قنوت، در لغت به معناى اطاعت همراه با خضوع است. چنانكه خداوند خطاب به حضرت مریم مى‏فرماید: «یا مَرْیَمُ اقْنُتى‏ لِرَبِّك»(343)
 اما مراد از قنوت درنماز، همان دعائى است كه در ركعت دوّم هر نماز مى‏خوانیم. امام صادق‏علیه السلام در تفسیر آیه «و تَبَتَّلْ اِلَیْهِ تَبْتیلاً»(344) مى‏فرماید مراد از «تبتّل» آن است كه در نماز دستها را به دعا بلند كنیم.(345) «تبتّل» در لغت بمعناى قطع امید از غیرخداست.(346)
 قرآن كه به ما سفارش مى‏كند: «اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً»(347) پروردگار خویش را در حال زارى و نهان بخوانید، یكى از نشانه‏هاى تضرّع و زارى بدرگاه الهى، دست بلندكردن به دعاست.(348) انسان فقیر دست خود را بسوى بى‏نیاز مطلق دراز مى‏كند و فقط از او مى‏خواهد و دل از غیر او مى‏شوید.
 گرچه قنوت در نماز مستحب است، اما به قدرى مورد توجه است كه امام رضاعلیه السلام در نامه‏اى به مأمون مى‏نویسند: قنوت یك سنّت واجب در تمام نمازهاى شبانه‏روزى است(349)، كه البتّه مراد امام تأكید بر اهمیت قنوت است. چنانكه اگر انسان آنرا قبل از ركوع فراموش كرد، مستحب است بعد از ركوع قضا نماید و اگر در سجده یادش آمد بعد از سلام آنرا قضا كند.
 در آداب قنوت آمده است: دستها را تا برابر صورت بالا بیاورید، كف دستها رو به آسمان باشد، دو دست را كنار هم قرار دهید و بجز انگشت شصت، باقى انگشتان را بهم بچسبانید. بهنگام خواندن دعا به كف دست خود نگاه كنید و دعا را بلند بخوانید، البتّه نه به حدّى كه امام جماعت آن را بشنود.(350)
 قنوت، دعاى خاصى ندارد و انسان مى‏تواند هر دعایى بخواند، چنانكه لازم هم نیست دعا به عربى باشد و مى‏توان در قنوت، حاجات خود را به فارسى هم بیان كرد. البتّه روشن است كه دعاهاى قرآنى و یا دعاهائى كه معصومین‏علیهم السلام در قنوت خود مى‏خوانده‏اند از فضیلت و اولویّت خاصى برخوردارند.

343) سوره آل‏عمران، آیه 43.
344) سوره مزمّل آیه 8.
345) وسائل، ج 4، ص 912.
346) مفردات راغب.
347) سوره اعراف، آیه 55.
348) معانى صدوق، ص 369.
349) بحار، ج 82، ص 197.
350) مسائل قنوت در توضیح‏المسائل.