ابن ابی الحدید در جایی از شرح نهج البلاغه می گوید: شیعیان معتقدند که منظور امام علی علیه اسلام از این سخنان، حضرت مهدی منتظر است... بعید نیست منظور او همان قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه باشد که در آخر الزمان قیام می کند.
کتاب نهج البلاغه در برگیرنده سخنان حضرت امام علی علیه السلام در زمینه های مختلف است. مطالب متعددی در نهج البلاغه وجود دارد، که برخی از آنها مربوط به امام مهدی عجل الله فرجه است:
١- در خطبه ١٨٢ آمده است:
«قَدْ لَبِسَ لِلْحِکْمَةِ جُنَّتَهَا وَ أَخَذَهَا بِجَمِیعِ أَدَبِهَا مِنَ الْإِقْبَالِ عَلَیْهَا وَ الْمَعْرِفَةِ بِهَا وَ التَّفَرُّغِ لَهَا فَهِیَ عِنْدَ نَفْسِهِ ضَالَّتُهُ الَّتِی یَطْلُبُهَا وَ حَاجَتُهُ الَّتِی یَسْأَلُ عَنْهَا فَهُوَ مُغْتَرِبٌ إِذَا اغْتَرَبَ الْإِسْلَامُ وَ ضَرَبَ بِعَسِیبِ ذَنَبِهِ وَ أَلْصَقَ الْأَرْضَ بِجِرَانِهِ بَقِیَّةٌ مِنْ بَقَایَا حُجَّتِهِ خَلِیفَةٌ مِنْ خَلَائِفِ أَنْبِیَائِهِ»
«زره حکمت و دانش بر تن دارد، و آن را با تمامى آداب، و با توجّه و معرفت کامل، فرا گرفته است. حکمت گمشده او است که همواره در جست وجوى آن است و نیاز او است که آن را طلب می کند. او غریب است در آن زمانى که اسلام چون شترى خسته که دُم بر زمین گذاشته و سینه بر آن نهاده دچار غُربت است. او باقى مانده حجّت هاى الهى، و آخرین جانشین از جانشینان پیامبران است».
این جملات اشاره صریحی به موعود آخر الزمان حضرت امام مهدی عجل الله فرجه دارد. ابن ابی الحدید نیز در شرح آن می گوید: شیعیان معتقدند که منظور امام علی علیه السلام از این سخنان، حضرت مهدی منتظر است... بعید نیست منظور او همان قائم آل محمد عجل الله فرجه باشد که در آخر الزمان قیام می کند.
٢- خطبه ١٥٠:
«أَلَا وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَکَهَا مِنَّا یَسْرِی فِیهَا بِسِرَاجٍ مُنِیرٍ وَ یَحْذُو فِیهَا عَلَى مِثَالِ الصَّالِحِینَ لِیَحُلَّ فِیهَا رِبْقاً وَ یُعْتِقَ فِیهَا رِقّاً وَ یَصْدَعَ شَعْباً وَ یَشْعَبَ صَدْعاً فِی سُتْرَةٍ عَنِ النَّاسِ لَا یُبْصِرُ الْقَائِفُ أَثَرَهُ وَ لَوْ تَابَعَ نَظَرَهُ ثُمَّ لَیُشْحَذَنَّ فِیهَا قَوْمٌ شَحْذَ الْقَیْنِ النَّصْلَ تُجْلَى بِالتَّنْزِیلِ أَبْصَارُهُمْ وَ یُرْمَى بِالتَّفْسِیرِ فِی مَسَامِعِهِمْ وَ یُغْبَقُونَ کَأْسَ الْحِکْمَةِ بَعْدَ الصَّبُوح »
«بدانید آن کس از ما (حضرت مهدى «عج») که فتنه هاى آینده را دریابد، با چراغى روشن گر در آن گام می نهد، و بر جاى پاى صالحان گام نهد (بر همان سیره و روش پیامبر(ص) و امامان(ع) رفتار می کند) تا گره ها را بگشاید، بردگان و ملّت هاى اسیر را آزاد سازد، جمعیّت هاى گمراه و ستمگر را پراکنده و حق جویان پراکنده را جمع آورى می کند. حضرت مهدى(عج) سال هاى طولانى در پنهانى از مردم به سر می برد، آن چنان که اثر شناسان، اثر قدمش را نمی شناسند، اگر چه در یافتن اثر و نشانه ها تلاش فراوان کنند. سپس گروهى براى درهم کوبیدن فتنه ها آماده می گردند، و چونان شمشیرها صیقل می خورند، دیده هاشان با قرآن روشنایى گیرد، و در گوش هاشان تفسیر قرآن طنین افکند، و در صبحگاهان و شامگاهان جام هاى حکمت سر می کشند».
به نظر می رسد که همین دو مورد را می توان مخصوص امام مهدی عجل الله فرجه دانست.
لازم به ذکر است که سخنان دیگر از امام علی علیه السلام درباره امام زمان نقل شده است که در نهج البلاغه نیامده و باید در کتاب های دیگر، به جست وجوی آن پرداخت. برای نمونه؛ می توان به این جمله اشاره کرد: «بأبی ابن خیرة الإماء...»؛ پدرم به فدای فرزند بهترین کنیزها...
منابع:
- هاشمی خویی، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج ١٠، ص ٣٥٠
- ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج ٧، ص ٥٩، ج ١٠، ص ٩٦
منبع: پایگاه امام علی علیه السلام
تبیان