محور : اقتصاد ایران

تقوي مهدي,رضايي مهدي
 
 در اين مقاله، مدل جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي به مناطق آزاد تجاري- صنعتي ايران با توجه به ادبيات و مطالعات مربوطه برآورد شده است. نتايج نشان مي دهد که نرخ تورم اثر؛ منفي و سرمايه گذاري داخلي اثر مثبت بر جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي به اين مناطق دارد. حاصل اين پژوهش اين است که يکسري تدابير، فراسوي آزادسازي صرف ورود سرمايه خارجي براي موفقيت در جذب سرمايه گداري خارجي به مناطق لازم است. اگر ايران در ايجاد محيط مناسب اقتصادي براي سرمايه گذاران داخلي؛ اعم از کل اقتصاد ملي و مناطق آزاد موفق باشد، در جذب سرمايه گذاران خارجي به مناطق آزاد نيز موفق خواهد بود. اين پژوهش نشان مي دهد که نرخ تورم بالا و جذب کم سرمايه گذاران داخلي به مناطق آزاد، نشان دهنده مخاطره کشوري در ايران است که اين امر از يک طرف باعث کاهش سرمايه خارجي به مناطق مي گردد و از طرف ديگر جذب کم سرمايه داخلي نيز به دليل اثر مکملي آن بر جذب سرمايه خارجي، جذب سرمايه گذاري مستقيم خارجي به مناطق را کاهش مي دهد.
 
كليد واژه: ايران، مناطق آزاد تجاري، مناطق آزاد صنعتي، سرمايه گذاري مستقيم خارجي، نرخ تورم، سرمايه گذاري داخلي

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع :  پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پياپي 36)  بهار 1389

محور : اقتصاد ایران
 

سامتي مرتضي,اشراقي فرشته,عباسلو ياسر
 
 بسياري از اقتصاددانان معتقدند که توسعه مالي، پولي و ثبات اقتصادي شرايط لازم براي دسترسي به نرخ بالاي رشد اقتصادي هستند. با توجه به اينکه در کشورهاي در حال توسعه، رشد اقتصادي اهميت زيادي دارد، به بررسي توسعه مالي، پولي و ثبات اقتصادي و تاثير آنها بر رشد اقتصادي در ايران مي پردازيم.
در اين مقاله، هدف برآورد يک مدل اقتصادسنجي براي تحليل تاثير توسعه مالي، پولي و مخارج عمومي بر درآمد ملي ايران است. انتخاب متغيرها طبق توسعه بخش مالي، رشد اقتصادي، ديدگاههاي پول گرايان و كنيزين ها در مورد اثر سياستهاي پولي و مالي مي باشد. پس از آشكار شدن ماهيت سري زماني مجموعه داده ها، يك مدل تصحيح خطاي برداري برآورد شده است.
نتايج بدست آمده براي ايران، از ديدگاه طرف عرضه توسعه مالي و طرح سركوب گرايانه مک کينون- شاو حمايت نمي كند. همچنين حمايت قابل توجهي براي اثرات سياستهاي پولي و مالي وجود ندارد.
 
كليد واژه: توسعه مالي، رشد اقتصادي، درآمد ملي، توسعه اقتصادي، اقتصادسنجي، سياستهاي مالي، توسعه پولي

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران
آماده حميد,حق دوست احسان,اعظمي آرش
 
بررسي ابعاد اقتصادي انتشار گازهاي گلخانه اي و آثار زيست محيطي آنها بخصوص در شرايط کنوني که حجم گازهاي گلخانه اي در حال افزايش است، از اهميت قابل توجهي بر خوردار است. در اين مقاله رابطه انتشار گاز گلخانه اي دي اکسيدکربن و توليد ناخالص داخلي سرانه ايران طي سال هاي 1353 تا 1385 با استفاده از منحني زيست محيطي کوزنتس (EKC) مورد بررسي قرار گرفت.
الگوي اقتصادسنجي مورد استفاده در اين مقاله بصورت تابع درجه دوم است که با روش OLSبرآورد شد. نتايج بدست آمده حاکي از وجود يک الگويEKC  ناقص در ايران است. با توجه به اين واقعيت که نرخ رشد انتشار گاز دي اکسيدکربن در ايران بيشتر از نرخ رشد توليد ناخالص داخلي سرانه است، اقتصاد ايران روي قسمت صعودي منحني زيست محيطي کوزنتس قرار دارد. به عبارت ديگر موقعيت اقتصادي– اجتماعي کشور و شرايط رشد اقتصادي کشور هنوز در شرايطي نيست که رشد اقتصادي و افزايش توليدات باعث کاهش انتشار آلاينده هاي زيست محيطي بخصوص دي اکسيدکربن شود.
 
