خانواده و دوستان

خانواده و دوستان از مهمترین عوامل تشكل شخصیت هستند كه چگونگی آنها در آینده تربیتی، سیاسی، تحصیلی و دینی فرد موثر است.

1- عادت دهی فرزندان به نماز
2 - پرهیز از خشونت و زور گویی
3- آشنايي‌دهی فرزندان به مسجد و اجتماعات معنوی :

آنها را باید در محیط های مشوق برد. این به تجربه ثابت شده است كه اگر فرزندان به مسجد نروند ، اگر در جمع نباشند، نماز خواندن گروهی را نبینند، به این كار تشویق نمی شوند زیرا حضور در جمع مشوق انسان است، آدم بزرگ وقتی خودش را در جمع اهل عبادت می بیند، روح عبادت بیشتری پیدا می كند والبته فرزندان بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند  ولیكن متاسفانه كم رفتن به مساجد ومعابد ومجالس دینی سبب می شود كه فرزندان از ابتدا رغبت به عبادت پیدا نكنند ، ولی این برای همه وظیفه است ، اسلام كه می گوید، فرزندت را وادار به نمازخواندن كن ،نمی گوید آقا مابانه فرمان بده، تشر بزن، دعوایش كن ، بلكه می گوید از هر وسیله ای كه بهتر می شود برای تشویق او به عبادت و نماز خواندن استفاده كرد ، باید استفاده شود(عزیزی تهرانی علی اصغر  ،77،ص113 )
    لذا در صورتی كه اعضای خانواده به خصوص، پدر و مادر خود به مسجد نروند یا به رفت و آمد فرزندشان به مسجد توجه نكنند یا این كه فضای خانه به طور كلی با تعالیم و مفاهیم دینی بیگانه و بی تفاوت باشد ، نمی توان انتظار داشت ، جوانان با مسجد میانه خوبی داشته باشد.

4- تشويق فرزندان نماز خوان:

هر انسانی در برابر كاری كه انجام می دهد تشنه تشویق است و تشویق انسان را بهتر وادار به كار كرده و باعث می شود كار را بهتر انجام دهد و این مطلب در بچه‌ها تاثیر بیشتری دارد پس چقدر خوب است كه فرزندان را در رابطه با تمام خوبیها ئیكه انجام می دهند مخصو صا نماز تشویق نمائیم. (تاج لنگرودی محمد مهدی  75 ص92 )


5- پدر و مادر باید به او بفهمانند كه نماز پاسخی است به نیاز روانی او، باید با او چنان ارتباط خوبی برقرار كنند كه این نیاز در او وارد بشود ،او بخواهد به نماز بایستد، او با نماز همه نیا زهای روانیش ارضاء بشود چرا كه با نماز گزار كه پدر و مادرش بوده نیازش به محبت ارضاء شده حالا نیازهای روانیش هم ارضاء خواهد شد .

به همین جهت ما می بینیم كه وقتی یك رفتاری را با تجارب خوشایندی برای آنها همراه می كنیم دوست می دارند و آن وقت است كه ما از خانه یك راهی باز می‌كنیم به طرف مسجد هر وقت پدر و مادر مسجد می‌روند، ما راه خانه و مسجد را به فرزندان نشان می دهیم .(ستاد اقامه نماز 74 ص40-41 )

پس وظایف والدین و الگوهای منزل

 توجه عملی به امر عبادت و نماز، ارزش دهی به نماز، تعطیل كارها هنگام نماز، ایجاد خلوص و پاكی در عبادت والدین، هماهنگی نماز و عبادت والدین با اخلاق و كردار و رفتار آنها، فراهم نمودن غذاهای طیب و پاك، رشد‌دهی اعتقادی و فكری فرزندان نسبت به دین و دینداری در عصر پیشرفت علوم و تكنولوژی، دوست‌یابی مناسب و غیر مستقیم برای فرزندان و ایجاد زمینه‌های پذیرش و استقبال، ایجاد زمینه معنویات، همانند دعا، مناجات، روضه اهل بیت، همگام‌سازی فرزندان با الگوهای نافذ و رشد یافته و اسوه .
زیرا ماهی كه در دریا زاده می شود آیا نیازی دارد كه آموزش شنا ببیند ؟ فرزندی هم كه در خانواده ای كه لبریز از ذكر و یاد و محبت خداست بدنیا می آید هیچ نیازی ندارد كه آموزشی ویژه برای نماز ببیند چون از همان لحظه میلاد در گوشش اذان و اقامه می گویند  او را به صلوه و فلاح و خیرالعمل دعوت می كنند .
امام (ره) فرمودند :به نماز و مساجد اهمیت دهید كه پرونده های دادگستری مال بی نمازها است و نماز خوانهای واقعی در دادگستری پرونده ندارند شیطانها از مساجد و نماز می ترسند . آنها می خواهند از نماز جلوگیری كنند و بعد از خالی كردن سنگرها ، حمله كنند ( موسسه فرهنگی قدر ولایت 74 ص 36 )


