به گزارش خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان، این سوال مطرح می شود که آيا شيعيان و منتظران ظهور، علاوه بر وظايف فردى و دينى، تكاليف سياسى و اجتماعى نيز دارند؟آرى، عرصه سياست و اجتماع، مهم ترين ميدان بروز و ظهور بايسته هاى انتظار و مؤثرترين زمينه در جهت تحقق اهداف امام زمان(عج) در عصر غيبت و قبل از قيام ايشان است.
بعضى از وظايف و بايسته هاى سياسى و اجتماعى منتظران امام زمان(عج) عبارت است از:
1- مبارزه و امر به معروف و نهى از منكر
علاقه مندان و ياوران حضرت مهدى(عج)، هيچ گاه نبايد سيره و روش پيامبر (صلی الله علیه وآله) وسلم و اهل بيت(ع) او را فراموش كنند؛ بلكه بايد همواره آن را در نظر داشته و آماده پيوستن به قيام جهانى حضرت مهدى(عج) باشند و در عين حال خود عليه ظلم و ستم و فساد، مبارزه كنند.
رسول گرامى اسلام(ص) فرمود: «لا يزالونَ قومٌ من امّتى يُقاتلون على الحقّ ظاهرين الى يوم القيامة»[1]؛ «همواره گروهى از امت من تا روز رستاخيز، پيروزمندانه در راه حق نبرد مى كنند».
در روايات به نمونه اى از منتظران و شيعيان واقعى امام (علیه السلام) در عصر غيبت اشاره شده كه عليه ظلمت و فساد قيام مى كنند و راه امامان خود را تداوم مى بخشند و جانشين ولى عصر(عج) در روى زمين هستند.
امام صادق (علیه السلام) مى فرمايند: «فيَجعَلُ اللّه قم و اهلَها قائمين مقام الحجّة»[2]؛ خداى تبارك و تعالى، قم و اهل قم را قائم مقام حجّت قرار مى دهد» و نيز «قم به اين جهت قم ناميده شده كه اهل آن در محضر قائم آل محمّد(عج) گرد مى آيند و با او قيام مى كنند و از يارى او منحرف نمى شوند»[3]
2- حق خواهى و حق مدارى
تاريخ، صحنه حضور و نزاع دو گروه حقّ و باطل و دو انديشه طغيان گرى و حق گرايى است؛ راه حقّ و صلاح، راه پيامبران و صالحان و راه باطل و كفر، راه شياطين و سردمداران زر و زور و تزوير است. اين دو گروه و نبرد ميان آنها، هميشه در جامعه بوده و همه منتظران واقعى امام زمان(عج)، بايد پيرو و طرفدار حق و مخالف و دشمن باطل باشند. با ظهور حضرت مهدى(عج)، جهان شاهد مصاف نهايى حق و باطل و پيروزى و غلبه حق به رهبرى آن حضرت خواهد بود و منتظران ظهور نيز در هر حال بايد براى چنين مصافى آماده باشند و خود نيز بايد حق و حق خواهى را محور و مدار برنامه ها و فعاليت هايشان قرار دهند.
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) وسلم در اين زمينه مى فرمايند: «لا تَزالُ طائفة مِن اُمّتى على الحَقّ ظاهرين حتّى يأتى امرُ اللّه»[4] ؛ «گروهى از امت من همواره حق را آشكار مى كنند تا فرمان خدا (امر ظهور) فرا رسد».
امیرالمومنین حضرت على (علیه السلام) نيز مى فرمايند: «واللّه ما يكونُ ما تأملون حتّى يهلِك المبطلون و يضمحلّ الجاهلون و يأمن المتّقون...»[5] ؛ «به خدا سوگند! آنچه آرزو مى كنيد، تحقّق نمى يابد، مگر هنگامى كه باطل از بين رود و نادان ها نابود شوند و پرهيزگاران، آرامش خود را باز يابند«...
