ترجمه این دو كلمه به «بخشنده مهربان» ترجمه كامل و رسائى نیست، زیرا به قول علاّمه شهید مطهّرى، بخشنده مهربان ترجمه جواد و رئوف است، نه رحمن و رحیم و اصولاً براى این دو كلمه، واژه معادلِ فارسى یافت نشده است.
 گرچه «رحمن» و «رحیم» هر دو از ریشه «رحمة» گرفته شده‏اند، امّا «رحمن» به رحمتِ گسترده الهى گفته مى‏شود كه ابتدائى است و همه انسان‏ها را شامل مى‏شود، ولى «رحیم» رحمتى است كه به عنوان پاداش و نتیجه كارهاى خوب تنها بر نیكوكاران نازل مى‏شود. لذا به فرموده امام صادق‏علیه السلام خداوند نسبت به تمام مخلوقات «رحمن» است، اما تنها به مؤمنان رحیم است. خداوند رحمت را بر خود واجب كرده است: «كَتبَ عَلى نَفسِهِ الرَّحمَة»(197) چنانكه پیامبر و كتاب او نیز براى هستى، رحمت است: «رَحْمَةً لِلْعالَمینَ»(198)
 پرورش و تربیت او بر اساس رحمت است و كیفر و عقوبت او نیز همچون چوب معلّم لازمه تربیت است. بخشیدن گناهان و قبول توبه بندگان و عیب‏پوشى آنان و دادن فرصت براى جبران گذشته همه مظاهر رحمت فراگیر او هستند.
 اصولاً هستى  جلوه رحمت اوست و هرچه از جانب او به هر موجودى برسد لطف و رحمت است، لذا همه سوره‏هاى قرآن با «بسم‏اللّه الرحمن الرحیم» آغاز مى‏شود.
 «الرحمن ‏الرحیم» در كنار «ربّ‏ العالمین»، یعنى تربیت الهى بر اساس لطف و رحمت است، چنانكه تعلیم او نیز بر پایه رحم و مهربانى است: «اَلرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرآنَ»(199) خداىِ مهربان قرآن را به بشر تعلیم كرد. و این خود درسى براى ما انسان‏هاست كه معلّم و مربّى باید همواره مهربان و رحیم باشد.

197) سوره انعام، آیه 12.
198) سوره انبیا، آیه 107.
199) سوره الرحمن، آیه 2.