 وظایف مربیان و مدیران:
1 - تبلیغ كلامی مدیران و معلمان در امر نماز
2 - تبلیغ عملی در امر نماز
3 - هماهنگی نماز و عبادت مربیان با اخلاق و رفتار آنها
4 - استفاده از روشهای سازنده و جذاب در دعوت به امر نماز
5 - پرهیز از استبداد، تحكم، زورگویی، ایجاد محدودیت، طعنه
6 - شناخت دهی  نوجوانان و جوانان نسبت به فساد و بزهكاری
7 - گوشزد نمودن اثرات مخرب ماهواره
8 -  زدودن تفكر جدایی دین از علم و تضاد آنها از اذهان جوانان
9 - ایجاد فضای معنوی و دینداری در جو حاكم مدرسه ( عزیزی تهرانی  علی اصغر (143 تا ص147 )
10 - نماز را با فیزیك ، امور تربیتی را با شیمی و ریاضی عجین بكنیم . دانشگاهها باید اساتید در خط اول نماز جماعات باشند.
11 - با یك دید واقع بینانه و با اعتماد راسخ به تعالیم اسلامي، برای حاكمیت دین در مدرسه می‌بایست بیشترین بهاء را به گزینش بهترین و شایسته‌ترین الگوها كه وجودشان مزین به باورهای عمیق دینی و رفتارهای مذهبی است داد .(پیوند  161 ص348 )
12- رشد تربیت دینی صرفا ماموریت درس دینی شمرده نشود ،زیرا ماهیت دین طوری است كه در همه جا حضور دارد و ارتباط آن با همه عرصه های فكری باید مكشوف گردد (پیوند  337 ص31 )

 

توجه مسئولین سیاسی و حكومتی  به سالم‌سازی اجتماع
 
متاسفانه در بیشتر محیط‌های عمومی جامعه مسلمانان، بخصوص در ایران اسلامی و در بین شیعیان، بی‌مبالاتی و بی‌اعتنایی نسبت به دین و احكام دینی مشاهده می‌شود.
 مسئولین باید به این امر توجه لازم داشته باشند كه آلودگی محیط جامعه، گریبانگیر همه افراد جامعه حتی خود آنها و فرزندانشان خواهد شد، دنیای امروز، بی‌حد و مرز است، تمام مرزها شكسته شده و روز به روز، اتصال ملتها و افراد جامعه بشری بیشتر خواهد شد .

جوان نسل گذشته را می‌توانستیم در منطقه و منطقه‌ای محدود نمود، ولی با پیشرفت ارتباطات و نیاز قوی ما مسلمانان به پیشرفت در تمام زمینه‌های علوم و فنون، دیگر نمی‌توان خود را محدود به محیط خاصی نمود.

 پس نسل امروز، اعم از دختر و پسر، باید وارد اجتماع بزرگ و گاهی دنیاهای دیگر شوند، به همین جهت است كه پاكی محیط اجتماع برای انسانها ، مخصوصا انسان امروز مهم است ، از طرفی ایجاد شناخت و معرفت نسبت به اعتقادات امری ضروری تر و مهمتر است
و تمام سیاستمداران و حكومت‌كنندگان و مبلغان باید در دو مرحله تلاش و حركت كنند:
1 - حركت بیرونی
2 - حركت درونی. مخصوصا در دنیای بی‌حد و مرز امروز واكسینگی فكر و عمل، ضروری‌تر جلوه می‌كند شاید در زمان‌های نزدیك، مبارزه با ماهواره و رسانه‌هایی همانند آن غیر ممكن باشد و ما راهی بجز شناخت دهی و آگاهی بخشی به نسل جوان خود نداریم و در این راستا از هیچ حركتی نباید دریغ بورزیم

