۱- آگاهانه باشد:

دو رکعت نماز انسان آگاه و دانا، از هفتاد رکعتِ شخص نادان برتر است. ( سفیتة البحار ج ۲، واژه ی "عبد")

و عبادت کننده ی ناآگاه، همچون الاغ آسیاب است که می چرخد ولی پیش نمی رود.

امام صادق (ع) فرمود: کسی که دو رکعت نماز بخواند و بداند با که سخن می گوید، گناهانش بخشیده می شود. ( وافی، ج ۲، ص ۱۰)

در این صورت است که نماز، معراج روح می شود و عامل باز دارنده ی از فساد و موجب قرب به خدا.

۲- عاشقانه باشد:

آنچه موجب نشاط روح در عبادت می شود و عابد، از پرستش خود لذت می برد، عشق به الله و شوق به گفتگوی با اوست.

عبادت های بی حال و از روی کسالت و سستی و خمودی، نشانه ی نداشتن شور و شوق نیایش و نجوا با پروردگار است.

در دعا می خوانیم: « ... واجعل نشاطی فی عبادتک » ( دعای هفتم از مناجات خمسة عشر) خداوندا، نشاط مرا در عبادت خودت قرار بده.

آنان که از عبادت لذت نمی برند، همچون بیماری هستند که از غذای لذیذ، لذت نمی برند. اگر این شوق و عشق باشد، دیگر چندان نیازی به تبلیغ و تشویق و تحریک از بیرون نیست، بلکه انگیزه ی درونی انسان را به عبادت وامی دارد و آنگونه که برای دیدار یک شخصیت معروف و محبوب، لحظه شماری می کنیم و از آن دیدار، مسرور می شویم، از عبادت هم به وجد و نشاط می آییم.

برای عاشقان، شنیدن صدای " اذان"، اعلام فرارسیدن لحظه ی دیدار است.

پیامبر اسلام (ص) که به بلال می فرمود: « اَرِحنا یا بَلال » ( محجة البیضاء، ج ۱ ص ۳۷۷) ای بلال! ما را از غم و تلخی نجات بخش، شوق زاید الوصف آن حضرت را به نماز می رساند.

۳- خالصانه باشد:

هیچ چیز همچون " ریا " و خودنمایی و مردم فریبی، آفت عبادت نیست. و از آن طرف، هیچ چیز چون خلوص، ارزش آفرین عبادت و نماز نمی باشد. البته داشتن اخلاص در عبادت، بسیار دشوار است و دل و جان را از تهاجم وسوسه های ابلیسی رهاندن، رنجی بزرگ دارد و همتی بلند و اراده ی نیرومند می طلبد. عبادت، تا خالص نباشد، در درگاه الهی پذیرفته نیست و تنها پیشانی بر زمین زدن و قرائت تام داشتن و صف اول جماعت ایستادن و ... ملاک نیست. باید نماز و بندگی، از رنگ ریا پاک و به رنگ الهی ( صبغة الله) آراسته باشد تا به خدا برسد. تعبیر قرآن چنین است:

« وَ ما اُمِرُوا الّا لیعبدوا الله مخلصین له الدین » ( سوره ی بیّنه/ آیه ی ۵)

هیچ دستور عبادی برای مردم نیامده مگر آن که امر به اخلاص در آن شده است.

۴- خاشعانه باشد:

خشوع، حالت قلبی انسان در عبادت است و نتیجه ی توجه کامل به مقام بندگی در آستان الهی است. آن که نیاز و عجز خود را می داند و عظمت و کمال الهی را می شناسد و در عبادت، خود را در برابر آن خدای بی همتا و آگاه می یابد، دل، حالتی متناسب با این " حضور " پیدا می کند، قلب، خاشع می شود، نگاه، افتاده می گردد، توجه از هر چیز دیگر بریده و به معبود متوجه می شود.

قرآن در توصیف مؤمنان و عبادتشان می گوید: « الذین هم فی صلوتهم خاشعون » ( سوره ی مؤمنون/ آیه ی ۲)

در نمازشان خاشعند.

این حالت، محصول آن توجه است. در حدیث است:

« اُعبدالله کانک تراه » ( مصباح الشریعه، ص ۸) خدا را چنان عبادت کن که گویا او را می بینی. در توصیه ی دیگری در حدیث آمده است:

« فَصَلِّها لِوقتِها صلَاة مودِّعٍ » ( بحار الأنوار، ج ۸۴ ص ۲۳۳) چنان نماز را در وقت خودش بخوان که گویا نماز آخرین است. یعنی همواره این حالت را داشتن که گویا فقط برای همین یک نماز آخرین، فرصت مانده است.

۵- مخفیانه باشد:

رسول خدا فرمود: « اعظم العبادة اَجراً اخفاها » ( بحارالأنوار، ج ۷۰ ص ۲۵۱) پاداش عبادتی بیش تر و بزرگ تر است که مخفی تر باشد.

این برای آن است که عبادت ( به خصوص عبادت های مستحب) در حضور جمع، زمینه ی بیش تری برای تظاهر و ریا و در نتیجه کاهش پاداش، پدید می آورد.

البته این در مواردی است که اسلام، خود، امر به عبادت آشکار نکرده باشد، همچون نماز جماعت در مسجد، که از نماز تنهایی در خانه برتر است.

شیطان، دشمن رستگاری انسان است و سوگند خورده که همواره در راه انسان، چاه گمراهی و پرتگاه گناه بکند و همچون خود، انسان را هم جهنمی کند. از این رو، برای تباه ساختن عمل عبادی انسان دام می گسترد و عبادت او را فاسد می سازد.

یا از راه ریا و خراب کردن نیت.

یا به صورت عُجب و خودپسندی به خاطر عبادت.

یا از طریق سلب توفیق از انسان.

و ... یا از راه کشاندن به گناه، که موجب تباه شدن و هدر رفتن زحمت انسان در طریق بندگی می شود.

کشاورزی که محصول زحمت های طاقت فرسایش، با جرقه ای می سوزد و دود می شود، آب زلالی در لیوان، که با افتادن حشره یا خاک، آلوده می شود.

عبادت هم گاهی با آفت " ریا " و خوره ی " گناه "، از بین می رود و عبادت با عُجب، نماز با ریا، صدقه با منت و حسنات با غیبت، دود می شود و از آن چیزی باقی نمی ماند.

منبع : وبلاگ زمزمه عشق