قالب وبلاگ

آن چه به یک جامعه صفا و اطمینان و رشد می دهد، جوّ «اعتماد عمومی» میان افراد است. یکی از راه های پدید آمدن آن، تعهّد نسبت به قول و قرارها و عمل به عهد و پیمان ها و محترم شمردن تعهّدات اجتماعی در برابر دیگران است.

«وفای به عهد» نشانه ایمان است و در حدیث است: کسی که وفا ندارد، دین ندارد. کسی هم که دین ندارد به او نمی توان اعتماد کرد.

امیرالمومنین امام علی علیه السلام فرمودند: «لاتَثِقَنَّ بِعَهدِ مَن لا دینَ لَهُ؛ به عهد و پیمان کسی که دین ندارد اعتماد نکن.»(2)

ایمان و ترس از مجازات اخروی و اعتقاد به کلام الهی و قرآن، باید سبب شود که یک مسلمان، به قولی که می دهد پایبند باشد و آن چه را بر عهده می گیرد با دقت و امانت عمل کند و با خُلف وعده، خود را بی شخصیت و جامعه را محروم از اعتماد نکند.

وفای به پیمان در تعهدات و روابط بین المللی هم جایگاه مهمی دارد و آن چه روابط  سیاسی، تجاری و فرهنگی کشورها را استوار و قابل اطمینان می سازد تعهد کشورها به معاهدات خود است. پیامبر خدا صل الله علیه و آله وقتی با مشرکین یا یهود پیمان می بست به آن وفادار بود مگر آن که طرف مقابل پیمان شکنی کند. امام حسن علیه السلام با معاویه قرارداد صلح امضا کرد و تا یایان عمر به آن وفادار ماند.

نقض عهد و پیمان شکنی و تخلف از تعهد و امضا، علاوه بر آن که یک رفتار غیر اخلاقی و غیرانسانی است، یک جرم هم محسوب می شود و قابل پیگیری و مجازات است. قول دادن و عمل نکردن و عهد بستن و پیمان شکستن خصلتی شیطانی است و خود شیطان در آخرت به پیروانش می گوید: «خدا به شما وعده راست داد، ولی من وعده دادم و تخلف کردم» (3)

برای یک مومن بهتر آن است که در خط خدا باشد نه شیطان، از نام خدا که «وفیّ» و «وافی» است الهام بگیرد و عمل به وعده ها را مهم و ضروری بشمارد. بسیاری از مشکلات اجتماعی و بروز اختلافات و طرح شکایت ها و به زندان افتادن و جریمه شدن و ... پیامدهای خُلف وعده و نقض عهد است. اختلافاتی که بین زن و شوهر پیش می آید یا شکایتی که از صاحب چک بی محل می شود، یا نزاع های بین مالک و مستأجر بر سر تخلیه منزل یا مغازه اجاره ای یا نزاع هایی که بین پیمان کار و صاحب کار بر سر عدم تحویل به موقع کار بروز می کند و از همین تخلف از قول و قرار سرچشمه می گیرد.

در جامعه ای که به خاطر خُلف وعده ها و انجام ندادن تعهدات، جوّی از بی اعتمادی به وجود می آید، جامعه اسلامی  نیست. چرا برای دادن یک وام، آن همه سند و چک و سفته و ضامن معتبر و... وجود دارد و در نهایت باز هم دل ها محکم و خاطر جمع از بازپرداخت وام نیست؟ چرا فرهنگ قرض الحسنه دادن ضعیف شده است؟ چرا افراد جرأت نمی کنند خانه خالی خود را اجاره دهند؟ جز به خاطر بی تعهدی طرف مقابل؟

در روایات از اعتماد کردن به دوستیِ افراد بی وفا هم نهی شده است و برترین امانت، وفای به عهد شمرده شده است. از سخنان امیرالمومنین امام علی علیه السلام است که فرمودند: «اصل الین أداء الأمانة و الوفاء بالعهود؛ اساس دینداری ادای امانت و وفا به پیمان ها است.»

باشد که در جامعه ولایی و مهدوی فرهنگ صداقت در قول و وفاء به قول و قرار رواج داشته باشد.

پی نوشت ها:

1. سوره مائده، آیه 1

2.غررالحکم، حدیث 10163

3.سوره آل عمران، آیه 9 ؛ سوره رعد آیه 31

4.غررالحکم، حدیث 1762

منبع: «زندگی مهدوی(اخلاق و اوصاف منتظران)»، حجت الاسلام جواد محدثی