مجله نیایش: به نظر جنابعالی. به رغم افزایش حجم تبلیغات دینی و پاكی فطرت جوانان، چرا تأثیر پذیری مخاطبان به ویژه جوانان و نوجوانان روز به روز كاهش می‌یابد؟
آیت الله ناصری: البته من افزایش تبلیغات دینی را قبول ندارم، چون معلوم نیست كه ما تبلیغات دینی خود را افزایش داده باشیم. این حركت‌هایی كه ما می‌كنیم، حركت‌هایی سمبلیك است؛ یعنی معمولاً ما كارهایی كه در ارتباط با تبلیغات دینی می‌كنیم، به هر حال تبلیغات ما، حالت دكوری دارد. ما باید در مورد تبلیغات نماز، روشنگری داشته باشیم و آن هم، راه و وسایل خودش را دارد. ما معتقدیم در مورد تبلیغات دینی آن حركت اصلی كه باید داشته باشیم، نداریم. در مورد تبلیغات دینی و مسأله نماز، ‌باید از تجربه‌های موفق سابق ایده بگیریم؛ برای مثال، آن زمان كه مكتب خانه‌ها بوده، اول چیزی كه بچه‌ها یاد می‌گرفتند مسائل دینی و اعتقادی بود. اگر مدارس جدید هم به آن صورت شكل می‌گرفت خوب بود، ولی علمای ما كه در زمان سابق در مورد مدارس جدید یك كمی واهمه داشتند، به دلیل این بود كه می‌دیدند دست دشمن در كار است و اگر به این سبك آموزش و پرورش جدید پیش برود، بچه‌های ما از دین بری می‌شوند. ما باید كاری بكنیم! واقعاً نمی‌خواهم بگویم كه برگردیم به سبك قدیم، اما برگردیم به آن ایده‌ی قدیم و آن اینكه از ابتدای كلاس اول؛ وقتی بچه‌های ما وارد مدرسه‌ها می‌شوند به آنها الفبای دین را یاد بدهیم. در واقع اگر تعلیم و تعلم درباره‌ی دین باشد ما مشكلات چندانی نداریم. به نظر من تبلیغات فعلی ما یك تبلیغات دكوری است.
مجله نیایش: بعضی از صاحب نظران علل گریز و رویگردانی جوانان را، شعار زدگی و تناقض در گفتار و رفتار متولیان می‌دانند، نظر حضرت عالی در این مورد چیست؟
آیت الله ناصری: البته این مؤثر است چون اگر این طور نبود ائمه ـ علیهم السّلام ـ به ما نمی‌گفتند: «كونوا دعاه الناس بغیر السنتكم» این كه ما با غیر زبان، یعنی با عمل‌مان مردم را هدایت كنیم، مفهومش این است كه با عمل ما امكان انحراف جامعه هست همچنان كه با عمل ما امكان اصلاح جامعه هم هست، بنابراین عمل ما اثر دارد، ‌گفتار ما، تناقض گویی ما، یا مثلاً كردار ما اگر بر خلاف مسیر حق باشد، ‌مسلماً اثر می‌گذارد به گونه‌ای كه در اذهان ایجاد سئوال می‌كند و این سئوال‌ها پاسخگو ندارد. در نیتجه عكس العملش رویگردانی است. ما باید كارهایمان را اصلاح كنیم. باید رفتارمان و گفتارمان مطابق آنچه امام راحل ـ رحمه الله ـ می‌گوید، باشد و از امام خودمان الگو بگیریم. امام راحل ـ رحمه الله ـ گفتار و عملش این طوری بود كه همه از آن استفاده می‌كردند. در روایت آمده است: با كسی آشنا و رفیق شوید كه «یذكّركم الله رؤیته»؛ وقتی شما او را می‌بینید، او شما را به یاد خدا بیندازد. حالا واقعاً اگر ما آدم‌ها طوری باشیم كه هر كس دیگری را می‌بیند به یاد خدا بیفتد، خوب، طبیعی است كه خود این یك ارشاد عملی است.
مجله نیایش: برای اینكه جوانان ما به مساجد بیایند و كارهای مسجد را به عهده بگیرند، چه راههایی را پیشنهاد می‌كنید؟
آیت الله ناصری: یكی از مسائل مهم، جذب جوانان به مسجد است كه در این رابطه خود مسجد یكی از عوامل مؤثر است. مدرسه و معلمین هم مؤثر هستند، خانواده‌ها (پدرها و مادران در خانه) نیز بسیار مؤثر هستند. اگر خانواده‌ها آنها را به مسجد هدایت كنند و همراه خودشان آنها را به مسجد بیاورند، این خودش مؤثر است؛ خانواده یكی از عوامل بسیار مؤثر است برای اینكه فرزند مسجدی شود همان گونه كه مسجدی بودن معلمی كه بچه‌ها را تربیت می‌كند، مؤثر است. حال و هوای مسجد نیز در هدایت جوان به مسجد مؤثر است، برای مثال رفتار و گفتار پیش نماز و روحانی مسجد تأثیر گذار است؛ مجموعاً تمام اینها دست به دست هم می‌دهند و ما باید آنها را تنظیم كنیم تا واقعاً بچه‌هایمان به مساجد بیایند و آن الگوها را از مسجد بگیرند. محتوای عالی دادن به آنچه در مسجد می‌گذرد، در رو آوردن به مسجد مؤثر است.