توجه مسئولین فرهنگی جامعه به امر نماز

مسئولین تبلیغي، نویسنده‌ها، ناشرین، مطبوعات و تمام رسانه‌ها باید به ارزش دهی به معنویات، مخصوصا امر نماز توجه كنند و امور معنوی را با شیوه‌های امروزی هماهنگ با اندیشه‌های نو امروزی تبلیغ كنند (عزیزی تهرانی علی اصغر 77 ص و 121 - 137 تا 139 )

امام جماعت

فردی كه می‌خواهد هدایت و مدیریت مهم‌ترین پایگاه توحید را به‌عنوان امام جماعت به‌عهده بگیرد باید از جهت‌های مختلف، دارای شرایط و ویژگی‌هایی خاصی باشد و بطور دایم در بدست آوردن و ارتقای این ویژگی‌ها در خود تلاش نماید. در انتخاب باید ویژگی‌های امام را از نظر فقهی، علمی- ظاهری - گفتار - برخورد و مهارتهای فنی، انسانی و نظری  یا تئوریك را لازم دانست و مد نظر قرار داد (گروه پژوهش‌های كاربردی مساجد، 86، ص172 )
پس نكاتی را در جذب جوانان به مساجد باید مورد توجه قرار دهد :

 1- برخورد مناسب: درك موقعیت سنی جوانان و شناخت نیازها و روحیات آنان توجه خاص می‌طلبد. اگر بتوانیم نیازها و سطح توقعات آنهارا شناسایی كنیم و برنامه‌ها و فعالیت‌های مسجد را با این شناخت هماهنگ كنیم، قطعا حركتی مثبت انجام داده‌ایم.


2- دوستی با جوانان: افزون بر شناخت جوان و برخورد مناسب ائمه جماعات باید با كنار گذاشتن برخی تشریفات و محدودیت‌های كاذب و غیر ضروری، با جوانان رابطه دوستی بر قرار كنند، و به آنان شخصیت بدهند و در ارتباط با اداره بخش‌های مسجد از آنان نظر خواهی كنند و آنان را دعوت به همكاری نمایند. و در مراكزی كه جوانان محل حضور دارند مانند دبیرستان‌ها، مراسم‌های جشن و شادی و مجالس ترحیم حضور پیدا كند تا جوانان بیشتری را شناسایی نماید و با ایجاد رابطه دوستی، آنان را از راه‌های گوناگون به مسجد بكشاند .


3- مطالعه و تحقیق: همواره توانایی علمی در جهت پاسخ‌گویی به سوالات و شبهاتی را كه در جامعه مطرح می‌شوند، داشته باشد در هر زمان و مكانی سوالات و شبهات خاصی ذهن و فكر جوانان را به خود مشغول می كنند . طبیعی است كه توانایی علمی امام جماعت برای پاسخ گویی به سوالات مراجعان سبب جلب اعتماد مردم و جوانان به آن ها می شود و آنان را به مساجد می كشاند .


4- تشویق: در دورا ن نوجوانی و جوانی، تشویق با خواسته‌های جوان تطابق دارد. ائمه جماعات می‌توانند با تشویق جوانانی كه در مسجد حضور پیدا می‌كنند، به نحوی كه با شخصیت و روحیات آنان سازگار باشد، پاسخی به نیازهای درونی در عرصه ذهن و عاطفه آنان بدهند. این گونه تشویق‌ها دوام حضور جوانان در مسجد و آغاز حضور دیگران را به انسان نوید می دهند.


5- آراستگی ائمه‌جماعات با اقتدا به سیره ائمه‌اطهار(ع): باید از آراستگی لازم برخوردار  باشند و توجه جوانان را جلب نمایند.


6- برقراری جلسات ویژه جوانان: امام باید بعد از مخاطب شناسی دقیق و آگاهی از نیازها و سلایق جوانان ، جلساتی را ویژه آنها تشكیل دهد و مفاهیمی از دین اسلام را برایشان بیان كند كه با سلایق، روحیات و نیازهای آنان متناسب باشد  جلسه نباید حالت سخنرانی و خطاب مستقیم داشته باشد ، بلكه باید به صورت گفتمان برگزار گردد تا جوانان بتوانند نظر و سوالهای خود را بیان كنند. مطالب در قالب مناظره، داستان، خاطره و پرسش و پاسخ بهتر قابل ارایه است. بهتر است قالب‌های گوناگونی انتخاب شود تا جلسات متنوع و جذاب گردد.