۳- استقامت و ايستادگى در سختى ها
«انتظار ظهور»، يكى از بزرگ ترين عوامل پايدارى، استقامت و مقاومت در برابر سختى ها و مشكلات عصر غيبت است. انتظار مسلمانان - به ويژه شيعيان - را در برابر ظلم ها، فسادها، زورگويى ها و انواع بلاها و سختى ها، ثابت و پابرجا نگاه مى دارد و به آنان دل و جرأت مى دهد تا در برابر تهديدها، تطميع ها و سخت گيرى هاى دشمنان اسلام، خود را نبازند و از هيچ چيز و هيچ كس نهراسند.
پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) وسلم به مسلمانان صدر اسلام فرمودند: «بعد از شما قومى خواهد آمد كه پاداش هر يك از آنها برابر پاداش پنجاه نفر از شما است». گفتند: اى رسول خدا(ص)! مگر نه اين است كه ما در حضور شما، در بدر و احد و حنين شركت كرديم و قرآن در ميان ما نازل شد؟! فرمودند: «اگر آنچه بر آنها روى خواهد داد، بر شما روى مى داد؛ شما نمى توانستيد چون آنها صبر و شكيبايى را پيشه خود سازيد»[6].
و نيز فرمودند: «... برادران من كسانى اند كه در آخرالزمان مى آيند و نديده، به من ايمان مى آورند... استقامت هر يك از آنها در دين خود، از كندن خارهاى گَوَن در شب تاريك و به دست گرفتن آتش گداخته، سخت تر است. آنها مشعل هاى هدايت اند كه خداوند آنان را از فتنه هاى تيره و تار، نجات مى بخشد»[7].
امام حسين (علیه السلام) نيز در اين باره مى فرمايد :«... امّا الصابر فى غيبته على الاذى و التكذيب، بمنزلة المجاهد بالسيف بين يدى رسول اللّه»[8] ؛ «... كسانى كه در زمان غيبت او در مقابل آزار و تكذيب، استقامت مى كنند، مانند كسانى اند كه در حضور رسول خدا(ص) شمشير زده اند.»
4- كسب آمادگى براى ظهور
امام صادق (علیه السلام) نيز فرموده است: «هر يك از شما بايد براى خروج حضرت قائم(عج) [سلاحى] مهيّا كند - هر چند يك تير باشد - خداى تعالى هر گاه بداند كسى چنين نيتى دارد، اميد آن است كه عمرش را طولانى كند تا آن حضرت(عج) را درك كند [و از ياران و همراهانش قرار گيرد[9]».
پس براى ظهور حضرت مهدى(عج) و يارى آن حضرت(عج)، بايد در هر لحظه اى آماده بود و خود را مهيّا نگاه داشت و اين شامل آمادگى نظامى، جسمانى و... مى شود؛ اما مهم تر از همه آمادگى فكرى، علمى و سياسى در عصر غيبت است.
5- اتحاد و همدلى
مهم ترين چيزى كه در عصر غيبت واجب است، يكپارچگى و اتحاد شيعيان و پاىبندى به عهدشان با امام زمان(عج) است. هررگونه اخلال در صفوف متحد منتظران، منافى با وظايف دينى آنان و كمك به دشمنان آن حضرت(عج) است.
امام(ره) در توقيع معروف خود به شيخ مفيد(ره) مى نويسد: «ولو انّ اشياعنا - وفقهم الله لطاعة - على اجتماع من القلوب فى الوفاء بالعهد عليهم لما تأخّر عنهم اليمن بلقائنا و لتعجلت لهم السعادة بمشاهدتنا على حق المعرفة منهم بنا»[10] ؛ «اگر شيعيان ما - كه خداوند به اطاعت خويش موفقشان بدارد - در وفا به پيمانى كه با ما دارند، يكپارچه مى شدند و هرگز از ميمنت ملاقات ما محروم نشده و ظهور ما به تأخير نمى افتاد و البته سعادت حضور در محضر ما، با معرفتى حقيقى هر چه زودتر نصيبشان مى شد».
