«انّا أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدْ اللّهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّین» (سوره زمر - آیه 2).
ما این کتاب را بر تو به حق فرستادیم، پس حدای را پرستش کن و دین خود را برای او خالص و بی شائبه قرار ده.

بالحق: یعنی کتاب را که همان قرآن کریم است در حالی بر تو -ای پیامبر - نازل کردیم که جز حق در آن نیست، پس بالحق یعنی پوشش کامل قرآن حق است. بنابر این هر چه قرآن امر کند حق است.

الدین: دین در اینجا چنانچه بیشتر مفسرین ذکر کرده اند معنایش عبادت است. و در حقیقت دین چیزی جز پرستش و عبادت خدا نیست. مرحوم علامه طباطبائی می فرماید: ممکن است سنت حیات از آن (دین) اراده شود یعنی طریقه ای که در زندگی اجتماعی انسانی پیموده می شود.

و مقصود از عبادت اعمالی است که خضوع قلبی و پرستش درونی را مجسم می کند. و به عبارت دیگر کلیه احکامی است که خداوند در قرآن نازل کرده و ما را امر به آن نموده است.

آنچه مهم است در این آیه مطلبی است که متأسفانه کمتر مفسران به آن اهمیت داده اند و آن کلمه " اخلاص " است.

خداوند ما را دعوت می کند به اینکه در دین خود و در اعمال خود اخلاص داشته باشیم. در این آیه خطاب به شخص رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می کند و به او امر می کند که خدای را با اخلاص عبادت کند. و سپس به طور عموم از همه مردم می خواهد که اخلاص در عبادت داشته باشند و یک حکم کلی و سنت ابدی را جاری می کند که: " ألا لله الدین الخالص " هان ای بندگان خدا متوجه باشید که دین خالص بدون هیچ شرک و ریائی برای خدا است. یعنی همه باید دین خود را خالص کنند و از هر نوع شرک و شائبه ای بیالایند.

اخلاص چیست؟

خداوند در قرآن می فرماید: " کل یعمل علی شاکلته " هر کس طبق منش خویش عمل می کند. شکل گیری عمل منطبق است با منش و شخصیت انسان زیرا عمل چیزی نیست جز صورتی که در عالم خارج از ذهن طبق نیت عامل بسته می شود. از این روی امتزاج عمل و انگیزه واقعی انسان ناگسستنی است.

از اینجا است که گفته شده است: " الاعمال بالنیات " بلکه در جائی می فرمایند که نیت بالاتر از عمل است. حال اخلاص همان انگیزه و نیتی است که حقیقت و ماهیتش تنها و تنها رضایت پروردگار می باشد و لا غیر.آن هنگام که امیرالمؤمنین علیه السلام خلوص را معنی می کند می فرماید: کسی که نهان و آشکارش، کردار و گفتارش یکی باشد اگر کسی چنین بود امانتش را ادا کرده و عبادتش را خالص گردانیده است.

و در جای دیگر می فرماید: " اخلاص در عمل از یقین استوار و نیت شایسته سرچشمه می گیرد".

بنابر این تمام اعمال باید فقط برای خدا باشد و هیچ نوع شرکی در آن پذیرفته نیست. اینکه می گویند باید در نماز یا در سایر واجبات قصد قربت نمود و گرنه نماز یا دیگر عبادات باطل است معنایش این است که فقط برای خدا باشد.

خداوند می فرماید: " و لا یشرک بعبادة ربه أحدا " به هر حال اینقدر دوری از ریا و اخلاص در عمل حساس و مهم است که امام عسکری علیه السلام می فرماید:" ورود شرک در کارهای انسان از حرکت مورچه در شب تاریک، روی سنگ سیاه خارا و سخت، بی نمودتر است". و در کوتاه سخن عمل خالص تا آن حد در اسلام مورد اهمیت است که در حدیثی از پیامبراکرم(ص) می خوانیم: «کسی که چهل روز اعمال خود را خالصانه انجام دهد،خداوند چشمه های حکمت و دانش را از قلبش بر زبانش می گشاید».

حال باید دید آیا ما واقعا درعمل خلوص داریم یا خیر؟ اکنون که در آستانه ماه مبارک رمضان قرار گرفته ایم باید به این معنی دقت کنیم و واقعا اخلاص در عمل داشته باشیم و گرنه عملی طاقت فرسا انجام داده ایم بی آنکه ارزشی داشته باشد بلکه اگر خلوص و قصد قربت نباشد عمل، هم باطل است و هم پذیرفته نیست و قبول نمی شود.

نکته دیگری که لازم است به آن اشاره شود و بسیاری از عزیزان شاید بدان توجه نداشته باشند این است که جز خدا کسی در عالم وجود نمی تواند تأثیر بگذارد و اگر پیامبر یا ولیی از اولیای خدا معجزه ای می کند قطعا به اذن و اراده خدا است زیرا هیچ کس به طور مستقل نمی تواند در عالم وجود کاری انجام دهد. بنا بر این دوستان توجه داشته باشند که هر عملی فقط برای خدا باید انجام دهند نه اینکه مانند عوام هم خدا و هم اولیای خدا را در نظر می گیرند که این در حقیقت شرک است.

بیائید در این ماه عبادت و پارسائی فقط خدا را عبادت کنیم و با معرفت و خلوص عبادت کنیم و همه باهم از او بخواهیم که ما را و کشور ما را از شرّ دشمنان حفظ کند و مکرشان را به خودشان بازگرداند و ایران اسلامی را پاینده و سرفراز بدارد. آمین رب العالمین.

منبع :  پاسدار اسلام > مهر 1384، شماره 286