الف - تأثير غيرمستقيم نماز در ايجاد عدالت اجتماعى
تأثير غيرمستقيم نماز در ايجاد عدالت اجتماعى، از طريق ايجاد عدالت اخلاقى صورت مى پذيرد. يعنى بايد در ميان قوا و غرائز انسان، تعادل و توازن برقرار باشد و اين قوا و غرائز تحت آنترل حكومت عقل و ايمان باشند، و از آن جا آه عدالت اجتماعى تابع عدالت اخلاقى است، تأثير نماز در ايجاد عدالت اخلاقى در فرد به طور .غيرمستقيم در ايجاد عدالت اجتماعى اثرگذار است
.با بررسى چند تأثير نماز در ايجاد عدالت اخلاقى بحث را دنبال م ىآنيم
غرور و تكبر: از صفات زشت آه مى تواند آثار بدى در اجتماع بگذارد، غرور و تكبر است. انسانى آه نماز مى خواند و در مقابل عظمت پروردگار فروتنى مى آند و سر بر خاك مى گذارد، تواضع و فروتنى جزء شخصيتش :م ىشود. حضرت فاطمه)س( فرموده است
(فجعل اللّه الايمان تطهيرا لكم من الشّرك والصّلاة تنزيهاً لكم عن الكبر( 142
.خداى بزرگ ايمان را براى پاك شدن از شرك، و نماز را براى زدودن آبر و غرور قرار داده است
از ديگر آثار نماز در اين زمينه، مى توان به تأثير نماز در جلوگيرى از غيبت، دروغ، تهمت، رباخوارى و...
اشاره آرد. به طور آلى نماز، تأثير فو قالعاده اى در جلوگيرى از انجام گناه دارد و اين جلوگيرى از گناه به
:سالم سازى فضاى جامعه آمك شايانى مى آند. در آيات قرآن به اين مسأله اشاره شده است، از جمله م ىخوانيم
.ان الصلوة تنهى عن الفحشاء و المنكر.( 143 ) به راستى آه نماز انسان را از زشتى ها و منكرات باز مى دارد
به اين ترتيب، به وسيله نماز واقعى، خداوند بر قلب هاى مردم حاآم مى شودو به طورآلى گناه و معصيت وفساداز .جامعه آنار مى رود
ب - تأثير مستقيم نماز در ايجاد عدالت اجتماعى
در اين قسمت، سعى مى آنيم در حد امكان، عواملى را آه در ايجاد عدالت اجتماعى مؤثرند و يا مانعى در ايجاد .عدالت اجتماعى هستند، ذآرکنيم
الف - ايستادگى در برابر ظلم و ظالمان
يكى از فضيلت هاى بسيار مهم آه در برقرارى عدالت اجتماعى نقش مهمى ايفا مى آند، ايستادگى در برابر ظالمان
و مبارزه با ظلم است براى درك اهميت اين موضوع، تنها به يك جمله از سرور آزادگان جهان،
:حضرت سيدالشهداءعليه السلام اشاره مى آنيم. ايشان مى فرمايد
.انّى لا أرى الموت الاّ السّعادة و الحياة مع الظّالمين الاّ بَرَما
.من مرگ را جز سعادت و خوشبختى و زندگى با ستمكاران را جز ذلت و خوارى نمى بينم
و مى بينيم آه آن حضرت در اين راه جان خود را فدا آردند تا پايه حكومت ظالمى را آه هدفش نابودى اسلام بود،
- وبلكه پايه حكومت همه ظالمان تاريخ را به لرزه درآورد. بعد از درك اهميت اين موضوع بايد ببينيم آه نماز
.چگونه مى تواند در اين زمينه مؤثر باشد
نماز ارتباط با خالق هستى و سرمنشأ قدرت است. نمازگزار با اعتقاد به اين آه با خداوند متعال، اين سرچشمه
قدرت و توانايى،ارتباط دارد، بقيه قدرت ها را در مقابل قدرت خدا ناچيز، بلكه هيچ م ىبيند و اين اعتقاد و ارتباط
نيرويى در او به وجود مى آورد آه از هيچ قدرت ظاهرى نمى ترسد و با شجاعت در مقابل هر گونه ظلمى
.ايستادگى مى آند
از طرف ديگر، در روايات ائمه عليهم السلام، احاديثى درباره فضيل تهاى سجده بر تربت امام حسين عليه السلام
:مى بينيم؛ از جمله امام صاد قعليه السلام فرموده اند
(فى طين الحسين عليه السلام الشفاء من آلّ داءٍ و هوالدواء الاآبر( 144
.تربت مقدس امام حسين عليه السلام شفاى هر دردى است و آن دواى اصلى و حقيقى است
:هم چنين در روايات ديگر مى خوانيم
السّجود على طين قبرالحسين عليه السلام ينوّر الى الارض السّابعة و من آان معه سبحة من طين قبرالحسي نعليه
(السلام آتب سبحاً و ان لم يكن يسبح بها.( 145
با سجده بر تربت مقدس امام حسي نعليه السلام نورى براى نمازگزار حاصل مى شود آه تا زمين هفتم را روشن
مى سازد و آسى آه با او يك دانه تسبيح از تربت پاك امام حسين عليه السلام باشد او جزء تسبيح آنندگان محسوب
.مى شود، اگرچه با آن، تسبيح نكرده باشد
اين تأآيد بر قداست تربت امام حسين عليه السلام براى سجده، در واقع نوعى احترام به مقام شهيد و ترويج فرهنگ
شهادت طلبى است. اگر فرهنگ شهاد تطلبى در ملتى رواج يابد، هيچ ستمكارى، هر چند قدرت ظاهرى فراوانى
.داشته باشد، نمى تواند آن ملت را به زانو درآورد و در مقابل آن مردم، عاجز و ناتوان خواهد بود
ب - اطاعت از ولايت و رهبرى
يكى از عوامل آليدى براى نيل به هدف مقدسِ ايجاد عدالت اجتماعى در جامعه، قدرت مردمى رهبر جامعه براى مقابله با نابسامانى هاست، و نماز اين قدرت مردمىِ رهبرى را تقويت مى آند. در روايات مى خوانيم آه نماز اسلام بر پنج چيز بنا شده است: نماز، زآات، حج، روزه « : بى ولايت قبول نمى شود. امام باقرعليه السلام مى فرمايد و ولايت .«
ولايت و رهبرى امام معصوم عليه « : امام فرمود »؟ آدام يك از اين ها افضل است « : زرارة از امام سؤال کرد براى اين آه ولايت و رهبرى، آليد نماز و زآات و روزه و حج اس تو ». السلام و جانشينان آنان آه فقها هستند (ولى وحاآم عادل اسلام،حجت آن چهارحكم الهى ديگر است.( 146
با توجه به اين حديث و احاديث ديگر در اين زمينه، مى بينيم آه نماز چه نقش مهمى در تقويت رهبرى دارد. اين .امر به برپايى حكومت عدل آمك شايانى مى آند و به نوبه خود، سرمنشأ اصلاحات اجتماعى ديگر مى شود .