محور : زنان و اشتغال

 بازگشت زنان به خانه، عنوان مقاله ای است در مجله انگلیسی زبان «ملت و جهان»، چاپ هندوستان که به بررسی تمایل و رویکرد جهانی به بازگشت زنان از محیط کار و مشاغل مختلف به خانه و خانواده و تربیت فرزندان می پردازد. این مقاله که توسط خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در دهلی نو تهیه و ارسال شده است، لزوما دیدگاه مجله را بازگو نمی کند اما به خواندن آن می ارزد. ضمن تشکر از عزیزان خانه فرهنگ بویژه خانم محبوبه پلنگی، توجه شما را به آن جلب می کنیم.

پیدایش عقیده تساوی زنان با مردان، مسأله ای تصادفی نبود بلکه ریشه آن را باید در اروپای مسیحی قرن شانزدهم میلادی جستجو کرد. یعنی هنگامی که زنان تحت ستم و استثمار بودند و هیچ گونه حقی در جامعه نداشتند، هنگامی که زنان چیزی به ارث نمی بردند و به آنها اجازه داده نمی شد ازدواج مجدد داشته باشند و به آنان به دیده حقارت و به عنوان موانع رسیدن به معنویت نگریسته می شد، هر گونه افراطی دیر یا زود با شکست مواجه خواهد شد. در این مورد نیز زنان قیامی علیه کسانی که بر آنها ستم می کردند آغاز نمودند و خواستار حقوق مساوی با آنان شدند. این بیداری رفته رفته تبدیل به یک نهضت شد و چند قرن بعد اوضاع و شرایط دوران جنگ جهانی دوم سرعت این نهضت را بیشتر کرد. اما مسأله طرفداری از حقوق زنان نتوانست راه حل کاملی برای زنان باشد. پس از آزادی و رهایی از قید و بند گذشته، نه تنها مشکلات حل نشده ماند بلکه گرفتاریهایشان بیشتر نیز شده است زیرا خداوند در نظر نداشت آنها را شبیه مردان بیافریند. جایگاه حقیقی آنها در منزل و وظیفه آنان پرورش و تربیت کودکان است. دنیا اکنون شاهد دومین دور بیداری و آگاهی زنان است. این بار آنها در حال بازگشت به جایگاه حقیقی خود، یعنی تربیت کودکان و خانه داری هستند. این موضوع نشان دهنده غلبه غرایز مادی بر ارزشها و نقشهای غیر طبیعی تحمیلی زنان بر خود است.

مجله جدیدالتأسیس «Out LooK» در شماره سوم آوریل 96 خود مطلب جالبی را در این رابطه نقل می کند. نویسنده مقاله با چند نفر از زنان شاغل با درآمدهای بسیار بالا که اخیرا از شغلهای خود دست کشیده اند تا به مسؤولیتهای ناشی از ازدواج و پرورش و تربیت بچه های خود بپردازند، مصاحبه هایی داشته است. خانم «سوروچی کاپور» مدیر یک مؤسسه مهم بین المللی آگهی های تجارتی، که اخیرا شغل خود را رها کرده است، می گوید: «خدا را شکر که دوران ارتجاعی و پر از شکنجه طرفداری از برابری زنان به سر آمده است. چرا که الآن مجبور نیستیم کارهایی را که مردها انجام می دهند انجام دهیم تا واجد شرایط زن آزاده بودن شویم.» بیشترین ارزش در نظر وی، هویت زن بودن است.

خانم دیگری به نام «واگا تادِب» می گوید: «زندگی زنان صرفا به خاطر اشتغالشان ارزش پیدا نمی کند.» وی که شغلش را رها کرده است تا در منزل کنار دخترش باشد، معتقد است مادر بودن به وی غنا می بخشد. خانم «سورا بهای بیکچاندانی» و خانم «روچی تریو آمبالا» نیز سرگذشت مشابهی دارند. مشاغلشان را رها کرده اند تا به مواظبت از دخترانشان بپردازند. «سورا بهای» یکی از مدیران شرکت «نستله»، و «روچی» مدیر شرکت «کلیت پالمولیو» colgatepalmolive بود.

