اسلام در مسائل كیفرى نیز براى قصد و نیّت حساب جداگانه‏اى باز كرده است كه به دو نمونه از آن اشاره مى‏كنیم:
 در مورد قتل، حساب كسى كه از روى عمد و قصد كسى را كشته، از حساب كسى كه بدون قصد سبب كشته شدن فردى شده، جداست و هریك حكم جداگانه‏اى دارد.(139)
 در سوگند و قسم نیز قرآن مى‏فرماید:
«لا یُؤاخِذُكُم اللَّه بِالَّلغْوِ فى‏ اَیْمانكم»(140)
 خداوند شما را بواسطه قسم‏هاىِ غیرجدّى مؤاخذه نمى‏كند.
 لذا اگر كسى سوگندى یاد كند ولى نیّت و قصد جدّى نداشته باشد آن سوگند ارزشى ندارد.
 معرفت، مقدّمه قصد قربت‏
 بهترین راهِ رسیدن به قصد قربت و نیّت پاك، معرفت و شناخت است.
 اگر بدانیم محبوبیّت پیداكردن نزد مردم بدست خداست.(141)
 اگر بدانیم عزّت و قدرت تنها بدست اوست.(142)
 اگر بدانیم نفع و ضرر ما بدست دیگران نیست.(143)
 اگر بدانیم كار براى خدا، گاهى دو برابر، گاهى ده برابر و گاهى هفتصد برابر پاداش دارد، براى غیر او كار نمى‏كنیم.
 اگر بدانیم بالارفتن در جامعه نشانه عظمت نیست، زیرا دودِ روسیاه هم بالا مى‏رود!
 اگر بدانیم توجّه و نظر مردم به ما ارزشى ندارد، زیرا اگر یك فیل هم در خیابان راه برود همه به او نگاه مى‏كنند!
 اگر به خطرات و رسوایى‏هاى ریاكارى توجه داشته باشیم.
 اگر بدانیم روزى را در پیش داریم كه احدى به فریاد احدى نمى‏رسد و تنها كسانى نجات مى‏یابند كه قلب سلیم داشته باشند.(144)
 و اگر بدانیم با نیّت فاسد چه ارزشهایى را از دست مى‏دهیم،
 خود را براى انجام كار خالص و با قصد قربت آماده مى‏كنیم.

139) سوره نساء، آیه 92.
140) سوره بقره، آیه 225.
141) سوره ابراهیم، آیه 37.
142) سوره بقره، آیه 165.
143) مناجات شعبانیه.
144) سوره شعراء، آیه 89.