اهمیت بنای مسجد
درباره‌ اهمیت بنای مسجد احادیث فراوانی از طرق اهل بیت و اهل سنت رسیده است كه اهمیت فوق العاده این كار را نشان می‌دهد.
از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ چنین نقل شده كه فرمود:
من بنی مسجداً و لو كمفحص قطاهٍ بنی الله له بیتاً فی الجنّه.
كسی كه مسجد بنا كند هر چند به اندازه‌ لانه‌ مرغی بوده باشد خداوند خانه‌ای در بهشت برای او بنا خواهد ساخت.
ولی امروزه آنچه بیشتر اهمیّت دارد عمران و آبادی معنوی مساجد است و به تعبیر دیگر بیش از آنچه به ساختن مسجد اهمیّت می‌دهیم باید به ساختن افرادی كه اهل مسجد و پاسداران مسجد و حافظان آنند اهمیت بدهیم. مسجد باید كانونی باشد برای هرگونه حركت جنبش و سازنده اسلامی در زمینه آگاهی و بیداری مردم و پاكسازی محیط و آماده ساختن مسلمانان برای دفاع از میراثهای اسلام.
مخصوصاً باید توجه داشت مسجد مركزی برای جوانان با ایمان گردد نه اینكه تنها مركز بازنشستگان و از كار افتادگان شود. مسجد باید كانونی برای فعّالترین قشرهای اجتماع باشد نه مركز افراد بیكاره و بی‌حال و خواب آلوده.[1]
انما یعمر مساجد الله من آمن بالله و الیوم الآخر از سیاق كلام استفاده می‌شود این كه انحصار مستفاد از كلمه: (انما) از قبیل قصر افراد[2] است، ‌تو گویی شخص توهم كرده كه هم مؤمنین حقّ دارند مساجد خدا را تعمیر كنند و هم مشركین، لذا در این آیه حق مزبور را منحصر در مؤمنین كرده است، و لازمه‌ این حصر این است كه مراد به جمله: (یعمر) انشاء حق و جواز باشد، كه آن را به صورت خبر تعبیر كرده، نه این كه خبر بوده باشد، و این معنا پر واضح است.
و اگر جواز تعمیر مساجد و داشتن حق آن را مشروط كرده به داشتن ایمان، هم به خدا و هم به روز جزا، و به همین جهت آن را از كفار كه فاقد چنین ایمانی هستند نفی كرده، و خلاصه اگر در این شرط اكتفا به ایمان به خدا تنهایی نكرده و ایمان به روز جزا را هم علاوه كرده است برای این بوده كه مشركین خدا را قبول داشتند، و تفاوتشان با مؤمنین صرف نظر از شرك این بود كه به روز جزاء ایمان نداشتند، لذا حق تعمیر مساجد و جواز آن را منحصر كرد به كسانی كه دین آسمانی را پذیرفته باشند.
به این هم اكتفا نكرد، بلكه مسأله نماز خواندن و زكات دادن و نترسیدن جز از خدا را هم علاوه كرد، و فرمود: (و اقام الصلوه و آتی الزكاه و لم یخش الا الله) برای این كه مقام آیه مقام بیان و معرفی كسانی است كه بر خلاف كفّار از عمل‌شان منتفع می‌شوند، و معلوم است كسی كه تارك فروع دین آن هم نماز و زكات كه دو ركن از اركان دینند بوده باشد او نیز به آیات خدا كافر است، و صرف ایمان به خدا و روز جزا فایده‌ای به حالش ندارد، ‌هر چند در صورتی كه به زبان منكر آنها نباشد در زمره مسلمان محسوب می‌شود، وقتی كافر است كه به زبان انكار كند.
و اگر از میان فروع دین تنها نماز و زكات را اسم برد، برای این بود كه نماز و زكات از آن اركانی است كه به هیچ وجه و در هیچ حالی از احوال تركش جایز نیست.
و از این اقتضای مقامی كه گفتیم بر می‌آید كه مراد به جمله: (و لم یخش الا الله) خشیت دینی است كه همان عبادت است، نه خشیّت و ترس طبیعی و غریزی، چه این رقم ترس را همه دارند، مگر اولیاء مقربین، مانند انبیاء كه قرآن درباره‌شان فرموده: «الذین یبلغون رسالات الله و یخشونه و لا یخشون احداً الا الله».[3]
[1] . تفسیر نمونه، ج7، ص315 و 318 ـ سوره‌ی توبه، آیه‌ی 18.
[2] . یعنی با حرف عطف (واو) آن را به ما قبل خود متصل نكرد.
[3] . احزاب / 39: كسانی كه رسالت‌های خدا را ابلاغ نموده و از او می‌ترسند، و از احدی جز خداوند نمی‌هراسند.