پیامبر اکرم (ص) :

“ مومن ، شوخ و لبخند بر دهان باشد و منافق بدخلق و گره بر ابرو .”

امروزه ضرب المثل ایرانى “ خنده بر هر درد بى درمان دواست ” مصداق کاملا علمى پیدا کرده است . دانش پزشکى در قرن حاضر به وضوح مى داند اشخاصى که اصطلاحا یک لب و هزار خنده گفته مى شوند ، نسبت به آنان که به اصطلاح با خودشان نیز قهرند ! و نسبت به زندگى بدبین و عبوس هستند ، بسیار کمتر دچار بیمارى هاى جسمى و روانى مى شوند .

به این ترتیب هر عاملى که شادابى را به انسان هدیه کند ، در واقع به سلامتى جسم و روان او کمک کرده است . اما نکته بسیار مهمى که دانش طب به بشر آموخته است ، این مطلب است که شادابى و افسردگى انسان پیش از آنکه تحت کنترل اراده او باشد ، زیر فرمان تغییرات مواد شیمایى در سلسله اعصاب مرکزى انسان است و ما این مطلب را در ادامه مباحث “ 40 نکته پیرامون نماز ” از جمله مبحث “ تعادل ناقلهاى عصبى ” روشن تر خواهیم کرد .

اما در اینجا ذکر همین نکته کافى است که مثلا افزایش یک ماده شیمیایى به نام “ دو پامین ” در بدن سبب مى شود ، انسان بدون آنکه خود بخواهد ، دچار ناراحتى و کاهش این ماده نیز سبب شاد شدن غیر ارادى انسان خواهد شد .(۱)

بعنوان مثال ، عصبانیت و ناراحتى غیر ارادى و بدون علت صبحگاهى که حالت شدید آن بعنوان ملانکولى یا همان مالیخولیا ( افسردگی درونزاد صبحگاهى ) شناخته مى شود ، در اثر تغییرات و کم و زیاد شدن همین مواد شیمیایى بوقوع مى پیوندد.

اما از جمله این مواد شیمیایى داخل بدن که به طور غیر ارادى سبب شادى انسان مى شود و به او شعف و نشئه بى نظیر مى بخشد ، ماده اى به نام “ کورتیزول مى باشد که میزان آن در داخل بدن انسان در ساعات سحرگاهى بشدت افزایش مى یابد (۲) و در صورت بیدارى انسان در این ساعات ، لذت و شعف سرمست کننده اى نصیب او مى شود که بی شک بر زندگى او در تمام طول روز تاثیر گذار است .

افزایش کورتیزول در ساعات صبح و ارتباط آن با سرخوشى صبحگاهى ، که امروزه از مسلمات پزشکی است ، در واقع توجیه قابل توجهى بر همه مضامینى که در فرهنگ و ادب و عرفان پیرامون “ اسرار سحر ” معرفى مى شوند ارائه مى دهد .

از نمونه توجه بسیار به سرخوشى و شادابى سحرگاهى و تاثیر آن در زندگى انسان در اشعار خواجه شیرین سخن شیراز حضرت حافظ بسیار مى توان یافت :

هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ  / از یمن دعاى شب و ورد سحرى بود

ضرب المثل ایرانى مشهور که منسوب به بزرگمهر مى باشد یعنى : “ سحر خیز باش تا کامروا باشى ” نیز اشاراتى نغز به تاثیر بیدارى صبحگاهى بر زندگى شادکامانه و سعادت آمیز دارد .

به این ترتیب واضح است ، امر واجب نماز صبح با ارزانى داشتن بیدارى صبحگاهى به انسان تقدیم کننده شادابى جسم و روان به او مى باشد و یک نتیجه مهم این شادابى ، سلامت جسم و روان خواهد بود .

صبح خیزى و سلامت طلبى چون حافظ  / هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم

——————–

[۱] روانپزشکى کاپلان ـ سادوک ترجمه فارسى : دکتر پور افکارى

[۲] فارماکولوژى کاتزونگ ـ مبحث کورتیکو استروییدها

منبع : عطر نماز