مكان‏ها نيز مانند زمان‏ها شريف و غير شريف و سعد و نحس دارد و شايسته است امت اسلامى سپاس خدا گويند و بر پيامبر اكرم (صلى‏الله عليه‏وآله) ثنا گويند كه در امر مكان، كار را بر آنان سهل و آسان كرد و سراسر زمين را مسجد قرار داد و نماز گزاردن را در همه جا جايز دانست، ولى در عين حال سفارش فراوانى نسبت به آمد و شد به مسجدها و عدم تخلف از برگزارى نمازهاى واجب در مسجد به ويژه براى همسايگان آن شده است. حتى در برخى روايات آمده است كه همسايه مسجد نمى‏تواند نماز خود را در غير مسجد به جاى آورد.
پس شايسته است بنده مراقب، در معناى مسجد و حق ادب و بزرگداشت آن و زشتى تخلف از حضور و عبادت در مسجد بينديشد. نيز شايسته است تأمل كند كه افزون بر ثواب هايى كه براى حضور و عبادت در مسجد بيان شده، ذات اقدس حق مساجد را خانه خود دانسته و به بندگان اجازه حضور در آنها داده و در اين امر، منتى بزرگ بر بندگان نهاده؛ زيرا مسجد خانه خدا است... و چون هر مكانى را بخواهيم مسجد قرار دهيم و منسوب به او سازيم و هر مكانى را ما براى ملاقات و حضور و زيارت او برگزينيم، او پذيراى آن است، معناى اين امر آن است كه تعيين مجلس ملاقات و زيارت نيز به ما واگذار كرده و اين خود از بزرگترين مكارم است.
لازم است هنگامى كه آهنگ مسجد و قصد احرام حضور در خانه خدا مى‏كنى به اندازه تواناييت در شناخت آداب حضور كوشا باشى؛ زيرا هر چه معرفت افزون‏تر باشد عمل با ارزش‏تر است و مراعات ادب، عامل تقرب بنده به خدا مى‏شود و كسى كه آداب حضور را رعايت كند، اين عمل سبب قرب او به خدا مى‏شود و قرب سبب قبولى اعمال، بلكه همان قبولى و نهايت قبولى و منتهاى آرزوى هر آرزومندى است.
و بجا است كه براى شناخت آداب حضور حضرت حق، آداب حضور سلاطين و حاكمان را ميزان قرار دهى. پس هم چنان كه عظمت اين حاكمان، با عظمت خدا قابل سنجش نيست، نسبت حق ادب حضور در پيشگاه پروردگار نيز با حق ادب حضور حاكمان، قابل قياس نيست.
با توجه به اين امر است كه مى‏يابى نه تو و نه هيچ كس ديگر توانايى مراعات حق ادب حضور در محضر پروردگار را ندارد.
پس از اين كه اين حقيقت را دانستى، نيك بنگر كه رفتارت در حضور پروردگارت چگونه است و تقصير و قصور خود را همواره در نظر داشته باش، كه همين امر تو را به باب كرم حضرت حق رهنمون شود و توفيق رعايت آداب حضورش را از او بطلب و زبان حالت اين آيه شريفه باشد:
أمن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء؛ آيا كسى هست كه هر گاه مضطر و درمانده‏اى او را بخواند، پاسخ گويد و گرفتاريش را برطرف سازد⁽⁴⁷⁾.
در اين هنگام درهاى پذيرش بر رويت گشوده مى‏شود و كسى كه نجات بخش هر درمانده‏اى است دعاى تو را اجابت مى‏كند.
در كتاب مصباح الشريعه در اين باره از حضرت امام صادق (عليه السلام) چنين روايت شده است:
هر گاه به آستانه مسجدى رسيدى پس بدان كه تو آهنگ سلطانى بزرگ كرده‏اى كه بر بساط او جز پاكيزه شدگان، كسى پاى ننهد و براى هم‏ نشينى او جز صديقان و راست كرداران رخصت داده نشوند. و آنگاه كه بر بساط او قدم نهادى بدان كه اگر اندك غفلتى از تو سر زند در خطرى بزرگ و پرتگاهى سهمگين قرار گرفته‏اى و بدان كه او مى‏تواند هر گونه بخواهد، از عدل و فضل خود، با، رفتار كند. پس اگر به تو لطف كرد و با فضل و رحمتش با تو رفتار كرد، طاعت اندك تو را مى‏پذيرد و در برابر، پاداش بسيارى نصيب تو مى‏كند و اگر بخواهد با عدلش با تو رفتار كند و آنچه را تو شايسته آن هستى به تو دهد، تو را باز خواهد گردانيد و طاعتت را هر اندازه هم كه زياد باشد رد خواهد كرد و او آنچه را بخواهد مى‏كند.