7- شناخت نیاز و روحیات جوانان : شناخت موانع برقراری ارتباط عمیق و پایدار بین جوان و امام جماعت، یكی از مهم‌ترین اقداماتی است كه امام جماعت باید انجام دهد، چون آگاهی از این موانع، در اتخاذ راهكاری صحیح و حساب شده برای رفع موانع لازم است. و با توجه به تفاوت‌های فردی و فرهنگی‌، شیوه و برخورد مناسبی را بر گزیند .


8- شركت جوانان در مدیریت مسجد: با دور اندیشی و بدون ایجاد حساسیت، در مدیریت و جهت‌دهی به فعالیت‌های مساجد، به موقعیت و اهمیت جوانان توجه داشته باشد به طوری كه جوانان، امام جماعت را نماینده مورد اعتماد تام الاختیار خود بدانند. (محمدی محسن، فروغ مسجد، 84 ص331-332-334)
ائمه مساجد در هر منطقه آموزشی میزبان دانش آموزان در مساجد  باشند.

9 - معرفی جوان نمونه: مناسب است در طول هفته یا ماه یا سال جوان نمونه معرفی گردد.


10- جایزه ویژه : برای تداوم حضور جوانان در مساجد بهتر است مورد تشویق قرار گیرد

11- تقویت پایگاه بسیج : محیط جوان‌پسندانه بسیج، در جلب جوانان به مسجد موثر می‌باشد از این رو لازم است پایگاه های بسیج از جهت امكانات و موقعیت تقویت گردد تا زمینه‌های بیشتری را برای جلب و هدایت جوانان به وجود آورند ایجاد تشكیلات مخصوص جوانان تا اقدامات گوناگون در مورد جوانان را بطور منسجم هدایت و سرپرستی نماید ( همان ص347و348).

مسجد

مسجد با داشتن شرایط و ویژگی‌های خاصی خود، می تواند از جمله عوامل جذب جوانان به مسجد باشد. مدیریت صحیح و برنامه‌ریزی از سوی مسجد برای داشتن امكانات با تخفیفات هم برای جوانان و جامعه مفید است و هم عاملی در جهت جذب آنان می‌باشد.

این ویژ‌گی‌ها عبارتند از فضای مناسب و ظواهر خوب آن، نظافت، وسایل صوتی و گرمازا و سرمازا، تصمیم‌گیری متمركز، ایجاد امكانات فرهنگی ورزشی،  استفاده از افراد خوش صدا (ماهنامه فاطر  مهر 87 ص45 )

امكانات و فعالیت های مسجد

 گستردگی فعالیت ها و امكانات مسجد از نقاط قوت انهاست.
 امكانات: با توجه به روحیات و فضای فرهنگی جامعه، مسجد برای جذب جوانان می بایست دو نوع امكانات داشته باشد.
1 - امكانات فرهنگی2 - امكانات ورزشی                   

 فعالیت‌ها

جوانان روحیات گوناگونی دارند و مسجد برای جلب جوانان، باید فعالیت‌های متعددی انجام دهد، تا بتواند هر گروه از جوانان را با یك شیوه خاص جلب كند
برگزاری مسابقات:
 یكی از فعالیتهای پر دامنه و كم هزینه است كه در صورت مدیریت صحیح درآمد زا نیز خواهد بود

سفرهای زیارتی و سیاحتی

 توجه به نكات ذیل لازم است مكان و محل اردو ،زمان اردو ،كلاسهای آموزشی ،برگزاری برخی كلاس‌های كمك درسی، ورزشی، هنری مورد علاقه و اشتیاق جوانان هست.بها دادن به جوانان.

 اقدامات زیر در بها دادن به جوانان قابل توجه است: عضویت در هیئت امنا، مشورت و نظر خواهی، محول كردن فعالیت‌های مسجد به جوانان.

حضور شخصیت‌های محبوب و الگوهای جوانان در مسجدجوان یكی از خواسته های اجتماعی اش ،الگو پذیری است ، او در جامعه خواستار كسانی است كه در رفتار و گفتار برای او الگو باشند .

تبلیغات

 در دنیای امروز، تبلیغات نقش و جایگاه مخصوص به خود دارد. از این رو، انعكاس فعالیت‌های مسجد در بین مردم و اطلاع‌رسانی و آگاهی پیدا كردن نسل جوان از فعالیت‌های متنوع مساجد گامی دیگر در جهت جذب جوانان به مسجد است.

