اخبار نماز >
 شروع ماه محرم آغاز فصل تجدید پیمان و تازه کردن عهد با انسانی است که از همه امکانات و توانایی‌های موجود یاری گرفت تا اسلام اصیل را احیا و از بروز شکاف در کامل‌ترین دین الهی ممانعت کند. حسین‌بن علی (ع) پرچم مبارزه و ایستادگی در برابر ظلم را 1400 سال پیش، آنچنان برافراشت که هنوز پس از گذشت سال‌ها و ماه‌ها بر زمین نیفتاده است.

 اگر روایات و احادیث بر این مسئله تاکید می‌کند که با برپایی هیئت‌های عزاداری و سوگواری یاد و خاطره سالار شهیدان در دل‌ها و جان‌ها زنده شود، در کنارش به این نکته نیز اشاره می‌کند که چارچوب‌های شرعی و عرفی این مراسم‌ و حرکت‌ها نیز به طور جدی باید لحاظ شود.

نشر فرهنگ عاشورایی اگر از مسیر نادرست و غیر صحیح صورت گیرد قطعا بازتاب‌های ناخوشایند و پیامدهای منفی به دنبال دارد. بنابراین بر نخبگان فکری و مذهبی جامعه لازم است تا با توجه هر چه بیشتر به این امور و جلوگیری از وقوع انحرافات بستر را برای ترویج و نشر شعارهای اصیل نهضت کربلا فراهم کنند. با توجه به ضروریات مطرح شده برآن شدیم با حجت الاسلام حسن عامری، استاد حوزه و دانشگاه به گفتگو بنشینیم و باید ها و نباید های عزاداری های این ایام را از زبان وی جویا شویم. آنچه می خوانید حاصل این گفتگو است.

 آقای عامری در سال های اخیر شاهد گسترش بیش از پیش شور حسینی هستیم آن چنان که در سال های اخیر استقبال از مرثیه خوانی بیشتر از وعظ و خطابه شده است. در حالی که تقویت شور حسینی امری لازم و ضروری است، کمرنگ شدن خطابه چه مشکلی را در پی خواهد داشت؟

یکی از عواملی که موجب استقبال و اقبال بیشتر مردم به مداحی نسبت به وعظ و خطابه در سال های گذشته شده است این است که مرثیه‌سرایی و مداحی صرفا موجب درگیری عاطفی در مخاطب می شود و کمتر عزادارن را به تفکر وادار می کند. اما وقتی واعظ و امام جماعت مطلبی را بیان می‌کند، مسئولیت‌های انسان ها در مقابل اطرافیان زیاد می‌شود. در واقع خطابه همراه با آگاه‌سازی و تبیین جلوه‌های رفتاری انسان ها است و شاید مصداق مباحثی که بیان می شود در برخورد و رفتار افراد جامعه باشد و شاید بیان آن برای برخی خوشایند نباشد.

 در واقع تکلیف‌گریزی در برخی از انسان ها موجب شده که توجه به موعظه و پند برای آنها سخت باشد و ترجیح دهند در مجالس وعظ و خطابه حضور نیابند و فقط در سوگواری و مرثیه خوانی حاضر شوند. از طرفی تبلیغات سوء و هجمه‌های تبلیغاتی که در اذهان مردم علیه علما، خطبا و مراجع صورت می گیرد بسیار است و افراد تحت تأثیر امکانات ارتباط جمعی آن سوی مرزها تغذیه می‌شوند که این تبلیغات بر افکار مردم تاثیر دارد در حالی که در مورد مداحان کمتر تبلیغات سوء صورت می‌گیرد.

 البته خود خطیب و امام جماعت نیز می‌تواند از دیگر عوامل جذب مردم به مراسم سخنرانی و وعظ و خطابه باشد. خطیب و امام جماعت موفق باید به اندازه خوب با فن بیان قوی مردم را به مسجد و خطابه جذب کند. برخی از واعظان و خطبا موضوع خوبی را برای بیان مطرح نمی‌کنند و یا عالمانه سخن نمی‌گویند و بیشتر برای گذران وقت مباحث را مطرح می‌کنند. یکی دیگر از عوامل عدم استقبال مردم از وعظ و خطابه این است که تمام هیئات و متولیان مساجد کمترین و بدترین وقت را برای منبر اختصاص می‌دهند و حتی گاهی احساس می‌شود که منبر مقدمه‌ای برای مداحی است.

 در واقع خطیب همراه با مطالبی که برای مردم بیان می‌کند شخصیت خود را نیز به مردم انتقال می‌دهد، چنانچه شخصیت موجه ای بین مردم نداشته باشد یک آسیب بزرگ به شمار می آید و موجب گریز و عدم استقبال مردم از وعظ و خطابه می شود.

