منابع مقاله:
پایگاه نوید شاهد، امیری، ابراهیم؛


نظام اسلامی ایران که با سقوط رژیم دیکتاتوری و استبدادی پهلوی در سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید با شعار محوری «استقلال آزادی جمهوری اسلامی» به سوی تحقق آن حرکت خود را آغاز نمود.
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) همواره در پیامها و سخنرانی ها در برابر نظام سلطنتی بر حکومتی تاکید داشت که بر احکام اسلام و رای مردم بنیان گذارده شده باشد.
اصطلاح «جمهوری اسلامی» را امام ابتدا در پاریس در توصیف نظام مطلوب و مورد نظر خود به کار برد. «جمهوریت» مورد نظر به همان معنای رایج یعنی مردمی بودن حکومت است. ایشان در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر چیستی حکومت در جمهوری اسلامی در تاریخ ۲۰ مهر ۵۷ می فرماید: «رژیم اسلامی و جمهوری اسلامی یک رژیمی است متکی بر آرای عمومی و رفراندوم عمومی». (۱)
بنابراین «جمهوریت» نظام به پذیرش حق مردم در انتخاب نوع نظام سیاسی و حاکمان اشاره داشته و شکل و قالب حکومت مورد نظر امام را تشکیل می دهد و در این نظام مردم به عنوان یکی از ارکان مشروعیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی تلقی می شوند به گونه ای که نظر و رای مردم فقط در مراحل اولیه تاسیس نظام شرط نبود بلکه جمهوری اسلامی به حضور دائمی و نظارت همیشگی آنها بر مسئولین مقید می باشد.
البته در کنار آن «اسلامیت» هم رکن مهم دیگر نظام مورد نظر امام است که بارها بر آن تاکید نمودند. و در واقع این رکن است که جمهوری اسلامی را از دموکراسی های غربی جدا می سازد. اسلام محتوا و ماهیت اصلی این نظام را تشکیل داده و ضوابط و احکام و مقررات اسلامی مبنای اصلی سیاستها و قوانین آن محسوب می شوند.
یکی از مهمترین ابزارهای مشارکت سیاسی مردم و تحقق نظام «جمهوری اسلامی» عرصه انتخابات مختلف می باشد که اگر با دوراندیشی و اتخاذ تدابیر و مقدمات آن از سوی مسئولان و سایر دست اندرکاران عملی شود می تواند «جمهوری اسلامی» را در برابر تمامی توطئه ها بیمه نموده و از آسیبها و خطرات داخلی و خارجی مصون دارد.
در اینجا به برخی بایدها و نبایدها در عرصه انتخابات که در دیدگاه و اندیشه های معمار کبیر جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) به آنها پرداخته شده است می پردازیم.
● اهمیت انتخابات و نقش مردم
انتخابات تجلی حضور و مشارکت سیاسی مردم و عرصه تحقق اراده ملت برای تعیین سرنوشت خویش است از اینرو انتخابات دارای اهمیت و جایگاه بلندی است و مردم نقش بزرگی در ایفای این رسالت و تکلیف بزرگی بر دوش خواهند داشت.
امام خمینی (ره) درباره اهمیت حضور و شرکت مردم در انتخابات می فرمایند: «این وظیفه ای است الهی وظیفه ای است ملی وظیفه ای است انسانی وظیفه ای است که ما باید به آن عمل بکنیم همه مان باید در انتخابات شرکت بکنیم.» (۲)
با توجه به این اهمیت و نقش حضور مردم در صحنه انتخابات است که باید همت و تلاش تمامی مسئولان دست اندرکاران کاندیداها و رسانه ها به این امر معطوف شود که با اقدامات سنجیده و تدابیر لازم و فضاسازی مناسب زمینه های حضور حداکثری مردم در انتخابات را فراهم ساخته تا موجب امید بیشتر دوستداران و ناامیدی و شکست دشمنان اسلام را فراهم نمایند.