تبلیغات دینی هوشمند و حساب شده دینی، می‌تواند جوانان را در مسیر دینداری و مسجد ثابت قدمتر نماید.

هیئت امنا

اعضای هیئت امنا ء در كار گروهی خود در مسجد، باید به دو اصل: توجه ویژه‌ای داشته باشند تا بتوانند گروهی منظم ، منسجم و موفق باشند
الف- وحدت فرماندهی زیرا توجه به اصل وحدت فرماندهی این نكته را به آنان می‌آموزد كه هر كس باید از یك ما فوق دستور بگیرد و كارهایش را با او هماهنگ سازد.
ب- اصل وحدت جهت: و اصل وحدت جهت نیز این مطلب را بیان می كند كه برای اجرای هر برنامه، باید یك مسئول، معین شود تا مدیر بتواند با هدایت  همه  فعالیت‌های معطوف به تحقق یك هدف معین، آنها را با هم هماهنگ سازد.
1- هیئت امنا به آسانی می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب‌، سنت بزرگ پیامبر و امامان معصوم در اموزش عمومی و همگانی قران و حكمت از طریق مساجد  را احیا  كند.
2-  هم چنین می تواند از طریق فرهنگ‌سازی  قرانی، با تهاجم فرهنگی دشمنان  به مقابله عملی برخیزد و گامی بلند در جامعه‌سازی قرانی بر دارد. امام صادق(ع) می‌فرماید: بر شما باد توجه به نسل نوجوان، زیرا آنان به هر كار نیك ، اشتیاق بیشتری دارند.
3- و در شرایطی كه رادیو با 110 زبان دنیا، با برنامه شبانه روزی خود علیه اسلام و انقلاب اسلامی، تبلیغات حساب شده‌ای را سازماندهی نموده‌اند هیئت امنا كه مسئو‌لیت اداره مهم‌ترین كانون معنوی را پذیرفته‌اند، باید در صدد بر آید اصول و شیوه‌های تبلیغ در عصر حاضر را در یابد.

امام علی(ع) به كمیل می‌فرماید: هیچ حركتی نیست مگر انكه تو در آن به شناخت نیازمند هستی. برای موفقیت در این مسئولیت، علم و آگاهی، مهربانی، و صمیمیت، تواضع و انعطاف‌پذیری، اخلاص و عدم توقع پاداش، توكل بر خداوند، اعتماد به نفس‌، شجاعت و دلسوزی، سعه صدر و استقامت، آراستگی، نظم و نرم خویی ویژگی‌هایی است كه باید خود را بدان آراست با نام خداوند و در حهت او، توجه به موقعیت، شناخت زمان و مكان و مخاطب، مطابق بودن نیاز، توجه به نیازهای اساسی و نهاد فطری انسان، رعایت اعتدال و توازن، در نظر گرفتن اولویت‌ها، توجه به تدریجی بودن، نرم، همراه با ادب و احترام، دوری از افراط و تفریط، اصرار بیهوده، پیراسته از لغو، ناسزا و تعصب‌های نا بجا، پیام دینی را بهتر  به مخاطبان جوان منتقل می‌كند. ( گروه پژوهش ص227-228 و 243 )

خادمین

بدون شك دوران نوجوانی از حساس‌ترین دوران زندگی به‌شمار می آید این دوران به تعبیر روانشناسان مرحله ی انتقال از كودكی به جوانی و بزرگ سالیست.

در این دوران نوجوان  از یك سو می خواهد  كارهای دوران كودكی را كنار بگذارد و از دیگر سو توانایی و تجربه‌ی لازم را برای حل مسائل و مشكلات خود ندارد .

وجود این دو حالت باعث بروز مشكلاتی در روحیات نوجوان شده و آرامش روحی و روانی آنان را سلب می نماید، به همین دلیل سركشی و ناسازگاری و بر آشفتگی  و پرخاش در این دوران بیشتر از سایر اوقات مشاهده می شود این گونه رفتارها ممكن است در هر زمان و مكا نی بروز و ظهور نماید .

مساجد نیز از این قاعده مستسنی نیستند حال اگر مشاهده شد كه برخی نوجوانان برای ابراز وحود در مساجد اقدام به كارهایی نمودند متولیان و خدام با رعایت نكات ذیل كه می تواند راهگشا باشد توجه كنند.
 امام علی‌(ع) در نامه‌ای خطاب به فرزندش امام حسن می‌نویسد: قلب نوجوان چونان زمین كاشته نشده آمادگی پذیرش هر بذری است كه در آن پاشیده می شود. از این سخن نكاتی استفاده می شود.

