به گزارش خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام پناهیان در کتاب «انتظار عامیانه، عالمانه، عارفانه» در رابطه با نقش منتظران در ظهور یا تأخیر آن می نویسد:
بعضی وقت ها ممکن است این سوال در ذهن ایجاد شود که آیا واقعا عمل ما در ظهور موثر است؟ برای عبور از این مانع فکری، ابتدا باید به این سوال که چندان هم پراهمیت نیست، پاسخ دهیم که آیا ما می توانیم نقشی در ظهور داشته باشیم؟ یا این که فرج و ظهور حضرت(عج)، امری خارج از اراده ما انسان هاست؟
گاهی از اوقات برخی امور، آن چنان در نظر ما قدسی و فوق بشری جلوه می کنند، که هر گونه فعالیتی را درباره آن امور، از دایره علم و عمل خود خارج می دانیم. کسانی که به هر دلیلی علاقه به فعالیت برای زمیه سازی ظهور ندارند، فرج را امری فوق العاده فوق بشری تصور می کنند. در حالی که امر فرج نه تنها وابسته به «معرفت» بشر و «احساس» منتظران است، بلکه به «عمل» آنها هم وابستگی تام دارد.
البته این که کدام اقدام، در چه زمانی، چه پاسخی می یابد و فرج در نتیجه چه حدی از معرفت، محبت و عمل حاصل می شود، امر روشنی نیست؛ ولی اجمالا می دانیم که عملکرد ما در مورد ظهور بسیار موثر است.
پیشتر در این خصوص که ادراک و احساس ما در زمینه فراهم شدن شرایط فرج موثر است، سخن گفتیم. اما دلیل این که اقدام ما در سرنوشت ما موثر است، یک سنت الهی است که در آیه شریفه به آن تصریح شده است: «إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ؛ خداوند سرنوشت هیچ قوم (وملتی) را تغییر نمی دهد تا این که آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند.»(1)
چه دلیلی وجود دارد که شرایط ظهور از این سنت الهی خارج باشد همیشه این گونه است که تا ما در خود و اوضاع جامعه و جهان خود تغییری ایجاد نکنیم از جانب خدا تغییری در وضعیت ما پدید نخواهد آمد. از طرف دیگر علاوه بر استناد به این آیه شریفه و اتکا به این سنت الهی می توانیم به فلسفه خلقت و دیگر سنن الهی و نیز به بعثت پیامبران مراجعه کنیم.
دراین صورت خواهیم دید که همواره فتح، ظفر و نصرت خدا به نصرتی از جانب بندگان منوط شده است:«یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ امَنُواْ إِن تَنصُرُواْ اللَّهَ یَنصُرْكُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ؛ ای مومنان اگر خدا را یاری کنید خدا هم شما را یاری می کند و گام هایتان را محکم و استوار می سازد.»(2)
اگر بناست دین، برنامه ای باشد برای عبور بشر از تنگناهای طبیعت به سوی خدا، علی القاعده در هیچ مقطعی نباید این عبور کاملا منوط به اراده پروردگار و بی توجه به لیاقت و اقدامات بندگان او باشد. ضمن آنکه ما هیچ گاه از انجام تکالیف مان بازداشته نشده ایم و به این بهانه که حق تنها در زمان ظهور به تمامه مستقر خواهد شد، از اقامه حق در حد توان خود منع نشده ایم و امر به اجرای حق، گرفتن داد مظلومان و مقابله با ظالمان در حد توان از ما برداشته نشده است.
طبیعتا اگر ما در حد خود اقدام کنیم شرایط جدیدی در عالم ایجاد خواهد شد؛ شرایطی که طبق سنن الهی نصرت خدا را می طلبد و نصرت خدا در حد و اندازه های جهان کنونی چیزی جز ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه نخواهد بود.
1.سوره رعد؛ آیه11
2.سوره محمد؛ آیه 7