عشق به پرستش و بندگى، انسان را وا مى‏دارد كه بیش از حدِّ مقرر نیز به اطاعت و نیایش بپردازد. این با نمازهاى مستحب جلوه‏گر مى‏شود.
 چگونه انسان مى‏تواند عاشق خدا باشد و تنها به همان واجبات اكتفا كند و بیش از آن، نمازى نخواند؟ این نمازها كه به «نافله» معروف‏اند، فراوان است. از جمله نافله‏هاى روزانه است به این صورت:
 نافله، نماز صبح، دو ركعت، پیش از نماز صبح.
 نافله، نماز ظهر، هشت ركعت، پیش از نماز ظهر.
 نافله، نماز عصر، هشت ركعت، پیش از نماز عصر.
 نافله، نماز مغرب، چهار ركعت، بعد از نماز مغرب.
 نافله، نماز عشا، دو ركعت نشسته، پس از نماز عشا.
 نافله شب (نماز شب) یازده ركعت، پیش از اذان صبح كه هشت ركعت آن، نافله شب نام دارد و دو ركعتش به نام نماز شَفع و یك ركعت هم به نام نماز وَتر مشهور است.
 نافله از كلمه «نَفْل» است، یعنى زیادى واضافه بر مقدار واجب است.
 بر پیامبر اسلام، نافله شب واجب بود و خدا دستور داده بود كه شب برخیزد و به تهجّد و عبادت نیمه شب بپردازد تا به مقام والا برسد.(151)
 در حدیث آمده است:
 نمازهاى مستحب، همچون هدیه‏اى به درگاه خداوند است كه به هر حال قبول مى‏شود.(152)
 درباره نوافل، حدیث‏هاى بسیارى در كتب روایت آمده كه اینجا مجال پرداختن به آنها نیست.(153)
 نمازهاى مستحب، جبران كننده نواقص نمازهاى واجب است و همچون صدقه‏اى است كه انسان، آن را مى‏پردازد. به خصوص نماز شب، راز ارتباط عاشقانه میان بنده و خداى اوست كه هر سحر از بستر خواب برخیزد و خواب و كسالت را كنار بگذارد و به مناجات در دل شب بپردازد و دور از چشم‏هاى خواب رفته، با خداى خود به راز و نیاز و اشك و عبادت و شكر و سجود و قنوت بپردازد.
 اولیاى الهى، اهل تهجّد و شب زنده‏دارى و نمازهاى مستحب، با قنوت‏هاى مفصّل و سجده‏هاى طولانى و اشك‏هاى ریزان و دیده‏هاى گریان بوده‏اند.
 علماى بزرگ، عارفان وارسته و دوستان خدا، از «نماز شب» غفلت نكرده و نمى‏كنند.(154)
 در روایتى آمده است كه خداوند مى‏فرماید:
 «كَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ یُحِبُّنى، فَاِذا جَنَّهُ اللّیلُ نامَ عَنّى‏. اَلَیْسَ كُلُّ مُحِبٍّ یُحِبُّ خَلْوَةَ حَبِیبِهِ؟»(155)
 دروغ مى‏گوید آنكه مى‏پندارد مرا دوست دارد، امّا چون شب فرا مى‏رسد، به خواب مى‏رود و به یاد من نیست. مگر نه این است كه هر دوستدارى، خلوت و نجواى با دوستش را دوست مى‏دارد؟ ...
 در دل شب خیز و ریز قطره اشكى ز چشم‏
كه دوست دارم كند گریه گنهكار ما انسان با نافله مى‏تواند چنان به خدا نزدیك شود و الهى گردد كه جز حق نبیند و جز حق نشنود و به آنجا برسد كه هر دعایى بكند مستجاب شود.(156)
 خدایا! ما را در «بندگى» خودت ثابت و استوار بدار.
 عشق خود و شوق عبادتت را در دل‏مان افروخته‏تر بگردان.
 عمر و فكر و استعداد و توان جسمى و قواى روحى ما را، خالصانه در راه اطاعت خود بدار.
 خداوندا! ما را از «بر پادارندگان نماز» قرار بده.
    انّك سمیعٌ مجیب       
    صبح جمعه 21 / 7 / 68

151) و من اللیل فتهجد به نافلةً لك...» اسراء، آیه 79.
152) قصارالجمل، واژه نافله.
153) در بحارالانوار علامه مجلسى، تمام مجلد 84 را به روایت‏هاى مربوط به نمازهاى نافله اختصاص داده و صدها حدیث بیان كرده است.
154) كیفیت آن را به طور مشروح، در مفاتیح الجنان بخوانید.
155) مصباح الشریعه.
156) ثواب الاعمال، ص 88.