 نكته اول:
 امام علی این سخنان را مستقیما و با داد و فریاد كردن برای امام‌حسن بیان نكردند، بلكه به صورت نامه و نوشته در اختیار امام حسن قرار دادند، از این برخورد  امام استفاده می شود كه در هدایت نوجوان در درجه اول و تا آنجا كه امكان دارد باید از روشهای غیر‌مستقیم استفاده كرد و با نشان تابلو‌ها به افراد خاطی بدون ایجاد كوچكترین تنشی افراد را هدایت و فضای مناسبی برای عبادت مومنین ایجاد كنند.

 نكته دوم:
متولیان نه ‌تنها از حضور نوجوانان در مساجد به‌سادگی عبور نكنند بلكه باید با برخورد خاص و ویژه به‌همراه تشویق آنان و مشاركت عملی در امور و برنامه‌های مسجد نوجوان را به مساجد مجذوب كنند.

نكته سوم:
متولیان تا آنجا كه امكان دارد با برخورد صحیح و مسالمت آمیز و مناسب با شان  و شخصیت نوجوان خاطی را داشته باشند.


نكته  چهارم:
سعی كنند با استفاده از این قلب‌های آماده پذیرش به فرمایش امام علی با پاشیدن بذر هدایت، آنان را آباد كرده و از این دسته از نوجوانان، در آینده افرادی عاشق مسجد و مشاركت در امور خیر بسازند.

نكته پنجم:
 با برخوردهای محبت‌آمیز، توجهات خاص و تذكرات غیرمستقیم، مشاركت نوجوانان در امور مسجد بتوانند نقش و جایگاه خود را در این‌باره  به نحو احسن ایفا كنند (دفتر مطالعات و تحقیقات مركز رسیدگی به امور مساجد، 87  ص215 تا 219)
كارگزاران مسجد به خصوص امام جماعت یا خادم مسجد وقتی‌كه بچه خردسال كه با پدر و مادرش به مسجد می‌رود، فضای مسجد را باز و آرام می‌بیند می‌خواهد آنجا بدود و اگر خدای ناكرده با او بدرفتاري شود، آزردگی روانی و عاطفی پیدا می‌كند یواش‌یواش با مسجد قهر می‌كند و یكی از دلایلی كه فرزندان ما با مساجد رابطه حسنه‌ای ندارند برای این است كه ما تجارب خوشایندی برای آنها باقی نگذاشته‌ایم  مهاجمین فرهنگی مخاطبین اصلی‌شان نوجوانان هستند بیشتر روی بچه‌های 3-2 ساله كار می‌كنند كه 15-10 سال دیگر نوجوان می‌شوند احساس آنها را سریع می‌شود تغیير داد زیرا اسیر احساسات شان هستند.
دنبال ارضای  نیازهای عاطفی‌شان هستند تا  نیازهای ذهنی
تا نیازهای عاطفی به معنای دقیق كلمه ارضاء نشود انسان دنبال نیاز دیگر نمی‌رود (ستاد اقامه نماز   74 ص41 )

راهكارها

1- ایجاد هماهنگی عمل و سخن در مبلغان دینی
 
الگوهای مذهبی باید این واقعیت را بپذیرد كه هر نوع رفتار، كردار و عملكرد آنان، در دینداری، معنویت‌گرایی، ایمان خواهی مردم تاثیر خواهد داشت و این سخن پیغمبر(ص) را به دقت توجه كنند كه می‌فرماید: دو گروه از امت من هستند كه اگر صالح شوند، مردم صالح می‌شود و هنگامی كه فاسد شوند، مردم فاسد می شوند: اول عالمان و دوم سلاطین و حاكمان بزرگان دینی در طول تاریخ نقش محوری و اساسی داشته و صلاح مردم به دست آنها بوده است مردم وقتی ببیند كه مبلغ نماز و نماز خوانی، خلاف گفته های خود عمل می‌كند، مثلا از اهمیت نماز اول وقت می‌گویند: بدون آن كه خود اهمیت لازم را بدهند، گاهی از آثار نماز می گوید، بدون این كه آثار نماز در ایشان جلوه كرده باشد، مسلما از نماز خوانی و توجه به آن دلسرد می شوند .

