صل الصلاه لوقتها الموقّت لها ، و لا تعجل وقتها لفراغ ، و لا توخرها عن وقتها لاشتفال. " 1 ".
نماز را در وقت معین آن بخوان و بخاطر این که بی‏کاری، پیش ازوقت، آن را بجا نیاور و به بهانه‏ی کار داشتن، آن را به تاخیر نینداز.
از آنجایی که نمازهای یومیه بلکه تمامی فرایض الهی، اوقات معین و مشخصی دارند، نمازگزاربا رعایت اوقات نماز رفته رفته با انضباط و وقت شناس می‏شود و در واقع، نماز «تمرین وقت شناسی» است، چه این که این واجبات دلخواهی نیست که هر وقت و بی‏وقت انجام شود،بلکه باید سروقت مقرر صورت گیرد نه زودتر و نه دیرتر.

انسان نماز گزار باید نمازش را به اوقات معین بخواند تا اگر هم نواقصی دارد خداوند با نماز نیکانش قبول نماید.

نماز  خویش  را  وقتی   معین
بکن بگذر ز پیش و پس فکندن‏

به پیش از وقت اگر فارغ زکاری
نمازت   را   نمی‏باید    گذاری‏

نشاید    نیز   از   وقت   مقرر
نمایی   کاهلی  ، داری موخر

نه در پس بایدش افکند و نی پیش
بباید  خواندش   در   موقع  خویش‏
 
استاد شهید حضرت آیت الله مطهری قدس سره در این باره می‏فرماید:
مساله دیگری که در باب نماز مورد توجه واقع شده دقت زیاد نسبت به مساله‏ی وقت است،
بطوری که دقیقا روی دقیقه و ثانیه‏ی آن حساب می‏شود،
بدون شک این امر در روح عبادت و رابطه انسان با خدا موثر نیست که مثلا اگر مای دقیقه قبل از زوال ظهر نماز راشروع کنیم آن حالت تقرب و توجه قلب به خدا پیدا نمی‏شود،
ولی همین قدر که در زوال ظهر انجام شد تقرب ایجاد می‏شود.
اما اسلام این را شرط قرار داده و نخواسته هرج ومرج از نظر وقت و زمان باشد.
نوعی وقت شناسی و تمرین احترام گذاردن به نظم زمانی ووقتی است.
مثلا نماز را می‏خوانیم، بعد متوجه می‏شویم که در وقت نبوده، یا قسمتی ازآن در وقت بوده و قسمت دیگر نبوده، این نماز باطل است.
ولی اگر شخص اشتباه و عمدنداشته باشد،نمازش را قبل از وقت شروع کند و مثلا یک رکعت آن در وقت باشد، نمازش درست است. " 2 ".
بنابر آنچه که گفته شد پاسخ افرادی که می‏گویند: ما منکرفلسفه و اهمیت نماز و اثرات تربیتی آن نیستیم. لکن چه لزومی دارد که در اوقات معینی انجام گیرد، آیا بهتر نیست که مردم آزاد گذاشته شوند و هر کسی به هنگام فرصت وآمادگی روحی این وظیفه را انجام دهد؟
روشن می‏شود. چون تجربه نشان داده که اگرمسائل تربیتی تحت انضباط و شرایط معین قرار نگیرد، عده‏ای آن را به دست فراموشی می‏سپارند و اساس آن به کلی متزلزل می‏گردد.
این گونه مسائل حتما بایددر اوقات معین و تحت انظباط دقیق قرار گیرد تا هیچ کس بهانه ای برای ترک آن نداشته باشد، به خصوص این که انجام این عبادات در وقت معین خصوصا به صورت دست جمعی دارای شکوه و تاثیر وعظمت خاصی است که قابل انکار نمی‏باشد و در حقیقت یک کلاس بزرگ انسان سازی تشکیل می‏دهد.
اما درباره‏ی فضیلت خواندن نماز در وقت آن و عقوبت تاخیر انداختن در ادای آن ،روایات بسیاری در منابع روایی وارد است که در این جا توجه شما را به کلام گهر باررسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم جلب مینمایم:
«همانا ملک الموت یا فرشته‏ی مرگ تحویل گیرنده روح در هنگام مرگ هر روز پنج بار به همه ی خانه‏ها سر می‏زند و زمان سر زدن در هنگام اوقات نمازهای پنجگانه می‏باشد، و افرادی رامشاهده می‏کند که نمازهای پنجگانه‏ی خود را سر وقت بجا آورند، لذا و هنگام مرگ و قبض روح، کلمات شهادیتن «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» را به محتضر تلقین می‏کند و ابلیس راهم از او دور می‏گرداند». " 3 ".
نوشته‏اند که حضرت امام رضا علیه‏السلام برای استقبال از عده‏ای از اقوام خود، از خانه و شهر خارج گردید. در بین راه، وقت نمازشد، حضرت به کناری رفته و ایستاد و به یکی از همراهان خود فرمود: اذن بگو تا نمازبخوانیم!
عرض کرد: ما در انتظار میهمانان خود هستیم و نماز را بعد خواهیم خواند.
حضرت فرمود: خدایت بیامرزد، هیچ گاه بدون عذر، نمازت را از اول وقت به تاخیرمینداز،و همیشه نماز را در اول وقت آن بجای آور! سپس به نماز ایستادند. " 4 ".
و اما در رابطه با اوقات شرعی نمازهای یومیه امام علی علیه‏السلام طی نامه‏ایکه به یکی از حاکمان شهرها می‏نویسد، فرموده است: «اما بعد، فصلوا بالناس ا لظهر حتیتفی ء الشمس مربض العنز: و اصلوابهم العصر و الشمس بیضاء حیه فی عضو من النهار حینیسار فیها فرسخان: و صلوا بهم المغرب حین یفطر الصائم و یدفع الحاج الی منی و صلوا بهم العشاءحین یتواری الشفق الی ثلث اللیل و صلوا بهم الغداه و الرجل یعرف وجه صاحبه». " 5 ".
نماز ظهر را به جماعت هنگامی بپادارید که سایه‏ی آفتاب به اندازه‏ی دیوارخوابگاه بزی بر گردد.
و نماز عصر را با آنان هنگامی بخوانید که خورشید در پاره‏ای از روز روشن و درخشان بوده و می‏توان تا (هنگام غرب، پیاده) دو فرسخ راه پیمود. (واین برای کسی است که بخواهد نماز ظهر و عصر را با هم بخواند و گرنه نماز عصر را پس از ظهر هر وقت خواندند درست است.)
و نماز مغرب را با آنها هنگامی بگذارید که روزه دار افطار می‏کند و حاجی به«منی» روانه می‏شود. و نماز عشا را با آنها زمانی بخوانید که ثلثی از شب گذشته و سرخی پنهان می‏گردد.
و نماز صبح را با آنها هنگامی بپادارید که شخص، چهره ی رفیق و همراه خود را بشناسد.
کلام آخر این که،امیرالمومنین علیه‏السلام، نماز را در راس همه امور قرار می‏دهد، هر چند رتق و فتق کارها و اصلاح امور مردم و رسیدگی به مشکلات آنها از اهم کارها موجب رضا و خشنودی خداست، اما در عین حال آن حضرت، اقامه‏ی واجبات را در راس همه‏ی امور قرار می‏دهد.

پی نوشت :
1- نهج‏البلاغه فیض، نامه‏ی 27، ص 888
2-تعلیم و تربیت در اسلام، ص 192
3-وسائل الشیعه، ج 3، ص 79
4- بحار الانوار، ج 83، ص 21
5-نهج‏البلاغه فیض، نامه‏ی 25، ص 986