كليد واژه: گاز گلخانه اي، گاز دي اکسيد کربن، توليد ناخالص داخلي سرانه، منحني زيست محيطي کوزنتس، مدل اقتصادسنجي OLS

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

نصابيان شهريار,كاظمي پيمان
 
 در اين مقاله به منظور بررسي ضرورت ارتقاء مهارتهاي شغلي در حوزه ICT و همچنين شناسايي مهارتهاي جديد به لحاظ تغيير ساختار بازار کار پس از انقلاب ديجيتال، وضعيت تحولات علمي، فناوري، تحولات بازار کار و شاخصهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در ايران و ساير کشورها مورد بررسي قرار گرفت.
نتيجه نشان مي دهد که نه تنها مي توان از سرمايه گذاريهاي انجام شده در زير بخش ICT به صورت کاراتر استفاده نمود، بلکه بستر مناسب براي توسعه لايه هاي زيرين ICT در اقتصاد و ايجاد فرصتهاي شغلي جديد براي جوانان و فارغ التحصيلان دانشگاهي و افزايش بهره وري نيروي کار را نيز فراهم نمود.

 
 
كليد واژه: اشتغال، فناوري اطلاعات و ارتباطات، شکاف ديجيتالي، توسعه اشتغال، نيروي کار ماهر، اشتغال بخش ICT

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

سليمي فر مصطفي,نوروزي روح اله,مطهري محب اله
 
 هدف اين مقاله بررسي سطوح توسعه صنعتي و منطقه اي و چگونگي توزيع امکانات صنعتي، فرهنگي، زيربنايي و بهداشتي- درماني در بين شهرستانهاي استان خراسان رضوي، جنوبي و شمالي است. به اين منظور پس از انتخاب شاخصهاي مناسب معرف جنبه هاي مختلف توسعه، از روشهاي مختلف آماري و معيارهاي تصميم گيري چندشاخصه اي (MADM)، SAW، TOPSIS، تاکسونومي کلاسيک و تاکسونومي غير کلاسيک به رتبه بندي توسعه صنعتي و توسعه منطقه اي شهرستانهاي مذکور در سال 1385 پرداخته شده است. نتايج بدست آمده نشان مي دهند که اختلاف فاحشي در سطح توسعه صنعتي و توسعه منطقه اي شهرستانهاي مذکور در سال مورد مطالعه وجود داشته است. همچنين ارتباط مثبت و معني داري بين توسعه صنعتي و توسعه منطقه اي در استانهاي مذکور وجود دارد؛ هر چند که اين ارتباط ضعيف تر از رابطه مشابه در سطح ملي است.
 
كليد واژه: خراسان رضوي، جنوبي و شمالي، توسعه صنعتي، توسعه منطقه اي، سنجش وضعيت، تاکسونومي، MADM
 

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

فيض پور محمدعلي,محمودي وحيد,امامي ميبدي مهدي
 
 در ادبيات اقتصادي، ايجاد بنگاههاي جديد و رشد بنگاههاي موجود به عنوان دو منبع اصلي ايجاد اشتغال قلمداد مي شود. ايجاد اشتغال از طريق رشد بنگاه  نيز از رشد و رشد سريع آن صورت مي گيرد و پژوهشهاي موجود نشان مي دهد که بيشتر مشاغل جديد ايجاد شده توسط اقليت بنگاههاي موجود با رشد سريع صورت گرفته است. با اين وصف، مطالعات اندکي در اين حوزه، بويژه در بنگاههاي کوچک صورت گرفته و از اين رو اين مقاله با هدف بررسي عوامل موثر بر رشد سريع در بنگاههاي کوچک صنايع توليدي ايران طي برنامه سوم توسعه تدوين شده است.
ويژگيهاي 7379 بنگاه با ده تا پنجاه نفر کارکن داده هاي اين پژوهش را تشکيل داده و دو روش رشد مطلق و رشد نسبي براي اندازه گيري رشد سريع با استفاده از معيار شاغلان استفاده شده و تخمين مدل نيز با استفاده از تکنيک رگرسيوني پروبيت صورت گرفته است. نتايج اين پژوهش مويد آن است که جواني بنگاه، سودآوري آن، سهم تکنسين هاي فعال در بنگاه، مخارج انجام شده براي حمل و نقل و تبليغات و در نهايت نرخ خالص بنگاههاي تازه تأسيس به صورت مثبت و معني دار، بر رشد سريع تاثير گذار است. اندازه بنگاه، همچنين به صورت غيرخطي، اما معني دار رشد سريع را تحت تاثير قرار مي دهد. رشد سريع بنگاههاي کوچک توليدي مي تواند تحت تاثير مالکيت و بهره وري بنگاه نيز قرار گيرد.
 
