3. شتاب شايسته
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: «ثلاث لو يعلم الناس ما فيهن لركضوا الابل فى طلبهن: الاذان و الصف الاول و الغدو الى الجمعة»اگر مردم مى‏دانستند در اذان گفتن و صف اول جماعت ايستادن و صبحگاهان به نماز جمعه شتافتن چه سودهايى نهفته است، بر پشت كوهان شترها سوار شده به جستجوى آن مى‏پرداختند«وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 3»


4. گامهاى نسوز
امام صادق عليه السلام می فرماید: «ما من قدم سعت الى الجمعة الا حرم الله جسدها على النار»هيچ قدمى نيست كه در راه نماز جمعه برداشته شود مگر آنكه خدا بدن آن را بر آتش حرام مى‏سازد«وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 3» .


5. نماز جمعه ملاك قرب بخدا
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید:« يجلس الناس من الله يوم القيامة على قدر رواحهم الى الجمعات الاول و الثانى و الثالث» نزديكى مردم با خداوند در روز قيامت‏به مقدار رفتن آنها به نماز جمعه به ترتيب نفر اول و دوم و سوم است«مستدرك الوسائل/ ج 6/ص 39».

 
6. نماز جمعه بيمه بهشت
اميرالمؤمنين عليه السلام می فرماید: « ضمنت لستة على الله الجنة، منهم رجل خرج الى الجمعة فمات فله الجنة» در محضر خداوند براى شش گروه ضمانت‏بهشت نموده‏ام، يكى از آنان كسى است كه به قصد نماز جمعه از منزل خارج شده و در آن حال مرگ او فرا رسيده است«وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 11» .


7. مسافر و نماز جمعه


امام صادق عليه السلام می فرماید: « ايما مسافر صلى الجمعة رغبة فيها و حبالها اعطاه الله عز و جل اجر ماة جمعة للمقيم» هر مسافرى كه به خاطر رغبت و علاقه خودش در نماز جمعه حاضر شود، خداوند او را پاداش صد نماز جمعه غير مسافر عطا نمايد«وسائل الشيعه/ج 5/ص 26» .

ضرورت حضور


8. كوچكترين تجمع جمعه


« عن زرارة قال: قلت لابى جعفر عليه السلام: على من تجب الجمعة؟ قال عليه السلام: تجب على سبعة نفر من المسلمين و لا جمعة لاقل من خمسة من المسلمين احدهم الامام. ...امام باقر عليه السلام می فرماید: هر گاه هفت نفر جمع شدند نماز جمعه واجب مى‏شود و اين نماز با كمتر از پنج نفر- كه يكى از آنها پيش نماز است - برپا نمى‏شود«وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 8» .


11. كيفر ترك نماز جمعه


پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و سلم ضمن خطبه‏اى طولانى كه سنى و شيعه آنرا نقل نموده‏اند می فرماید: « ان الله فرض عليكم الجمعة فمن تركها فى حياتى او بعد موتى استخفافا بها او جحودا لها فلا جمع الله شمله و لا بارك له فى امره. الا و لا صلاة له الا و لا زكاة له الا و لا حج له الا و لا صوم له الا و لا بر له حتى يتوب»خداوند نماز جمعه را بر شما واجب می فرمایده است، هر كس در حيات و يا در ممات من بخاطر سبك شمارى و يا انكار، آنرا ترك نمايد خداوند كار او بسامان نكند و بر زندگى او بركت ندهد. آگاه باشيد نماز او، زكات او، حج او و روزه و اعمال خير او مقبول نيست مگر اينكه توبه كند«وسائل الشيعه/ج 5/ ص 7» .


12. ترك نماز جمعه مايه غفلت


رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: «لينتهين اقوام عن ودعهم الجمعات او ليختمن الله على قلوبهم ثم ليكونن من الغافلين» بعضى از گروهها از ترك نماز جمعه بپرهيزند، در غير اين صورت بر دلهاى آنان مهر نفاق زده خواهد شد. آنگاه در صف غافلين در خواهند آمد«كنز العمال/ ج 7/ ص 727/حديث 21134 ».


13. نابودى جامعه در ترك نماز جمعه


حضرت على عليه السلام می فرماید: «ثلاثة ان انتم خالفتم فيهن ائمتكم هلكتم جمعتكم و جهاد عدوكم و مناسككم» اگر با رهبران و پيشوايانتان در سه چيز مخالفت كنيد هلاك مى‏شويد: نماز جمعه و جهاد با دشمن و مناسك حج«مستدرك الوسائل/ج 6/ص 7» .


14. منافق شناسى


رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: «من ترك ثلاث جمعات من غير عذر كتب من المنافقين» هر كسى سه نماز جمعه - پى در پى-را بدون عذر ترك نمايد در رديف منافقين ثبت‏خواهد شد«كنز العمال/ج 7/ص 729/حديث 21135 ».


15. كار در وقت نماز جمعه


رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم می فرماید: «من استاجر اجيرا فلا يحبسه عن الجمعة فياثم» هر كس كارگرى را بكار بگمارد، چنانچه او را از نماز جمعه منع كند، گناه نموده است«مستدرك الوسائل/ج 6/ص 7» .


16. نماز جمعه زندانيان


امام صادق عليه السلام می فرماید:« ان على الامام ان يخرج المحبسين فى الدين يوم الجمعة الى الجمعة و يوم العيد الى العيد و يرسل معهم فاذا قضوا الصلاة ردهم الى السجن» امام(حاكم اسلامى) بايد زندانيان مسلمان را كه بخاطر بدهى خود به زندان افتاده‏اند به نماز جمعه و نماز عيد حاضر نمايد و پس از اقامه نماز آنانرا به زندان برگرداند«وسائل الشيعه/ج 5/ص 36» .