این روند صرفا محدود به هند نمی شود بلکه روندی جهانی شده است. خانم «کاترین حکیم» استاد مدرسه عالی اقتصاد لندن ضمن تحقیقات خود دریافته است که دو سوم زنان انگلیسی، خانه دار بودن را به اندازه شغل بیرون از خانه مهم و مفید می دانند. «کاترین حکیم» معتقد است اکثر زنان علاقه ای به کار کردن در بیرون از خانه ندارند و اعتقادشان بر این است که مسؤولیت آنها وظایف داخل خانه، و کسب درآمد و روزی، وظیفه مردان است. در ایالات متحده آمریکا، بسیاری از زنانی که بچه کوچک دارند به دلیل وظیفه خطیر نگهداری از بچه هایشان مشاغل خود را رها کرده و به مادران تمام وقت تبدیل شده اند. اگر چه این روند هنوز به مثابه یک زمین لرزه عظیم نیست، اما نشانه هایی حاکی از وقوع یک تحول فرهنگی بزرگ در میان این مادران و همچنین تغییر اولویتهای آنها در حال پیوست به مکتب جدیدی هستند که «دیوید با لنکن هوان» رئیس «مؤسسه ارزشهای آمریکا» آن را «مکتب جدید طرفداری از خانواده» می نامد.

یک خانم 36 ساله اهل «اوهایو» به نام «ایورا مالدونادو» که فعالیتهای بسیاری در بیرون از منزل داشت، پس از بچه دار شدن از این فعالیتها کاست. وی دلیل این کار خود را این گونه ذکر نمود: «ما به کودکان خود در این جامعه خیلی چیزها می دهیم. اما آنچه به آنها نمی دهیم، ارزشها، سنتها، وقت و از همه مهمتر با مادر بودن است و آن چیزی است که کودکان امروز تشنه آن هستند.»

خانواده «میشل گلاس» 35 ساله که مدیر فروش یک فروشگاه زنجیره ای در کالیفرنیاست، دو سال پیش به هنگام تولد دوقلوهایش از شغل خود دست کشید.

خانم «کالی سورن من دیکسون» بنیانگذار مؤسسه ای حقوقی به نام «حقوقدانان داخل منزل» که دویست عضو در منطقه واشنگتن دارد، از شغل خود استعفا داد تا بتواند بچه دار شود. وی می گوید: «من به هر کاری که دست می زنم خود را صد در صد در اختیار آن می گذارم. عاشق مادر شدن شدم و میل نداشتم در دو جهت متضاد کشیده شوم.»

مقاله ای در سال 1994 (1363) منتشر شد که خیلی ها از آن نقل قول کردند. در این مقاله آمده است: «خانواده های دو درآمدی رو به کاهش هستند ... بسیاری از خانمهایی که می توانند بچه دار شوند در حال بازگشت به خانه هستند. این روند جدید، سازگاری با سنت اسلام دارد. تعالیم اسلام برای توازن امنیت و ثروت، راههای جدیدی گشوده است. اسلام به زنان حق ازدواج مجدد، ارث بردن، طلاق و دیدن شوهر قبل از ازدواج را اعطا کرده است. نمونه های چنین حقوقی درتمام طول

تاریخ بی سابقه بود. اسلام به مرد و زن حقوق مساوی داده است. زنان هم، مانند مردان از تمام حقوق برخوردارند، اما تقسیم حقوق و وظایف، متفاوت است. معیار تقسیم حقوق، خصوصیات فیزیکی و جسمی است. خداوند زنان را برای پرورش و تربیت کودکان و مردان را جهت کسب روزی و حفاظت از خانواده آفریده است. در دنیا هر چیزی برای منظور و هدف خاصی آفریده شده است و همه چیز در مکان ثابتی در حال فعالیت و توسعه است. این مسأله شامل حال روابط انسانی نیز می شود. هماهنگی اجتماعی وقتی تحقق می یابد که مرد و زن به وظایف خود خوب عمل کنند و یقینا لذت هماهنگی، بالاتر از هر لذت دیگری است. اسلام کار کردن را برای زنان در جهت بهبود وضع اقتصادی خانواده ممنوع نساخته است اما این کار باید وظیفه دوم آنها باشد».

شاعر بزرگ و مشهور «هنری وَدْ روژت لانگ فِلو» این موضوع را چنین بیان می کند:

در خانه بمان قلب من و استراحت کن

قلبهای حافظ خانواده، خوشبخت ترینند.

پیام زن