كليد واژه: ايران، بنگاه کوچک، توسعه، صنايع توليدي، برنامه سوم توسعه، اشتغالزايي

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

پورپرتوي ميرطاهر,دانش جعفري داوود,جلال آبادي اسداله
 
 کارايي و تخصيص بهينه منابع به عملکرد رقابتي بازارها بستگي دارد. براي ايجاد بازارهاي رقابتي، حفظ آنها و افزايش کارايي، وجود زمينه هاي مناسب از قبيل تعريف جامع حقوق مالکيت و اعمال آن، کاهش هزينه هاي قراردادي و مبادلاتي، تسهيل جريان اطلاعات در بازارها ميان توليدکنندگان و مصرف کنندگان و وجود قوانين تسهيل کننده رقابت و ضد انحصار ضروري است. در اين مقاله با استفاده از آمار سرشماري کارگاههاي بزرگ صنعتي کشور در سال 1386 به بررسي و محاسبه شاخصهاي تمرکز و انحصار براي 130 صنعت با استفاده از شاخصهاي سهم بنگاههاي برتر و هرفيندال- هيرشمن پرداخته شده است. علاوه بر اين، نقش بنگاههاي دولتي و عمومي در افزايش يا کاهش انحصارات مورد ارزيابي قرار گرفته و عوامل موثر در ايجاد و تداوم انحصارات موجود شناسايي شده اند. نتايج حاصله، بيانگر تمرکز قابل توجه در صنايع ايران در بخشهاي عمومي و خصوصي است. همچنين مهمترين دليل شکل گيري انحصارات در کشور، چه در بخش عمومي و چه در بخش خصوصي، ايجاد موانع ورود از طريق قوانين، آيين نامه ها و مقررات است.
 
كليد واژه: ايران، انحصار، صنعت، رقابت، تمرکز، شاخص هرفيندال- هيرشمن، بررسي مقايسه اي

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

جمشيدي فرشيد,فلاح محسن خاني زهره
 

طي چهل سال که از اجراي طرح هزينه و درآمد خانوار در ايران مي گذرد، در تمامي اين سالها، متوسط درآمد خانوارها کمتر از هزينه بوده است. هرچند ممکن است در برخي  سالها به علت پاره اي از مشکلات اقتصادي، اين پديده قابل توجيه باشد، اما استمرار آن در يک دوره طولاني گوياي اين واقعيت است که اختلاف، ناشي از بحرانهاي اقتصادي موجود در سيکل هاي اقتصادي نيست؛ بلکه تداعي کننده کم پوششي طرح آمارگيري يا کم گويي درآمد در دسته خاصي از خانوارها است.
در اين مطالعه پس از بررسي و تحليل نتايج آمارگيري از هزينه و درآمد خانوار در سالهاي 80- 1376 مشخص شد که اين مشکل منحصر به يک دسته خاص از خانوارها نيست ، بنابراين براي رفع اين مشکل بايد پرسشهاي مربوط به بخش درآمد در پرسشنامه آمارگيري از هزينه و درآمد خانوار بگونه اي طراحي شود که پوشش بهتر درآمد حاصل شود.
 