17. آمادگى براى نماز جمعه


امام باقر عليه السلام می فرماید:« و الله لقد بلغنى ان اصحاب النبى صلى الله عليه و آله و سلم كانوا يتجهزون للجمعة يوم الخميس لانه يوم مضيق على المسلمين» به خدا قسم شنيده‏ام كه ياران پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله و سلم از روز پنجشنبه خود را براى نماز جمعه آماده مى‏نمودند چون روز جمعه براى مسلمانان فشرده است-فرصت و امكانات كم است«وسائل الشيعه/ج 5ص 46» .


آداب حضور

 
18. ادب و آداب نماز جمعه


امام صادق عليه السلام می فرماید: «ليتزين احدكم يوم الجمعة يغتسل و يتطيب و يسرح لحيته و يلبس انظف ثيابه و ليتهيا للجمعة و ليكن عليه فى ذلك اليوم السكينة و الوقار... » يكايك شما بايد در روز جمعه خود را بيارايد، غسل كند، عطر بزند و ريش و موهاى خود را شانه نمايد و پاكيزه‏ترين لباسهاى خود را بپوشد و براى نماز جمعه آماده شود و البته بايد آرامش و وقار در رفتار او نمايان باشد«فروع كافى/ج 3/ص 417» .


20. فرشتگان ماموران ثبت


پيامبر گرامى اسلام(ص) می فرماید: « اذا كان يوم الجمعة كان على كل باب من ابواب المسجد ملآئكة يكتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طووا الصحف و جاؤوا يستمعون الذكر» وقتى روز جمعه فرا مى‏رسد بر هر درى از درهاى مسجد فرشتگانى نشسته‏اند و نام مردم را به ترتيب ورود، اول و دوم و سوم... مى‏نويسند تا آنگاه كه امام جمعه در جايگاه خود قرار گرفت پرونده‏ها را پيچيده و براى شنيدن ذكر (خطبه‏ها) مى‏نشينند«مستدرك الوسائل/ج 6/ص 38».


21. سلام بر نمازگزاران جمعه


امام على عليه السلام می فرماید: «من السنة اذا صعد الامام المنبر ان يسلم اذا استقبل الناس» يكى از سنن اسلامى اين است كه وقتى امام جمعه در جايگاه خطبه قرار گرفت‏به مردم سلام كند«وسائل الشيعه/ج 5/ص 43».


22. پايگاه سياسى اخلاقى نظام


امام رضا عليه السلام می فرماید: «انما جعلت الخطبة يوم الجمعة لان الجمعة مشهد عام فاراد ان يكون للامير سبب الى موعظتهم و ترغيبهم فى الطاعة و ترهيبهم من المعصية و توقيفهم على ما اراد من مصلحة دينهم و دنياهم و يخبرهم بما ورد عليهم من الافاق-و- من الاهوال التى لهم فيها المضرة و المنفعة» انگيزه خواندن خطبه در نماز جمعه آن است كه: چون جمعه روز حضور عمومى است. اسلام خواسته تا فرماندار-نماينده دولت اسلامى-وسيله‏اى- تريبونى-داشته باشد براى موعظه مردم و تشويق آنان به اجراى قوانين و اطاعت از دستورات الهى و پرهيز از نافرمانى- قانون شكنى- و معصيت و همچنين بتواند از اين طريق مردم را در جريان برنامه‏ها و تصميمات متخذه مربوط به دين و دنياى آنان قرار دهد و از آنچه در جهان مى‏گذرد- و به نحوى با حيات مسلمين ارتباط دارد -و از حوادث و پيش‏آمدهايى كه ضرر يا منفعتى- تاثير مثبت‏يا منفى- براى آنها دارد آنان را مطلع نمايد«وسائل الشيعه/ ج 5/ ص 40»


23. سكوت به هنگام خطبه
امام صادق عليه السلام می فرماید: «اذا خطب الامام يوم الجمعة فلا ينبغى لاحد ان يتكلم حتى يفرغ الامام من خطبته» به هنگام خطبه امام جمعه سزاوار نيست كسى سخن بگويد تا آنگاه كه امام از خطبه فارغ گردد«وسائل الشيعه/ج 5/ص 29» .


24. دو ركعت ‏خطابه
امام صادق عليه السلام می فرماید: «انما جعلت الجمعة ركعتين من اجل الخطبتين فهى صلاة حتى ينزل الامام» نماز جمعه به خاطر دو خطبه‏اى كه دارد دو ركعت‏شده است. پس از آن دو خطبه در واقع دو ركعت از نماز است- و مردم به هنگام شنيدن خطبه در حال نمازند- تا امام از جايگاه فرود آيد«وسائل الشيعه/ج 5/ص 15» .


25. نماز جمعه و اجابت دعا
امام صادق عليه السلام می فرماید: «الساعة التى تستجاب فيها الدعآء يوم الجمعة مابين فراغ الامام من الخطبة الى ان يستوى الناس فى الصفوف و ساعة اخرى من اخر النهار الى غروب الشمس» ساعتهايى از روز جمعه كه دعا مستجاب مى‏شود: ساعتهايى از روز جمعه كه دعا مستجاب مى‏شود: فاصله بين فراغت امام از خطبه تا تنظيم صفوف -آغاز نماز- و آخرين ساعات روز جمعه تا غروب آفتاب است‏«وسائل الشيعه/ج 5/ص 46» .

منبع : كتاب: چهل حديث نماز جمعه و جماعت ، نويسنده: محمود لطيفى