قرآن فلسفه ی نماز را یاد خدا می داند: « اَقِمِ الصَّلوةَ لِذِکری » ( سوره ی طه/ آیه ی ۱۴)

و ذکر خدا را مایه ی آرامش دل ها: « اَلا بِذِکرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبِ » ( سوره ی رعد/ آیه ی ۲۸)

و نتیجه ی آرامش دل را پرواز به ملکوت: « یا اَیَّتُهَا النَّفسُ المُطمَئنَّة اِرجِعِی اِلی رَبِّک » ( سوره ی فجر/ آیه ی ۲۸)

قرآن در مواردی دیگر، دلیل عبادت را تشکر از خداوند می داند:

« اُعبُدُوا رَبَّکُم الَّذی خَلَقکُم » ( سوره ی نساء/ آیه ی ۱)  پرستش کنید پروردگارتان را که شما را آفرید.

« فَلیَعبُدُوا رَبَّ هذَا البَیتِ الَّذی اَطعَمَهُم مِن جُوعٍ وَ آمَنَهُم مِن خَوف » ( سوره ی قریش/ آیه ی ۲)  پس پروردگار این خانه (کعبه) را پرستش کنند که آنان را از گرسنگی و ناامنی نجات داد.

در بعضی از آیات به نقش تربیتی نماز اشاره شده است: « اِنَّ اصَّلوةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَالمَُنکَر » ( سوره ی عنکبوت/ آیه ی ۴۸) همانا نماز انسان را از زشتی ها و منکرات باز می دارد.

زیرا نماز گزار ناچار است که به خاطر صحت نماز و یا قبول شدن آن یک سری دستورات دینی را مراعات کند که رعایت آن ها خود زمینه ای قوی برای دوری از گناه و زشتی است.

آری کسی که لباس سفید بپوشد طبیعی است که روی فرش یا زمین آلوده و کثیف نمی شیند.

قرآن به دنبال سفارش به نماز می فرماید: « اِنَّ الحَسَنَات یُذهِبنَ السَّیِئات » ( سوره ی هود/ آیه ی ۱۱۴) همانا کارهای شایسته (مانند نماز) گناهان را از بین می برند.

پس نماز یک توبه ی عملی از گناهان گذشته است و خداوند با این آیه به گنهکار امید می دهد که اگر به کارهای شایسته همچون نماز و عبادت روی بیاورد بدی هایش محو می شود.