● پرهیز از تخریب
انتخابات در نظام اسلامی دارای شرایط و آداب خاص خود می باشد به گونه ای که کاندیداها و طرفداران آنان نباید از هر شیوه ای برای موفقیت و دستیابی به اهداف خود استفاده کنند چرا که پذیرش مسئولیتها در نظام اسلامی قبول رسالتی الهی و ملی برای تحقق آرمانهای اسلامی و خدمت به مردم است. بنابراین چارچوبها و ضوابط دینی اخلاقی اجتماعی و فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد و به هیچ عنوان نباید شخصیت حیثیت و آبروی افراد دستخوش تمایلات و خواسته ها و اغراض دنیایی دیگران قرار گیرد.
متاسفانه انتخابات در نظام اسلامی به سمت ناخوشایند و نامطلوبی پیش می رود و برخی افراد از هر شیوه ای ناپسند و غیراخلاقی برای تخریب رقیب و بیرون راندن او از صحنه انتخابات استفاده می نمایند.
امام خمینی (ره) خطاب به کاندیداها و طرفداران آنان بیان می دارند: «از آقایان کاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خودداری نمایند.» (۳)
معلوم نیست چرا عده ای برای رسیدن به پست و مقام و باصطلاح خدمت به مردم ! اینگونه بی مبالاتی نموده و حاضر می شوند هرگونه اتهام تهمت و ناسزا را به دیگران ببندند. «حیثیت و آبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است و هتک مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است» (۴)
زیبنده نظام اسلامی نیست که کاندیداها و طرفداران آنان در شیوه های تبلیغاتی خود از هر روش و شیوه ای همچون کشورهای غربی برای تخریب چهره ها استفاده نموده تا از این طریق برای خود چهره ای بسازند. چه بسا این روش در آینده گریبان این افراد را نیز بگیرد.
امام خمینی (ره) در بیانات خود درباره تبلیغات انتخاباتی به نکته مهم و اساسی اشاره کرده و از هرگونه روشی که با شئون اسلام منافات داشته برحذر داشتند; «نصیحتی است از پدری پیر به تمامی نامزدهای مجلس شورای اسلامی که سعی کنند تبلیغات انتخاباتی شما در چارچوب تعالیم و اخلاق عالیه اسلام انجام شود و از کارهایی که با شئون اسلام منافات دارد جلوگیری گردد. باید توجه داشت که هدف از انتخابات در نهایت حفظ اسلام است. اگر در انتخابات حریم مسائل اسلام رعایت نشود چگونه منتخب حافظ اسلام می شود. باید سعی شود تا خدای ناکرده به کسی توهین نگردد.» (۵)
اگر واقعا هدف از پذیرش مسئولیت در نظام اسلامی حفظ اسلام و خدمت به مردم است تهمت و افترا و هتک حرمت و.... چرا ! مگر اینکه خدای ناکرده اغراض دیگری در کار باشد.
● معیارهای انتخاب
با توجه به نقش و رسالت بزرگی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در رابطه با تدوین قوانین و مقررات اسلامی و ملی برعهده دارند باید از شرایط و ویژگیهای خاصی برخوردار بوده تا این مهم محقق گردد.
«مرکز همه قانونها و قدرتها مجلس است مجلس هدایت می کند همه را و باید بکند» (۶)
با توجه به این نقش و رسالتی که مجلس دارد ملت باید نمایندگانی را برگزینند که از هر جهت شایستگیهای نمایندگی ملت مسلمان ایران را داشته باشند معتقد به دو رکن مهم نظام یعنی «جمهوریت» و «اسلامیت» باشند تا هنگام بررسی لوایح و طرحها این دو رکن مهم را مورد توجه قرار دهد.
