نماز جماعت و اهميت، آثار، شرايط امام جماعت

آئين اسلام، از بعد اجتماعي مهمي برخوردار است و با عنايت ‏به ‏برکات آثار وحدت و تجمع و يکپارچگي، در بسياري از برنامه‏هايش ‏بر اين بعد، تکيه و تاکيد کرده است.  
برگزاري نمازهاي روزانه واجب نيز به صورت جماعت و گروهي، يکي از اين برنامه‏هاست.  
در اينجا به اهميت‏«نماز جماعت‏» و آثار گوناگون آن اشاره ‏مي‏کنيم:    

● اهميت نماز جماعت
غير از آثار فردي و اجتماعي نماز جماعت(که به آنها اشاره خواهدشد)پاداش‏هاي عظيمي براي آن بيان شده که در اينجا به بعضي ازروايات، اشاره مي‏شود.  از رسول خدا(ص)نقل شده که: «من سمع النداء فلم يجبه من غيرعلة فلا صلاة له‏» (۱) نماز کسي که صداي اذان را بشنود و بي دليل، در نماز جماعت ‏مسلمانان شرکت نکند، ارزشي ندارد.  
در حديث، تحقير نماز جماعت، به منزله تحقير خداوند بشمار آمده‏ است: «من حقره فانما يحقر الله‏» (۲) شرکت دائم در نماز جماعت، انسان را از منافق شدن بيمه مي‏کند.  (۳) و براي هر گامي که به سوي نماز جماعت و مسجد برداشته شود، ثواب ‏و حسنه در نظر گرفته شده است.  (۴) همين که کسي براي شرکت در نماز جماعت از منزل خارج ‏مي‏شود، يا در مسجد، در انتظار نماز جماعت ‏به سر مي‏برد پاداش کسي ‏را دارد که در اين مدت، به نماز مشغول بوده است.  (۵) تعداد حاضران در نماز جماعت، هر چه بيشتر باشد، پاداش آن بيشتراست.  اين کلام رسول خداست که فرمود: «ما کثر فهو احب الي الله‏» (۶) حديث جالبي در بيان فضيلت نماز جماعت است که قسمتي از آن ‏در رساله‏هاي عمليه هم ذکر شده است. ترجمه تمام حديث چنين است:  
اگر اقتدا کننده ۱ نفر باشد، پاداش ۱۵۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۲ نفر باشد، پاداش ۶۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۳ نفر باشد، پاداش ۱۲۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۴ نفر باشد، پاداش ۲۴۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۵ نفر باشد، پاداش ۴۸۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۶ نفر باشد، پاداش ۹۶۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۷ نفر باشد، پاداش ۱۹۲۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کننده ۸ نفر باشد، پاداش ۳۶۴۰۰ نماز داده مي‏شود.  
اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت ‏به ۱۰ نفر رسيدند، پاداش‏۷۲۸۰۰ نماز دارد.  

ولي، همين که عدد افراد از ده نفر گذشت، حساب آنرا جز خداکسي نمي‏داند.

(۷) در حديث ديگر است: هر که نماز جماعت را دوست ‏بدارد، خدا و فرشتگان او را دوست مي‏دارند.  

(۸) در زمان پيامبر(ص)هرگاه افراد نماز جماعت کم مي‏شدند، آنحضرت به جستجو و تفقد از افراد مي‏پرداخت و مي‏فرمود: شرکت در نماز صبح و عشاء، بر منافقان از هر چيز سنگين‏تر است.

 (۹) قرآن نيز، از اوصاف منافقان، بي حالي و کسالت هنگام نماز را بيان‏کرده است.

  (10) چرا که سحر خيزي و حضور در جماعت مسلمين، آن هم ازراه‏هاي دور و در گرما و سرما، نشانه صداقت در ايمان و عشق نمازگزار است.  
حضور در نماز جماعت، خاص يک منطقه نيست. انسان در هر جا که باشد، خوب است‏ به فکر نماز جماعت و حضور در آن و تشويق‏ ديگران باشد.  
رسول خدا(ص)در باره اهميت جماعت، فرمود:  
«صلاة الرجل في جماعة خير من صلاته في بيته اربعين‏سنة. قيل: يا رسول الله!صلاة يوم؟فقال(ص): صلاة‏واحدة‏» (۱۱) يک نماز با جماعت، بهتر از چهل سال نماز فرادي در خانه‏است. پرسيدند: آيا فقط يک روز نماز؟ فرمود: بلکه يک نماز.  
و مي‏فرمود: صف‏هاي نماز جماعت، همانند صف‏هاي فرشتگان درآسمان چهارم است.  

(۱۲) اولين نماز جماعتي هم که بر پا شد، به امامت رسول خدا و شرکت‏ حضرت علي(ع) و جعفر طيار(برادر حضرت علي(ع)) بود. همين که ‏ابوطالب، فرزندش علي(ع) را ديد که به پيامبر اقتدا کرده، به فرزند ديگرش جعفر گفت: تو نيز به پيامبر اکرم اقتدا کن و اين جماعت دو سه ‏نفري، پس از نزول آيه «فاصدع بما تؤمر» بود، که فرمان به علني ساختن‏دعوت و تبليغ مي‏داد.

 (۱۳) گذشته از آن که در روايات، براى نماز جماعت اجرو پاداش بسيارى وارد شده است، با دقت در برخى ازمسائل فقهى، به اهميت اين عبادت پى مى ‏بريم و دراينجا به برخى از آنها اشاره مى‏ کنيم.

116-مستحب است نمازهاى واجب، به خصوص‏ نمازهاى يوميه را به جماعت‏ بخوانند.

117-شرکت در نماز جماعت ‏براى هر کسى‏ مستحب است، به ويژه براى همسايه مسجد.

118-مستحب است انسان صبر کند که نماز را به‏جماعت ‏بخواند.

119-نماز جماعت هر چند اول وقت‏ خوانده نشود، از نماز فرادى اول وقت‏ بهتر است.

120-نماز جماعتى که مختصر خوانده مى ‏شود، ازنماز فرادايى که طول بدهد بهتر است.

121-سزاوار نيست انسان بدون عذر نماز جماعت‏را ترک کند.

122-حاضر شدن در نماز جماعت از روى ‏بى‏ اعتنايى به آن، جايز نيست.

123-وقتى که جماعت ‏بر پا مى ‏شود، مستحب است ‏کسى که نمازش را فرادا خوانده دوباره به جماعت‏ بخواند.

124-امام يا ماموم مى‏ تواند نمازى را که به جماعت خوانده، دوباره به جماعت ‏بخواند، در صورتى که ‏جماعت دوم و اشخاص آن غير از اول باشد ⁽¹⁾ .

125-س:اگر کسى در نماز جماعت توجه کافى‏ نداشته باشد ولى در منزل و به طور فرادا نمازش ازتوجه بيشترى برخوردار باشد مى ‏تواند در منزل نمازبخواند به جاى جماعت؟

ج-مانع ندارد و جماعت ‏بهتر است ⁽²⁾ .