 - رهبر معظم انقلاب بارها بر لزوم مقتل خوانی در مراسم محرم تاکید کردند. اما این مهم نیز در سال های اخیر در مساجد و هیئات مذهبی کمرنگ شده است. درباره دلایل این مهم نیز توضیح بفرمایید.

 مقتل‌خوانی تخصص خاص می‌خواهد و این‌گونه نیست که هر کس در مسند وعظ قرار گرفت بتواند مقتل‌خوان شود. اختلاف آراء و نقل‌هایی که در مقاتل وجود دارد به قدری ریز است که لازم است شخص قبل از مقتل‌خوانی مطالعه بسیار داشته باشد چرا که ضد و نقیض‌های بسیاری در مقاتل وجود دارد وقتی در مقتل خوانی به موضوع جدیدی اشاره می‌شود به طور قطع پس از خطابه سؤالات گسترده‌ای از سوی مردم مطرح می شود که باید وعاظ به آنها پاسخگو باشند از اینرو شخص باید به تمام ابعاد مقتل خوانی مسلط باشد که اذهان مردم مشوش نشود.

یکی از مباحث دیگری که واعظان و امامان جماعت باید به آن توجه کنند تبیین مسایل کلامی، عقلی و احکام است متاسفانه امروز رویکرد مساجد و تکایا فقط بیان مباحث اخلاقی و پند و اندرز است و کمتر به مباحث کلامی و عقلی توجه می شود. از طرفی واعظ با شناسایی مخاطبان و سطح اطلاعات آنها باید مباحث را بیان کند. همچنین افراد و سلایق مختلف از جوانان و نوجوانان در مسجد حضور می‌یابند و امام جماعت باید به نظرات تمام مخاطبان مسجد توجه کند و به آنها احترام گذارد.

نظارت بر امور مساجد بر عهده ائمه جماعات است. امام جماعت به تعبیر مقام معظم رهبری، مدیر مسجد است و مدیر مسجد با توجه به دیدگاهی که در مورد مسایل فقهی و اجتماعی دارد می تواند بر امور مسجد نظارت کند. برخی جوانان در مراسم عزاداری ابا عبدالله الحسین(ع) از آلات موسیقی استفاده می‌کنند که استفاده از آنها در مسجد با قداست مسجد منافات دارد.

 

- دیدگاه شما درباره حفظ محوریت مساجد در عزاداری سالار شهیدان چیست؟

متأسفانه رویکردهای قشری موجب شده است که در سال‌های گذشته بیشتر عزاداری‌ها به سمت تکایا سوق یابد. امروز تمام تکایا و یا حتی حسینیه‌ها عنوانی قومی، صنفی و محله‌ای دارند و این اقدامات تناسبی با کار مسجد که برای عامه مسلمین است، ندارد. در مسجد رنگ، پست و مقام موجب وجه تمایز نمی شود و طبیعت مسجد طبیعت عام است.از طرفی امروز مساجد از امکانات خالی هستند و تکایا پر درآمد هستند و از امکانات خوبی برخوردارند و برخی مردم هم ترجیح می دهند برای عزاداری به مکانی مجهز تر مراجعه کنند. تا وقتی به تجهیز و امکانات رفاهی مساجد توجه نشود، وضع به همین منوال پیش می رود.

یکی دیگر از عوامل، عملکرد نادرست رسانه‌های عمومی است. پخش برخی از فیلم‌ها و سریال‌ها حتی فیلم‌برداری از مدیحه‌سرایی و سخنرانی‌ها تکیه و حسینیه‌ها موجب گرایش مردم به تکایا می‌شود در برخی از فیلم‌ها تکیه به قدری مقدس جلوه داده می‌شود که هیچ مسجدی با آن قابل قیاس نیست! در حالی که هیچ مکانی به قداست مسجد نمی‌رسد. در تبلیغات رسانه‌ای و سرمایه گذاری بر تکایا، مساجد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

متأسفانه تاکنون در‌ مسایل تبلیغی بحث کارشناسی و تحلیلی صورت نگرفته و نمی‌گیرد، حوزه‌های تبلیغی فقط مبلغان را در مراسم مختلف به مکان‌های و شهرها و روستاها اعزام و در واقع نقش واسطه‌ای را ایفا می‌کنند ولی در محتوایی که باید از سوی آنها بیان شود برنامه ریزی مدون و جامعی صورت نمی گیرد در حالی که باید در مسئله تبلیغ حتی به محیط جغرافیایی و مسئله آب و هوا و موقعیت اقتصادی مناطق توجه شود.