مبلغان دین نه تنها مردم را در مرحله شناخت دهی و آگاهی بخشی رهبری می كنند ،بلكه در مرحله عمل نیز به واسطه رفتار و كردار خود راهبر مردم هستند و مسلما مردم اگر حرف و عمل رهبران دینی را هماهنگ ببینند به دین و اعتقادات خود علاقه بیشتر پیدا می كنند.

و اگر عمل را یكی نبینند، موجب دلسردی از دین و دیانت می شود چه بسا یك جوان با یك رفتار مناسب انسانی و الهی گرایش شدیدی به دینداری پیدا كند و گاهی بر عكس می شود.


2- استفاده از بهترین روش های تبلیغ

نكته دیگر كه رهبران دین در بیان اعتقادات، اخلاقیات و احكام عبادی و تربیتی، باید همانند اسوه های علم امكان ، حضرت محمد (ص) و خاندانش، اعتدال و میانه روی و ظرفیت افراد را در نظر داشته باشند و از روش های مفیدی مانند : استدلال، تشویق، تحسین و تكریم استفاده كرده و از استبداد، خشونت، تمسخر، طعفه و بدگویی پرهیز نمایند . برای جذب جوانان به امر نماز ، باید به آنها شخصیت داده و با احترام و كرامت با انها برخورد كرد و با معرفت و آگاهی بخشی به امر نماز و بیان آثار و اهمیت آن و ایجاد انگیزه و رغبت ، آنان را به نماز خوانی تشویق نمود.

3- شیوه رفتار نمازگزاران

رفتار نمازگزاران در تحقق فرهنگ حضور جوانان در مساجد موثر است‌، به‌ویژه نمازگزارانی كه میانسال و كهنسال هستند و معمولا در صف نخست نماز قرار می‌گیرند، به جوانان در مساجد احترام بگذارند. گاه از آنان دعوت كنیم در صف اول قرار بگیرند.

آنان معمولا مراعات می‌كنند و به صف اول نمی‌آیند. اگر جوانی ببیند نمازگزاری كه همسن پدر یا پدر بزرگ اوست، برای جوان حرمت و اعتبار قائل است، دست او را می گیرد و به صف اول می برد و احوالپرسی می‌كند، احساس خواهد كرد كه حضور او اهمیت دارد، و صدالبته  زبان خوب  و  خوش و پر  مهر نمازگزاران نیز  جوانان را جذب می‌كند. اگر امام جماعت جوانان را درك كند، فضای مسجد متناسب با اندیشه و نیاز جوان باشد و نماز گزاران به‌جوانان حرمت بنهند، فرهنگ حضور تحقق می‌یابد.فرهنگ مثل جوشش و رویش گل است، نمی‌توان با امر و نهی در شكل گل یا رنگ و بوی آن اثر گذارد، باید به درون جان و ساختار گل راه برد.اگر اعتماد جوانان را جلب كنیم و با آن با مهر و صداقت و یك رنگی رفتار نماییم، تردید نداشته باشیم كه جوانان با شور و حماسه در مساجد حضور گرمتری خواهد یافت.

 
4- پاسخ به پرسش جوانان

جوان سرشار ازپرسش است . طوفانی از پرسشها و پیچیده گیها در ذهن اوست آرمان طلب و تعالی خواه است روح پر متلاطم و پر كشش او قرار وآرام ندارد .اگر مامنی باشد و امام مسجد امینی كه جوانان در حضور او آرام و قرار یابند و با كمال ارامش نظر و پرسش خود را مطرح كنند و پاسخ بشنوند و نگران نباشند كه مبادا متهم شوند ، مبادا تكفیرشان كنند ، و انگشت نما شوند ، به مساجد جذب می شوند زیرا جوانان مثل گل هستند روح جوان مثل ماهی از مقابل فشار و تنگاهی گریزد  (دبیرخانه دائمی  نماز  77 ص ،223 تا225)

5- مانور دادن بر روی داشته‌ها و دریافت نداشته‌ها

اگر در محدوده نا محدود خوبیهای خویش مانور دهیم طعم شیرین اعتماد به نفس را به جوانان می چشانیم، حس تحرك و خوش‌بینی را در آنها زنده می‌كنیم و پای آنها را برای حركت و جنب‌وجوش در فعالیت‌های مختلف به حركت وا‌می‌داریم و این مهم محقق نمی شود مگر با حركتی هنر مندانه در تمامی مقوله‌های فرهنگی و هنری

