محور : انفاق ، خمس و زكات = جهاد اقتصادي
(انفال ) جمع (نَفْل ) به معناى زياده و بخشش است و در اصطلاح فقه ، عبارت از اموال عمومى است كه به خاطر منصب امامت به امام معصوم (ع ) اختصاص دارد، همان طور كه به خاطر منصب رياست الهى پيامبر اكرم (ص ) به ايشان تعلّق داشت .
موارد انفال
اموالى كه جزو انفال شمرده مى شوند عبارتند از:
1- فَىْء؛ آنچه بدون لشكركشى و جنگ به دست مسلمانان افتاده است خواه زمين باشد يا غير آن .
2- زمين هاى موات (باير)؛ كه جز با احيا و آباد كردن قابل استفاده نيست . سرزمين هاى آبادى كه اهلش از آنجا كوچ كرده اند و آن سرزمين ها به خرابى گراييده و آبادانى خود را از دست داده اند به زمين هاى موات ملحق است .
3- سواحل درياها و رودخانه ها، بلكه هر زمين بى صاحبى .
4- جنگل ها، نيزارها و قلل كوه ها.
5- اموال پادشاهان .
6- غنايم برجسته و ارزشمند.
7- غنايم جنگى كه بدون اجازه امام (ع ) به دست آمده باشد.
8- ارث بدون وارث .
9- معادنى كه در زمين شخصى كسى نيست ، يا كسى آن را احيا نكرده است .
سرپرستى انفال
اصل عقلايى در ميان تمام دولت ها و ملّت ها با توجه به اختلاف نوع حكومت آنان اين است كه زمين هر كشورى در صورتى كه موات يا بى صاحب باشد و نيز جميع متعلقات آن از خشكى ، دريا و فضا در اختيار حكومت است و هيچ دولت ديگرى حق دست اندازى و تصرف در آن را ندارد، مگر با اجازه حكومت آن سرزمين ، بلكه مردم آن كشور نيز حق تصرفات عمده ، مانند احيا زمين را ندارند، مگر با اجازه حاكم .
در اسلام نيز چنين است . از اين رو، در اسلام سرپرستى اين امور به امامان معصوم (ع ) سپرده شده است و در زمان غيبت نيز به عهده نايب و جانشينان امام معصوم يعنى ولى فقيه است كه انفال را سرپرستى كند و او نسبت به آن ولايت دارد، همان گونه كه ولايت بيت المال مسلمين و ولايت انفال مربوط به مقام امامت است . بنابراين بدون اشكال فقيه هم در اين موارد كه مربوط به بيت المال مسلمين و يا سرزمين آنهاست حق ولايت و اجازه را دارد.
زكات
(زكات ) در لغت يعنى پاكيزگى و رشد و نموّ، و قول عرب ها كه مى گويند: ((زَكَا الزَّرْعُ)) به همين معناست و در شرع ، اسم صدقه واجب از مال است ؛ زيرا زكات دهندگان با پرداخت زكات نزد خداى سبحان پاك مى گردند و در زمره پاكان و پاك شدگان قرار مى گيرند، در قرآن مجيد مى خوانيم :
((خُذْ مِنْ اَمْو الِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكّيهِمْ بِه ا...))
از اموال آنها صدقه اى (به عنوان زكات ) بگير، تا به وسيله آن ، آنها را پاك سازى و پرورش دهى .
منبع : كتاب احكام اقتصادي 1