6- رعايت حقوق ديگران
از مهم ترين امور در زندگى محبّان و منتظران قائم(عج)، رعايت حقوق برادران و مسلمانان و كمك به آنان است. انسان منتظر، نمى تواند به گونه اى زندگى كند كه حقوق ديگران بر عهده اش باشد و در عين حال خود را دوستدار و منتظر مهدى موعود(عج) بداند؟!
امام باقر (علیه السلام) به جابر جعفى فرمودند: «اى جابر! آيا كسى كه ادعاى تشيّع مى كند، براى او اين قول كه دوست اهل بيت(ع) هستم، كافى است؟! سوگند به خدا، شيعه ما نيست، مگر كسى كه پرهيزگار بوده و اطاعت از خداوند كند. شيعيان ما را به اين صفات بشناسيد: تواضع، خشوع، امانت دارى، بسيار در ياد خدا بودن... اى جابر! به ولايت و دوستى ما، جز از راه عمل و پرهيزگارى نمى توانى برسى[11]».
به همين جهت امام صادق (علیه السلام) وظايف شيعيان را در رابطه با برادران مسلمان خود، چنين معرّفى مى كند: آنچه را براى برادر مسلمانت دوست بدارى كه براى خودت دوست مى دارى؛ از خشمگين كردن برادر مسلمان دورى كنى و آنچه را كه مورد رضايتش است، انجام دهى و اوامرش را اطاعت كنی؛ چشم و راهنما و آيينه او باشى و... وقتى چنين كردى، دوستى خود را، به دوستى او و دوستى او را به دوستى خود پيوند داده اى[12]».
نتيجه اينكه علاقه مندان و ياران امام مهدى(عج)، بايد كاملاً خود را وظيفه شناس و پايبند به اسلام و متعهّد و مسئول بدانند و همواره مراقب احوال و كارهاى خود باشند و از انحرافات دورى جسته و پناه به خدا ببرند و مو به مو احكام اسلام را عمل نمايند تا شايستگى سربازى آن حضرت(عج) را پيدا كنند[13].»
7- اطاعت از نايبان امام (علیه السلام)
عصر غيبت، دوران پنهان زيستى امام(عج) و عدم دسترسى به او است؛ در اين صورت براى اخذ احكام و تعاليم دينى و عمل به وظايف و تكاليف سياسى، اجتماعى و عقيدتى، بايد به نايبان عام آن حضرت(عج) مراجعه كرد و به ولايت و رهبرى آنان گردن نهاد. فقها و علما، به عنوان جانشينان امام معصوم (علیه السلام) ، راهبران جامعه و هاديان امت و محل رجوع مردم هستند و احكام دينى را با اجتهاد و تفقه خود، به آنان ابلاغ مى كنند.
پی نوشت ها:
[1] نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514.
[2] منتخب الاثر، ص 443.
[3] همان، ص 485.
[4] نهج الفصاحه، ج 2، ص 516 ؛ منتخب الاثر، ص 514 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 52.
[5] نهج البلاغه، ج 1، ص 198 ؛ الغيبة طوسى، ص 279.
[6] منتخب الاثر، ص 515 ؛ الغيبة طوسى، ص 275.
[7] بحارالانوار، ج 52، ص 124.
[8] همان، ج 51، ص 133.
[9] الغيبة النعمانى، ص 321، ح 10.
[10] بحارالانوار، ج 53، ص 177، ح 8.
[11] كافى، ج 3، ص 74.
[12] كافى، ج 2، ص 169.
[13] ر.ك: محمد مهدى اشتهاردى، حضرت مهدىعج فروغ تابان ولايت، ص 259 و 260.
*برگرفته از کتاب مهدویت پیش از ظهور - حجت الاسلام رحیم کارگر