پس در پيشگاه او به عجز و تقصير و فقر خود اعتراف كن؛ زيرا تو آهنگ عبادت و انس با او كرده‏اى. اسرارت را بر او عرضه كن و بدان كه او پنهان و آشكار همه آفريدگان را مى‏داند و ذره‏اى بر او پوشيده نيست و در حضور او همچون فقيرترين و ناچيزترين بندگانش باش. قلبت را از هر آنچه تو را از او باز مى‏دارد و به خود مشغول مى‏كند و حجاب ميان تو و او مى‏گردد تهى كن؛ زيرا او جز پاكيزه‏ترين و خالص‏ترين دل‏ها را نمى‏پذيرد و نيك بنگر كه نام تو از كدامين دفتر خارج مى‏شود.
پس اگر شيرينى مناجات و راز و نياز با او را چشيدى و از گفتگوى با او احساس لذت كردى و از جام رحمت و كرامت‏هاى او نوشيدى، اين نشانه حسن اقبال او بر و و اجابت دعوتت از سوى او است، و بدان كه براى خدمت او شايسته هستى.
پس داخل مسجد شو كه به تو اذن و امان داده شده و اگر جز اين بود پس همچون درمانده‏اى كه همه درها بر رويش بسته شده و هيچ كارى از او ساخته نيست، بايست و بدان كه هرگاه او بداند كه تو واقعاً به او پناهنده شدى به چشم رأفت و رحمت و عطوفت به تو خواهد نگريست و تو را بر انجام آنچه مورد رضاى او است موفق مى‏دارد؛ زيرا او كريم و بزرگوار است و بزرگوارى را نسبت به بندگانى كه درمانده‏ و مضطر در پيشگاه او ايستاده و چشم طلب به باب لطف و رضايت او دوخته‏اند دوست مى‏دارد؛ زيرا او خود فرموده است: أمن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف‏السوء⁽⁴⁸⁾؛ آيا كسى هست كه هر گاه مضطر و درمانده‏اى او را بخواند، پاسخ گويد و گرفتاريش را برطرف سازد⁽⁴⁹⁾.
در اين هنگام درهاى پذيرش بر رويت گشوده مى‏شود و كسى كه نجات بخش هر درمانده‏اى است دعاى تو را اجابت مى‏كند.
در كتاب مصباح الشريعه در اين باره از حضرت امام صادق (عليه السلام) چنين روايت شده است:
هر گاه به آستانه مسجدى رسيدى پس بدان كه تو آهنگ سلطانى بزرگ كرده‏اى كه بر بساط او جز پاكيزه شدگان، كسى پاى ننهد و براى هم نشينى او جز صديقان و راست كرداران رخصت داده نشوند. و آنگاه كه بر بساط او قدم نهادى بدان كه اگر اندك غفلتى از تو سر زند در خطرى بزرگ و پرتگاهى سهمگين قرار گرفته‏اى و بدان كه او مى‏تواند هر گونه بخواهد، از عدل و فضل خود، با تو رفتار كند. پس اگر به تو لطف كرد و با فضل و رحمتش با تو رفتار كرد، طاعت اندك تو را مى‏پذيرد و در برابر، پاداش بسيار نصيب تو مى‏كند و اگر بخواهد با عدلش با تو رفتار كند و آنچه را تو شايسته آن هستى به تو دهد، تو را باز خواهد گردانيد و طاعتت را هر اندازه هم كه زياد باشد رد خواهد كرد و او آنچه را بخواهد مى‏كند.
پس در پيشگاه او به عجز و تقصير و فقر خود اعتراف كن؛ زيرا تو آهنگ عبادت و انس با او كرده‏اى. اسرارت را بر او عرضه كن و بدان كه اون پنهان و آشكار همه آفريدگان را مى‏داند و ذره‏اى بر او پوشيده نيست و در حضور او همچون فقيرترين و ناچيزترين بندگانش باش. قلبت را از هر آنچه تو را از او باز مى‏دارد و به خود مشغول مى‏كند و حجاب ميان تو و او مى‏گردد تهى كن؛ زيرا او جز پاكيزه‏ترين و خالص‏ترين دل‏ها را نمى‏پذيرد و نيك بنگر كه نام تو از كدامين دفتر خارج مى‏شود.
پس اگر شيرينى مناجات و راز و نياز با او را چشيدى و از گفتگوى با او احساس لذت كردى و از جام رحمت و كرامت‏هاى او نوشيدى، اين نشانه حسن اقبال او بر تو و اجابت دعوتت از سوى او است، و بدان كه براى خدمت او شايسته هستى.
پس داخل مسجد شو كه به تو اذن و امان داده شده و اگر جز اين بود پس همچون درمانده‏اى كه همه درها بر رويش بسته شده و هيچ كارى از او ساخته نيست، بايست و بدان كه هرگاه او بداند كه تو واقعاً به او پناهنده شدى به چشم رأفت و رحمت و عطوفت به تو خواهد نگريست و تو را بر انجام آنچه مورد رضاى او است موفق مى‏دارد؛ زيرا او كريم و بزرگوار است و بزرگوارى را نسبت به بندگانى كه درمانده و مضطر در پيشگاه او ايستاده و چشم طلب به باب لطف و رضايت او دوخته‏اند دوست مى‏دارد؛ زيرا او خود فرموده است: أمن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء⁽⁵⁰⁾.