بنیانگذار جمهوری اسلامی در یکی از بیانات خود درباره ویژگی های لازم برای نمایندگی مجلس می فرماید: «من متواضعانه از شما می خواهم که حتی الامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید و اشخاصی اسلامی متعهد غیرمنحرف از صراط مستقیم الهی در نظر بگیرید و سرنوشت اسلام و کشور خود را به دست کسانی دهید که به اسلام و جمهوری اسلام و قانون اساسی معتقد و نسبت به احکام نورانی الهی متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت کشور مقدم ندارند.» (۷)
● انتخابات تجلی وحدت
انتخابات یکی از عرصه های تجلی وحدت و نمایش وحدت مردم است و باید تمامی تلاشها و اقدامات در این راستا صورت گیرد. متاسفانه گاهی در انتخابات وحدت ملی جامعه دچار آسیب شده و ضربات و خسارتهای بزرگی را بر مردم و جامعه تحمیل می نماید در این زمینه اگر مسئولان کاندیداها طرفداران آنها رسانه ها و بویژه جناحها و گروههای سیاسی روش معقول منطقی و در چارچوب اصول را در پیش گیرند. این اصل مهم نه تنها آسیب نمی بیند بلکه موجب وفاق ملی و وحدت و انسجام بیشتر جامعه می شود.
این نکته مهم نباید مورد غفلت و یا احیانا شیطنت برخی قرار گیرد.
امام خمینی با توجه به وجود دو دیدگاه و دو تفکر در جامعه ضرورت وحدت و پرهیز از اختلاف را مورد تاکید قرار داده و فرمودند «البته دو تفکر هست باید هم باشد دو رای هست باید هم باشد سلیقه های مختلف باید باشد لکن سلیقه های مختلف اسباب این نمی شود که انسان با هم خوب نباشد.... اگر در یک ملتی اختلاف سلیقه نباشد این ناقص است.
اگر در یک مجلس اختلاف نباشد این مجلس ناقص است. اختلاف باید باشد اختلاف سلیقه اختلاف رای مباحثه جار و جنجال اینها باید باشد لکن نتیجه این نباشد که ما دو دسته بشویم دشمن هم باید دو دسته باشیم در عین حالی که اختلاف داریم دوست هم باشیم.» (۸)
بنابراین نباید رقابت های انتخاباتی زمینه ای را برای پراکندگی و اختلاف در جامعه و ملت را فراهم سازد. بویژه احزاب و جناح های سیاسی باید مواظب عوامل و دستهای ناپاک باشند که در آنها رسوخ نکنند.
«من احتمال می دهم که عوامل و دستهای ناپاکی بخواهند از رقابتهای انتخاباتی در رسیدن به آرزوهای خود استفاده کنند و با طرح مسائل پوچ و بی معنا دلها را از یکدیگر جدا سازند.» (۹)
از این رو بر همگان است که با هوشیاری و درایت کامل مواظب القائات وسوسه انگیزان و نفاق تفرقه افکنان و وحدت شکنان بوده و در راه اتحاد و همدلی تمامی نیروهای متعهد و دلسوز نظام حرکت نمایند و انتخابات را به عرصه اتحاد و انسجام ملت و جامعه تبدیل نمایند.
● حسن اجرای انتخابات
صندوقهای رای امانتهای ملت در دست مسئولان امر است و باید با حساسیت تمام از این امانت های مردم نگهداری شود باید دقت شود که حتی یک رای از کسی ضایع نشود. هیچ مصلحتی نباید موجب خدشه دار شدن آرای مردم شود و انگیزه های شخصی و تمایلات فردی و گروهی و جناحی نباید بر مصالح عمومی و حقوقی افراد مقدم شود.
امام خمینی (ره) این مهم را مورد توجه قرار داده و به مسئولین گوشزد فرمودند: «اینجا ما کار نداریم ما خودمان بین خودمان و خدای تبارک و تعالی باید فکر بکنیم که شما مسئول این مساله هستید هم مسئول کار خودتان و هم مسئول مسئولین دیگری که تحت نظر شما هستند هستید که جریان انتخابات یک جریان صحیح باشد. هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست.» (10)
پی نوشت:
۱ صحیفه امام ج ۳ ص ۵۱۴
۲ همان ج ۱۸ ص ۳۱۸
۳ همان ج ۱۲ ص ۱۲
۴ انتخابات در اندیشه امام خمینی (ره) تبیان دفتر اول ص ۳۳۴
۵ همان ص ۱۳۴
۶ همان ص ۳۳۷
۷ صحیفه امام ج ۱۲ ص ۴۹
۸ همان ج ۲۱ ص ۴۷
۹ همان ص ۴۷
۱۰ همان ج ۱۸ ص ۳۸۰