بِسْمِ اللّهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحيمْ

حاتم اصمّ از عابدان وارسته و مخلص بود. يكى از مسلمين بنام عصام بن يوسف نزد او آمد و از روى اعتراض به او گفت: «تو چگونه نماز مىخوانى؟»

حاتم گفت: «هنگامى كه وقت نماز فرا مىرسد، برمى خيزم وضوى ظاهرى و وضوى باطنى مىگيرم.»

عصام گفت: «وضوى باطنى چگونه است؟»

حاتم گفت: «در وضوى ظاهر، اعضاى وضو را با آب مىشويم، اما در وضوى باطن آن اعضاء را با هفت خصلت مىشويم:

1) توبه

2) پشيمانى از گناهان سابق

3) ترك دلبستگى به دنيا

4) ترك تعريف و ستايش مخلوقات

5) ترك رياست مادى

6) ترك كينه

7) ترك حسادت.

سپس به مسجد مىروم و آماده نماز مىشوم، در حالى كه كعبه را پيش رو مىبينم و خود را در برابر خداى بزرگ يكپارچه محتاج مىنگرم. گويى در محضر خدا هستم، بهشت را در طرف راست و دوزخ را در طرف چپ و عزرائيل را پشت سر خود مشاهده مىكنم و گويى پاهايم روى پل صراط قرار گرفته است و اين نماز، آخرين نماز من است؛ سپس نيّت مىكنم و تكبير پاك مىگويم و حمد و سوره را با تفكّر و تأمّل مىخوانم؛ آنگاه ركوع را با تواضع و خشوع انجام مىدهم، و سپس سجده را با تضرع و زارى بجا مىآورم و تشهّد را با اميد مىخوانم و سلام نماز را با اخلاص مىگويم. مدّت سى سال است كه نماز من اين گونه است.»

عصام به حاتم گفت: «اين گونه نماز خواندن را شخصى غير از تو نمى تواند انجام دهد.»

سپس گريه سختى كرد و از خدا خواست كه چنين حالت عبادت را به او عنايت كند.(36)