سخن ابو حامد امام محمّد غزالى ( 405 - 505 ه‍ .ق ) در مورد حضور قلب در نماز:
ظاهر نماز چون كالبد است و وى را حقیقتى است كه آن روح نماز است .
ظاهر نماز: مانند طهارت تن و جامه و جاى پاك ایستادن و روى به قبله آوردن و چشم از جایگاه سجود فراتر بردن است این همه صورت نماز است و این صورت را حقیقتى است كه آن روح نماز است . اگر اصل روح نباشد نماز همچون آدمى مرده باشد و كالبدى بى جان . اصل روح نماز، خشوع است و حاضر بودن دل در جمله نماز، كه مقصود نماز راست داشتن دلست با حق تعالى ، و تازه كردن ذكر حق تعالى بر سبیل تعظیم ، چنان كه حق تعالى گفت : « وَ اَقِمَ الصَّلوه لِذَكْرِى ، نماز بپاى دار براى یاد كرد مرا » [1]رسول خداصلّى اللّه علیه و آله فرمود :كسى كه نصیب وى از نماز جز رنج و درماندگى نیست . و این آن است كه به ظاهر نماز كند و به دل غافل ، و باز رسول خداصلّى اللّه علیه و آله رمود: كه بسیار بنده بود كه نماز كند و از نماز وى بیش از ده یك یا شش یك ننویسند و آن مقدار نویسند از نماز هر كسى كه به دل در آن حاضر باشد. و فرمود: نماز چنان كن كه كسى را وداع خواهى كرد یعنى خود را و هواى خود را وداع كن ، بلكه هر چه جز حق است آن را وداع كن و همگى خود به نماز ده ، و براى این بود كه عایشه گوید كه رسول خداصلّى اللّه علیه و آله با ما حدیث مى كردى و ما نیز با وى ، چون وقت نماز در آمد گفتى كه هرگز ما را نشناخته است از مشغولى كه بودى به عظمت حق تعالى !...[2]

[1] . سوره طه ، آیه 14.
[2] . كیمیاى سعادت ، محمد غزالى ، ص 141 و 120.