قالب وبلاگ

برای بهبود وضع جامعه وضع قوانین لازم است و بهترین قوانین هم وقتی کارساز است که به آن عمل شود. ضامن اجرای قوانین اسلام، هم حکومت اسلامی است و هم نیروی اجرایی و قضایی و هم تعهد و احساس مسئولیت مردم. از این رو، یک تکلیف دینی به دوش همه است، به نام امر به معروف و نهی از منکر، به خصوص در مرحله «تذکر لسانی» که نظارت افراد بر عملکرد دیگران و دولت را در بردارد.

امر به معروف و نهی از منکر، دو فریضه واجب است و در کنار نماز و روزه از فروع دین به شمار می آید. خداوند در قرآن مکرر به آن دستور داده و آثار آن را فرموده است. از جمله در سوره مبارکه آل عمران، آیه 104؛ سوره لقمان، آیه 17؛ سوره حج، آیه 41 .

در روایات از این واجب به عنوان «اَسَمی الفرائض» و بالاترین واجب ها یاد شده است. امام باقر علیه السلام فرمودند: «إنّ الأمرَبِالمَعروف ِ و النّهیَ عَنِ المُنکَرِ سَبیلُ الأنبیاءِ و مِنهاجُ الصُّلحاءِ، فَریضةٌ عَظیمةٌ بِها تُقامُ الفرائضُ و تأمَنُ المذاهِبُ وتَحِلُّ المکاسِبُ؛ امر به معروف و نهی از منکر راه پیامبران و روش صالحان است، واجبی بزرگ که واجبات دیگر به وسیله آن برپا می شود و راه ها ایمن می گردد و کسب ها و درآمدها حلال می شود.»(1)

پیامبران الهی، پیشتاز عمل به این تکلیف بودند. خداوند یکی از رسالت های پیامبر اعظم صل الله علیه وآله را امر به معروف و نهی از منکر شمرده است. (2) در سیره امیرمومنان(ع) و ائمه(ع) دیگر هم انجام این وظیفه، جایگاه خاصی دارد.

حتی امام حسین علیه السلام قیام جاودانه خود را که برای مبارزه با ستم و جور و احیای دین و نفی بدعت ها و اجرای احکام قرآن بود با هدف امر به معروف و نهی از منکر معرفی کرد.

در جامعه خداپسند، این فریضه باید زنده و اثرگذار باشد و همه نسبت به آن احساس تکلیف کنند و بی اعتنا نباشند. در روایات به کسی  که به این دو واجب عمل نمی کند و نه قلب،  نه زبان و نه با دست و اقدام عملی، عکس العملی از خود در مقابل مفاسد و گناهان و بدعت ها از خود نشان نمی دهد، «مرده ی زنده نما» و به تعبیر حضرت علی علیه السلام «میّتُ الأحیاء» گفته شده است. (3)

ناگفته نماند که عمل به این دو واجب شرعی، شرایطی دارد و برای آن مراحل و مراتب و شیوه های خاص بیان شده که باید با آنها آشنا بود و باید صفات شایسته و لازم برای آمر و ناهی را داشت و خودساخته بود تا به دیگرسازی پرداخت.

جامعه مطلوب آن است که مردم، با احساس تکلیف دینی نسبت به همه کارها نظارت کنند و بی تفاوت نباشند و فرهنگ ِ«به من چه» نداشته باشند. اگر این احساس وظیفه در جامعه کمرنگ شود و هر کس به امید دیگری دست روی دست بگذارد و حرفی نزند و اقدامی نکند، هم مفاسد دامنگیر همه می شود و هم عذاب الهی همه را دربر می گیرد. گنهکاران را به خاطر گناهشان و دیگران را به خاطر سکوتشان.

پیامبر خدا صل الله علیه وآله فرمودند: «هر گاه مردم منکر و زشتی را ببینند و جلوی آن را نگیرند، کیفر الهی همه را فرا می گیرد.» (4)

تلاش برای گسترش خوبی ها و معروف ها در جامعه و مقابله با بدی ها و مفاسد و ستم ها، بسیار مقدس است. کاری است که منجی بشریت حضرت مهدی علیه السلام با قیام جهانی اش این هدف را در سطح جهانی پیاده  و دنیا را اصلاح خواهد کرد.

منتظران او هم باید در حدّ توان در شعاع تاثیرگذاری خودشان به این مهم پرداخته و به این هدف کمک کنند. منتظر ظهور باید احساس تعهد و تکلیف کند و بی تفاوت نباشد.

پی نوشت ها:

1. وسائل الشیعه، ج 11، ص359

2. سوره اعراف آیه 157   

3. غررالحکم ج4، ص518

4. تفسیرتبیان، ج4،ص 44  

*برگرفته از «زندگی مهدوی(اخلاق و اوصاف منتظران)»، حجت الاسلام جواد محدثی