دوم اینكه یكی از مسائل مهم، بها دادن به جوانان است؛ یعنی كار مسجد را به جوانان واگذار كردن، نه اینكه واگذارشان كنیم هر كار دلشان خواست بكنند، نه... هدایت‌شان كنیم. به آنها كار بدهیم و به كار آنها بها بدهیم تا خودشان احساس مسئولیت كنند، اجازه بدهید، در این مورد خاطره‌ای را برایتان نقل كنم:
«امام وقتی آمده بود كربلا، توی خانه كوچكی بودند، آن خانه مال كسی بود كه در اختیار امام گذاشته بود، امام دو سه روزی آمده بودند كربلا بمانند. در آن خانه امام می‌خواستند، ظهر استراحت كنند. ولی بچه‌ها كه پسر آقا مصطفی و دو سه تا دیگر بودند شلوغ می‌كردند. حاج احمد آقا ـ رحمه الله ـ می‌گفت ما فكر كردیم كه چه بكنیم تا اینها آرام بشوند. یك روز فرزند آقا مصطفی را خواستیم و گفتیم: حسین جان! از امروز مدیر خانه تویی، تو باید خانه را آرام نگه داری تا امام استراحت كند. وقتی این مسئولیت به او داده شد، آن روز خانه آرام بود، هیچ كس جرأت نداشت حرفی بزند، و امام استراحت كردند.» پس بدانید كه بها دادن و شخصیت دادن به جوان، كار خودش را می‌كند.
مجله نیایش: حاج آقا! نظرتان درباره‌ی كتاب «نیایش» چیست و محتوای آن را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
آیت الله ناصری: متأسفانه من فرصت ندارم همه‌ی مقالات كتاب نیایش را بخوانم، اگر چه وقتی من ورق می‌زنم و بعضی از مقالاتش را می‌خوانم بعضی از مطالب آن نكته‌های خوبی است و كلاً مجله خوبی است. معمولاً آن مواردی كه من به آن برخوردم و خواندم، به خصوص مطالبی در خصوص نماز از فلاسفه، مثل ابو علی سینا و امثالهم و غیره دیدم كه نقل یا نوشته شده، خواندم. یا از امام راحل ـ رحمه الله ـ نوشته شده بود خواندم، دیدم نكات جمع آوری شده خوبی است و مناسب و آموزنده است.
مجله نیایش: شما تقریباً در همه اجلاس‌های سراسری نماز حضور داشته‌اید، اثر گذاری این اجلاس‌ها را در بحث نماز چگونه ارزیابی می‌كنید؟
آیت الله ناصری: در سراسر كشور، یك تكان و یك یادآوری است تا همگان توجه به این موضوع داشته باشند و نماز را یادآوری بكنند و این خودش خیلی اثر دارد. اثر دیگر اینكه بالاخره عده ای مجبور می‌شوند مطالعه بكنند، الآن شاید چند هزار كتاب در این چند سال در ارتباط با نماز نوشته شده است. گرچه بعضی از آنها تكراری است؛ ولی آن تكراری‌ها هم خوب است. همین باعث می‌شود یك عده به سوی نماز بروند، مطالعه كنند و مقاله بنویسند و در نماز دقت كنند.
یكی دیگر از فواید اجلاس‌های نماز توجه دادن مسئولین است به اینكه باید واقعاً در ارتباط با نماز، حركتی، تلاشی و كوششی جدی داشته باشند. گرچه من حدس می‌زنم. ما در مردم مؤثرتر بوده‌ایم تا در مسئولین؛ یعنی مردم را بیشتر نماز خوان كرده‌ایم.
من خودم روی مسأله‌ی نماز حساس بودم، آن هم به تأسی از امام كه خیلی روی مسأله‌ی نماز حساس بودند. حتی در نمازهای جمعه خیلی زیاد راجع به نماز بحث می‌كردم. لذا به عنوان یك كسی كه نسبت به این موضوع حساس است مجموع بحثم این است كه فعالیت ما در ارتباط با تربیت دینی و نماز خواندن مردم مؤثرتر بوده است تا مسئولین. مسئولین را نتوانستیم زیاد عاشق نمازشان كنیم تا برای نماز كاری بكنند، البته كارهایی انجام شده؛ اما آن طور كه آدم دلش می‌خواهد نشده است. به طوری كه واقعاً برای نماز عشق بورزند، به نماز علاقمند شوند؛ یعنی نمازی كه می‌خوانند برای آن وقت بگذارند و كار و تلاش كنند، دل بسوزانند و برای نماز یك طرح كار داشته باشند. برنامه ریزی بكنند.
الحمدلله! خیلی پیشرفت‌ها در امر نماز بوده، توجه‌ها شده؛ اما ما معتقدیم كه باید مسئولین ما خیلی بیشتر از مردم در مورد نماز حساسیت داشته باشند و در هر حال در یك سری از كارها پیش قدم باشند كه مردم هم بدانند و الگو بگیرند و پیش قدم شوند.
مجله نیایش: از اینكه در مصاحبه‌ ما شركت كردید كمال تقدیر و تشكر را داریم و امیدواریم در سایه خداوند تبارك و تعالی موفق و مؤید باشید. التماس دعا. ان شاء الله موفق باشید.

آيت الله ناصري ـ مجله نيايش، ش6،( ستاد اقامه نماز، 1380)