجه علاوه بر جنبه تأكید قرینه و بیانی باشد بر این كه مقصود از نماز، همان نماز معلوم شرعی است كه ركوع دارد نه آن نمازی كه خود آنها داشتند.
3ـ ذكر ركوع با راكعان برای تشویق و وادار كردن مردم به نماز جماعت است.[2]
رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرماید:
كسی كه چهل روز نماز خود را با جماعت ـ با درك تكبیر اوّل نماز ـ انجام دهد خداوند دو برائت را برای او مقرّر می‌سازد: 1ـ برائت (و دوری) از آتش دوزخ، 2ـ برائت از نفاق
آثار و بركات نماز جماعت
1ـ نشر اسلام به سوی جامعه، 2ـ توفیق اجباری، 3ـ آشنایی مسلمین با هم دیگر، 4ـ ایجاد فضای مودت در جامعه (خانه، مسجد، مدرسه و اداره).
[1] . تفسیر نمونه، ج 1، ص 151.
[2] . مجمع البیان. ج 1، ص 212.
:: ادامه مطلب
|
» کل نظرات : 135
» بازديد کل : 2895631
» تاريخ ايجاد وبلاگ :
شنبه 30 دی 1391
» آخرين بروز رساني :
سه شنبه 19 دی 1396