كليد واژه: توازن، هزينه و درآمد خانوار، طرح آمارگيري، تجزيه واريانس، روش دانکن

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 4 (پياپي 35)  زمستان 1388

محور : اقتصاد ایران

دژپسند فرهاد,گودرزي محسن
 
  مطالعات کاربردي در مورد کشورهاي در حال توسعه نشان مي دهند استفاده از سياست کاهش ارزش پول، اثرات مختلفي بر تراز پرداختهاي کشورهاي در حال توسعه داشته است. سياست کاهش ارزش پول زماني مي تواند کسري تراز پرداختها را تصحيح نمايد که بازار ارز از ثبات نسبي برخوردار بوده و سياستهاي پولي و مالي نيز متعاقبا تعيين شده باشد و در حالت انبساطي قرار نداشته باشند. ثبات بازار ارز توسط شرط مارشال لرنر بررسي مي شود. شرط مارشال لرنر بيان مي کند که اگر مجموع مقدار مطلق کشش تقاضا و عرضه ارز يک کشور بيشتر از يک باشد بازار ارز از ثبات نسبي برخوردار است و افزايش نرخ ارز يا کاهش ارزش پول مي تواند کسري حسابهاي جاري را بهبود بخشد.
در اين مقاله شرط مارشال لرنر در ايران با استفاده از يک مدل سري زماني و يک مدل تلفيقي مورد بررسي قرار مي گيرد. نتايج بررسي شرط مارشال لرنر توسط مدل سري زماني برقراري شرط مارشال لرنر در ايران در کوتاه مدت و بلند مدت تاييد نمي کند. همچنين بررسي شرط مارشال لرنر با استفاده از داده هاي تلفيقي نيز برقراري شرط مارشال لرنر در ايران را تاييد نمي کند.
 
كليد واژه: ايران، پول، کاهش ارزش پول، تراز پرداخت، شرط مارشال لرنر، نرخ ارز

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388

محور : اقتصاد ایران

اكبريان رضا,حيدري پور سيدمحسن
 
اهميت توسعه بازارهاي مالي در رشد اقتصادي همواره از مباحث کليدي در اقتصاد توسعه است. هدف اين مقاله بررسي تاثير توسعه بازار مالي بر رشد اقتصادي ايران در کوتاه مدت و بلند مدت طي دوره زماني (1345-1386) است. بدين منظور، از دو شاخص مختلف توسعه بازار مالي (نسبت پس انداز مالي به توليد ناخالص داخلي و نسبت اعتبارات داخلي به توليد ناخالص داخلي)، در دو الگوي مجزا و در قالب مدل اقتصادسنجي خود توضيح با وقفه هاي گسترده (ARDL) استفاده شده است. وجه تمايز اين مطالعه با ساير مطالعات در اين است که از يک سو جهت تاييد نتايج به دست آمده از دو شاخص مختلف استفاده شده است و از سوي ديگر به دليل غالب بودن ماهيت پولي شاخص حجم نقدينگي، از به کارگيري اين شاخص صرف نظر شده است.
نتايج حاصل از برآورد معادلات نشان مي دهد که در هر دو الگو، شاخصهاي مالي در کوتاه مدت بر رشد اقتصادي تاثير منفي دارند اما در بلند مدت با کمي اغماض اين رابطه ميان شاخصهاي توسعه مالي و رشد اقتصادي وجود دارد که حاکي از نبود نظارت دقيق در سيستم بانکي بر تسهيلات اعطايي است.
 
كليد واژه: ايران، اقتصاد، رشد اقتصادي، بازار مالي، پس انداز بخش خصوصي، پس انداز مالي، مدل اقتصاد سنجي ARDL

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388

محور : اقتصاد ایران
 

محمدي تيمور,صفرزاده اسماعيل,موسوي ميرحسين
 
مساله حائز اهميت در دوره هاي اقتصادي اين است که اين دوران، در چه زماني از يک مرحله، وارد مرحله ديگر مي شود. اهميت اين موضوع آنجا است که سياستهاي اقتصادي اغلب اثرات خود را با وقفه هاي دروني و بيروني به جاي مي گذارد و ممکن است سياست اعمال شده در دوره اي که رکود بوده طراحي شده باشد ولي به دليل وجود وقفه، اثرات خود را در دوره رونق بر اقتصاد بگذارد. پس براي اينکه سياستها اثرات خود را در دوره اي که اعمال شده اند بگذارند، بايد نقطه اي را که در آن اقتصاد از يک دوره رونق (رکود) به دوره رکود (رونق) وارد مي شود، مشخص کرد. از آنجايي که اين نقطه در آينده اتفاق مي افتد پس يک عامل انتظاري است و بايد پيش بيني شود. در اين مقاله سعي شده است که اين نقطه از طريق روشهاي آماري پيشرفته مانند شاخصهاي ترکيبي آينده نگر و زنجيره مارکوف براي اقتصاد ايران برآورد شود.
 
