هر چیزى جسمى دارد و روحى.
روح نماز، «حضور قلب» است و نماز بى توجّه و حضور قلب، تنها یك سرى الفاظ و حركاتى است كه انجام مى‏گیرد.
حضور قلب آنست كه انسان در نماز، توجه قلبى به خدا داشته باشد و از یاد او غافل نشود و هر لحظه و در تمام جملات و حركات نماز، بداند چه مى‏گوید، چه مى‏خواهد، معنى حركات و افعالش چیست، رو به چه كسى ایستاده، قبله‏اش كجاست، چرا نماز مى‏خواند و در برابر چه خداى عظیمى به نیایش و پرستش و حمد و ثنا و ذكر و دعا ایستاده است.
اگر ذهن انسان به مسائل دیگر مشغول باشد،
اگر حواس انسان پرت شود،
اگر هر صدایى، هر منظره‏اى، هر رفت و آمدى، هر نوشته و خط و نقاشى و صحنه‏اى، او را به خود مشغول كند و یادش رود كه در حال نماز است و كجا ایستاده و چه مى‏گوید، معناى این نداشتن حضور قلب است.
یكى از راه‏هاى كسب حضور قلب، دانستن معناى نماز و در نظر آوردن ترجمه كلماتى است كه انسان در نماز مى‏گوید.
راه دیگر، انتخاب مكانى براى نماز است كه رفت و آمدها و سر و صداها، صحبت‏ها، عكس‏ها و تابلوها، او را به خود مشغول نسازد.
راه دیگر، انجام مستحباتى است كه پیش از نماز و هنگام نماز، رعایت آنها به نمازگزار حالت توجّه بیشترى مى‏دهد و او را به یاد خدا و بندگى خویش مى‏اندازد.
وقتى به ملاقات یك شخصیّت برجسته مى‏روید، بهترین لباس را مى‏پوشید و مؤدّب در نزد او مى‏ایستید و یا مى‏نشینید و از هر كارى كه برخلاف ادب باشد، پرهیز مى‏كنید، به سخنان او كاملاً گوش مى‏دهید و به آنچه خودتان مى‏گوئید، كاملاً توجّه دارید و در سراسر لحظه دیدار، آن شخص در نظرتان است.
خدا برترین موجود است و هستى همه موجودات به او بستگى دارد. ما، بنده‏اى نیازمند و ناتوان، كه از نعمت‏هاى او برخورداریم، به شكرانه نعمتهایش به عبادت و نماز مى‏ایستیم.
توجّه به این «جایگاه» كه ما در مقابل «اللَّه» داریم، دل را نرم مى‏كند، خضوع و خشوع و فروتنى مى‏آورد.
نماز، «ذكر خدا» است. هر چه بیشتر دلمان حاضر و قلبمان متوجّه عظمت خدا و نیاز خودمان باشد، نمازمان سازنده‏تر است.
به یاد داشته باشیم، كه ركوع، خم شدن در مقابل عظمت آفریدگار است.
سجده ما، هماهنگى با همه هستى است كه در پیشگاه خدا تسلیم و خاضع و مطیع‏اند.
تسبیح ما، هم صدایى با همه ذرات عالم است كه خدا را تسبیح مى‏گویند و سجده مى‏كنند.
تسبیح گوى او نه بنى آدم است و بس‏
هر بلبلى كه زمزمه بر شاخسار كرد
نه تنها ما كه همه جهان، به زبان خاصّ خود، خدا را تقدیس و تسبیح مى‏كنند و وجود هر یك نشانه یكتائى، حكمت و قدرت اوست.
هر گیاهى كه از زمین روید
«وحده لا شریك له» گوید حضور قلب، جان نماز است.
بكوشیم كه در عبادتمان، هنگام نماز، جز به خدا نیندیشیم، و حواسمان و فكر و دلمان را جاى دیگرى نبریم.
هم به لطفش امیدوار باشیم. و هم از عذابش، هراسان. بین حالت بیم و امید (خوف و رجاء) باشیم.