پایین ترین مرتبه نیت در نماز که بدون آن نماز باطل می گردد، این است که نمازگزار برای اطاعت امر خدا نماز بخواند. انگیزه نمازگزار باید اطاعت امر خداوند باشد که اگر خداوند درباره نماز دستوری نداشت یا نماز مطلوب خداوند نبود، او نماز نمی خواند. با این مرتبه از نیت و انگیزه، تنها نماز انسان صحیح خواهد بود و تکلیف از او ساقط می گردد و لازم نیست آن را اعاده یا قضا کند.

اما مقبول گشتن نماز در پیشگاه خداوند بسته به آن است که نیت انسان خالص باشد و واقعاً در نماز قصد تقرب به خداوند داشته باشد و آن نماز موجب رشد ، کمال و نزدیک شدن او به خداوند گردد . چنان که گفتیم، در برخی از روایات، عبادت ها و به پیروی آن نیت ها به سه قسم کلی تقسیم می گردند:

1. عبادت بردگان ؛ عبادتی که به دلیل ترس از عذاب الهی به جا آورده می شود ؛
2. عبادت مزد گیران ؛ عبادتی که به امید رسیدن به ثواب و بهشت انجام پذیرد ؛
3. عبادت آزادگان ؛ عبادتی که فقط برای خداوند است .

همچنین خلوص درجات و مراتبی دارد و عالی ترین مرتبه آن خلوص محض و کامل برای خداوند است که هیچ انگیزه و خواست نفسانی با آن آمیخته نیست؛ مرتبه ای که برای رسیدن به آن راه طولانی و سختی را باید طی کرد.

 کسانی که به دلیل ترس از عذاب یا طمع رسیدن به بهشت، خدا را عبادت می کنند، به اخلاص کامل نرسیده اند و مرتبه خلوصشان با حب ذات و توجه به خویشتن آمیخته است و تا رسیدن به مرتبه ای از خلوص که انسان خود را نبیند و کاملاً محو و فانی در جمال محبوب گردد ، باید راهی طولانی طی کنند.

ما به عیان مشاهده می کنیم که چگونه تشویق ها و تهدیدها و تنبیه ها در افراد معمولی و به ویژه نوجوانانی که تازه به سن تکلیف رسیده اند، اثر می گذارد و باعث می گردد که آنان نماز بخوانند و چه بسا اگر این تشویق ها و تنبیه ها نمی بود، نماز نمی خواندند .