كليد واژه: دورانهاي اقتصادي، نقطه چرخش، شاخصهاي ترکيبي آينده نگر، زنجيره مارکوف، انتقال رژيم

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388

محور : اقتصاد ایران

عبدلي قهرمان*
 * دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران
 
در اين مقاله نرخ تنزيل اجتماعي براي ايران محاسبه شده که در ارزيابي اقتصادي و تحليل فايده هزينه پروژه هاي سرمايه گذاري نظير طرحهايي که مقاصد بهبود زندگي مردم را بررسي مي کنند، مورد استفاده قرار مي گيرد. اجزاي اين نرخ طبق فرمول رمزي شامل نرخ رشد مصرف واقعي سرانه، کشش مطلوبيت نهايي مصرف و نرخ تنزيل مبتني بر مرگ و مير است. براساس آمار سري زماني واقعي 1353-1386 (سي و يک سال) نرخ تنزيل %7.2 برآورد شده است. با توجه به منطق بکار گرفته شده و مقايسه آن با کشورهاي ديگر، اين نرخ معقول بنظر مي رسد و مي تواند در عمل نيز بکار گرفته شود.
 
كليد واژه: ايران، نرخ تنزيل اجتماع- تجزيه و تحليل فايده- هزينه، سرمايه گذاري، مصرف، مرگ و مير

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388

محور : اقتصاد ایران
 

عوامل موثر بر رشد صنعت گردشگري ايران

 تقوي مهدي,قلي پور سليماني علي
 
پاسخ به اين پرسش که «چه عوامل در افزايش درآمدهاي گردشگري خارجي ايران موثر هستند؟» زمينه اجراي پژوهش حاضر را فراهم آورده است. «افزايش تعداد اتاق در هتل»، «آموزش منابع انساني شاغل در صنعت گردشگري» و «جنگ» از جمله متغيرهاي توضيحي هستند که به گمان محقق مي توانستند موجب تاثير بر گردشگري خارجي ايران (متغير وابسته) شوند. نوع داده هاي پژوهشي سري زماني 1357-1386 است.
براي آزمون پايايي سري زماني از آزمون ريشه واحد و به منظور آزمون فرضيه هاي پژوهش و برآورد مدل تعادل بلند مدت از رگرسيون چند متغيره و تکنيک خود توضيح با وقفه هاي گسترده (ARDL) استفاده گرديد. نتايج پژوهش نشان مي دهد که ضرايب متغيرهاي مربوط به «تعداد اتاق هتل»، «درآمدهاي ارزي دوره هاي گذشته»، «قيمت اتاق هتل»، «نرخ آزاد ارز»، «آژانس هاي گردشگري» معنادار و علامت آنها نيز طبق انتظار است.
 
كليد واژه: ايران، صنعت گردشگري، ARDL، هتل، توسعه گردشگري، سري زماني

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388

محور : اقتصاد ایران

ابراهيمي محسن,قنبري عليرضا
 
 عامل اصلي در نوسانات درآمدهاي نفتي، نوسان قيمتهاي نفت است. از آنجايي که اقتصاد ايران متکي به درآمدهاي نفتي است؛ تثبيت و مقابله با ريسک نوسانات قيمت نفت، لازم و ضروري مي نمايد. يکي از راهکارهاي نوين و جذاب مقابله با ريسک قيمت نفت، ورود به بازارهاي کاغذي نفت و استفاده از ابزارهاي مشتقه مالي است که موضوع مطالعه اين مقاله است. ابزار پوششي مورد استفاده مقاله، قراردادهاي آتي يک تا چهار ماهه آتي بورس نفتي نايمکس مي باشد. در اين مطالعه با استفاده از روشهاي مختلف اقتصادسنجي حالات مختلفي براي استراتژي پوشش ريسک بدست آمد که براي انتخاب بهترين حالت، کارايي و مطلوبيت هر کدام محاسبه شده و نتايج نشان مي دهند که با استفاده از قراردادهاي آتي مي توان ريسک درآمدهاي نفتي را حداقل 85 درصد کاهش داد که در بهترين حالت به 96 درصد نيز مي رسد.
 
كليد واژه: ايران، نوسانات درآمدهاي نفتي، نوسان قيمت نفت، بورس نفتي نايمکس، پوشش ريسک، بازارهاي آتي نفت خام، نرخ بهينه پوشش ريسک، مدل اقتصادسنجي VAR، مدل اقتصادسنجي ECM
 

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منيع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 3 (پياپي 34)  پاييز 1388