6- برگزار كردن جشنواره‌ها‌ی متعدد در روزهای بارش اشك و هم در روزهای تابش خورشید

روزهای خاص و با ارزش موجود در زمینه اعتقادی مجال مغتنمی است تا ارزشهای نهفته در لابه‌لای این روزها به ظهور رسیده، همگان را در زیر بارش رحمت خویش‌تر سازد مساله عاشورا و زمان محرم بهترین زمان برای مطرح كردن نماز و برگزاری چشنواره‌ها و همایش‌های مربوط به نماز است. (نماز جوانان - دین‌باوری 81 ص216-219)
برای توفیق در ارتباط باید به همدلی رسید و همدلی نیازمند چند مساله است .
1- درك ضمیر و ذهن جوان همراه با انعطاف و صبوری
2- فرصت‌شناسی، استفاده از فرصتها، بلكه فرصت‌سازی (محمدی محسن، ص317 و 318)

روشها

راه و مسیر انجام فعالیت‌های تربیتی محسوب می‌شوند كه می‌توان از آنها در جهت دست‌یابی به اهداف صحیح تربیتی بهره گرفت. روشها را از یك دیدگاه می‌توان به دو دسته ذیل تقسیم كرد.
الف) روشها از نظر محتوا
1- در اگاهی بخشیدن 2- برخورد عاطفی 3- استدلال 4- ایجاد انگیزه و امید
 5- تغیر رفتار 6- اعتراض جدی 7- تهدید و تنبیه
ب) روشها از نظر اجرا:
 1- ساده و قابل فهم و درك بودن
 2- آسان گیری  
  3- تدریج
 4- تمرین و مداومت   
  5- یاد دهی غیر مستقیم: الف) مشاهده ب)استفهام با طرح سوالات مختلف نوجوان را در فكر و عمل به نماز ترغیب كرد (عبداللهی ابوطالب  78 ص137-145)

6- روش تلفیقی

 لذا والدین  می توانند فرزندان خود را با استدلال ساده، مواقعی با پرسش های وجدانی، یا با صحنه پردازی‌های سازنده درباره نماز، زمانی با یاد دادن اشعار در باره نماز  آنان را در زمره مشتاقان به عبادت خداوند قرار
 
نتیجه گيري

بین مساجد و مراكز تفریحی ایجاد ارتباط كنیم این دو نباید برای همیشه از همدیگر جدا باشند  طبیعت نیاز دارد به مراكز تفریحی، فطرت هم نیاز دارد به معابد خدا، در وجود ما چون طبیعت را گذاشته فطرت هم گذاشته  ما باید در كنار مساجد مراكز تفریحی و در كنار مراكز تفریحی مراكز عبادی داشته باشیم و بهترین عبادتها آن وقت می شود كه انسان طبیعتش را تخلیه كند بعد كه طبیعت تخلیه شد در حین نماز می تواند نماز صحیح بخواند
هر مسجدی باید برنامه های متناسب با سطح فكری و نیازهای مخاطبان خود داشته باشد و مسئولان مسجد، اعم از امام جماعت و هیئت امنا و غیره از ابزارهای تبلیغی مناسب در هر زمان برای اشاعه فرهنگ اسلامی استفاده نمایند. مساجد ما باید امروزه به كلیه امكانات هنری، تبلیغی و فرهنگی مجهز باشند و فضای ورزشی و كتابخانه مجهز داشته باشند .
باید اهل مسجد، نمگ گیر مسجد بشوند  نه این كه فقط یك عده خاص با مسجد ارتباط داشته باشند و اگر اطعامی صورت می گیرد، فقط همان افراد خاص، از آن بهره بگیرند . باید از دانش‌آموزان و دانشجویان هم تشویق به عمل آورد

مسجد اگر به عنوان یك منظومه با زندگی جوانان نسبت پیدا كند می تواند زمینه فرهنگی حضور جوانان را سامان دهد سامان دهی ارتباط مردم با مساجد نباید در ذهن نوجوان مسجد، مجلس ختم و عزاداری را تداعی كند همه زندگی این نیست و روح جوان به تكاپو و شادمانی نیازمند . اگر مسجد فضای گرم، پرشور و نشاط آوری نداشت، بطور طبیعی جوان از مسجد فاصله می گیرد .

 طاهره سرچاهي
مربي پرورشي


علي اكبري
فرهنگي
 

منبع : پایگاه مذهبی صلات