محور : قرآن و مسائل اقتصادي

      ديدگاهها

مؤمنان چون ديگر مردمان , زندگى خود را از راه تجارت , صنعت , كشاورزى , دامدارى و خدمات ,تـاءمـيـن مى كنند. آنها در اين جهت همانند ساير مردم هستند, ولى در مواردى , از ديگران ممتاز مى شوند. امتيازات آنان را مى توان درسه محور: ديدگاه ,منابع تاءمين و هزينه تبيين كرد:
ديدگاه مؤمن بـرداشت از يك پديده و ابراز نظر درباره آن , از جهان بينى اشخاص سرچشمه مى گيرد. مؤمن از آن نـظر كه از جهان بينى توحيدى برخوردار است , به ثروت نيز از ديد مكتب اسلام مى نگرد و اين نگرش او از مجموع نظريات و اظهارات او روشن مى شود. ما در اينجا بطور اختصار به برخى از آنها اشاره مى كنيم .

ديدگاه مؤمن به ثروت دنيا را مى توان از سخنان پيروان حضرت موسى - عليه السلام - خطاب به قارون به دست آورد:
وابتغ فيما اتيك اللّه الدار الا خرة و لا تنس نصيبك من الدنيا و احسن كما اءحسن اللّه اليك و لا (( تبغ الفساد فى الا رض ... )) 
و در آنـچـه خداوند به تو بخشيده است , سراى آخرت را بجوى (و در عين حال ) بهره ات را از دنيا فـرامـوش مـكن , و همچنان كه خداوند به تو نيكى كرده است ,نيكى كن و در اين سرزمين فتنه و فساد مجوى .
نتيجه اينكه :
1 - امـوال , داده هـاى خـدا به انسان است , نه دستاوردهاى بشر با توان شخصى و بدون استفاده از منابع و قدرتهاى دادادى .
2 - ثـروت وسيله طلب آخرت است , پس استفاده از آن بايد در جهت كسب آخرت باشد, نه ابزارى جهت زياده طلبى
دنياپرستى .
3 - در پـى آخـرت بودن , به معناى فراموش كردن نصيب دنيايى نيست , بلكه بايد سهم خود را از دنيا گرفت .
4 - ثروتهايى كه به دست بشر رسيده احسان خداست , نه حاصل استحقاق بشر, بنابراين بايد همان گونه كه خدا به انسان ثروتمنداحسان كرده , او نيز به ديگران احسان كند.
5 - ثروت بدون كنترل روحى ثروتمند, وسيله ناامنى و گسترش فساد مى شود.
ديدگاه غير مؤمن
ديدگاه غير مؤمن به ثروت , از پاسخ قارون به دست مى آيد: قال انما اوتيته على علم عندى ))  (( گفت : همانا به خاطر علمى كه دارم اينها را به من داده اند.
قـارون (انـسـان غير مؤمن ) ثروت را داده خدا و احسان او نمى داند, بلكه آن را نتيجه علم و عمل خود دانسته و خود را در خرج و صرف دلخواه ثروت آزاد مى بيند.

      منابع تاءمين

ثروتمندان متدين از نظر كيفيت جمع مال با افراد بى قيد و بند, فرق اساسى دارند كه برخى از آنهاچنين است :
1 - در فعاليت اقتصادى و كار و معامله , تكيه گاه اصلى و اميدشان خداست و از او مدد مى جويند و تنها به دانش , فن و قدرت خود تكيه نمى كنند.
2 - تكاثر و تفاخر به مال جزو اهداف مؤمنان نيست , هدفشان تنها رفع نياز و تاءمين زندگى است .
3 - از معاملات ربوى سخت پرهيز مى كنند, زيرا باور دارند كه ربا از بين رفتنى و بى بركت است و
سبب هلاكت دنيوى واخروى انسان مى گردد:
يمحق اللّه الربا و يربى الصدقات ))  (( خداوند ربا را از ميان مى برد و صدقات را افزونى مى دهد. امام صادق (ع )فرمود:
اذا اراد اللّه لقوم هلاكا ظهر فيهم الربا ))  (( هنگامى كه خداوند بخواهد قومى را هلاك كند, در ميان آنها رباخوارى ظاهر مى شود.
4 - از حـرامـخوارى , غصب حقوق و اموال ديگران دورى مى جويند و از راه غل و غش در معامله و رشوه خوارى و ...به درآمد خود نمى افزايند.
5 - ثروتمندان مؤمن با احتكار مخالفند و آن را معصيت خدا و خيانت به مردم مى دانند.
عده اى از مردم خراسان خدمت امام صادق (ع ) رسيدند. حضرت فرمود: )) من جمع مالا يحرسه , عذبه اللّه على مقداره ((
آنها گفتند: ما عربى نمى دانيم . آن حضرت به زبان فارسى فرمود: (هر كه درم اندوزد, جزايش دوزخ باشد.) 

      هزينه ها

افـراد پـايـبـنـد بـه مذهب , از نظر هزينه ثروت نيز با ديگران متفاوتند كه به مواردى از آنها اشاره مى كنيم .
1 - حـقـوق شـرعـى چـون خـمس و زكات و ...را ادا مى كنند و آن را بسان نماز با ارزش و واجب مى شمرند.
والذين هم للزكوة فاعلون ))  (( و آنان (مؤمنان ) كسانى هستند كه زكات را مى پردازند.
آنها علاوه بر حقوق واجب , سهمى از مال خود را نيز به مستمندان اختصاص مى دهند: والذين فى اموالهم حق معلوم للسائل و المحروم ))  (( و آنان كه در اموالشان حقى معين براى سائل و محروم است .
2 - خـود را مالك اصلى اموال خود نمى دانند, بلكه آن را موهبت الهى دانسته , از انفاق و هزينه آن در راه خدا دريغ ‌نمى ورزند:
الـذيـن يـؤمنون بالغيب و يقيمون الصلوة و مما رزقناهم ينفقون ))  (مؤمنان ) كسانى (( هستند كه به غيب ايمان مى آورند و نماز مى خوانند و ا ز آنچه ما روزى شان كرديم , انفاق مى كنند. حضرت على (ع )فرمود:
...رحم اللّه امرءا قدم خيرا و انفق قصدا ))  (( رحمت خدا بر كسى باد كه كار خيرى انجام دهد و با ميانه روى انفاق كند.
غـالـب مـسـاجـد, حـسينيه ها, تكيه ها, مدارس و مراكز فرهنگى و علمى با ثروت و همت مؤمنان تاءسيس شده است .
3 - بخيل نيستند, علاوه بر اداى حقوق واجب خود و نيز اضافه بر انفاق و خيرات , مردمان محروم و كم درآمد را در ثروت خود شريك مى سازند, يعنى برنامه اقتصادى خود را چنان تنظيم مى كنند كـه ديـگـران نـيز از آن سود ببرند, بر خلاف ثروتمندان غير مؤمن كه مى كوشند ثروت و اموال به دست آمده را در انحصار خود داشته باشند:
على بن شعيب مى گويد: خـدمـت حضرت امام رضا(ع )رسيدم . ايشان فرمود: چه كسى از نظر معاش از ديگران بهتر است ؟
گـفـتم مولايم كسى بدترين معاش را دارد كه افراد ديگرى در زندگى آنها سهيم نباشند.) 
4 - حـسـن تدبير در معيشت , از ديگر مواردى است كه مؤمنان را از ساير مردمان ممتاز مى كند, چـرا كـه آنـان بـه فـرجام هزينه مى انديشند, از اسراف و زياده روى دورى مى جويند ميانه روى را رعـايـت مـى كـنـنـد, بـه يقين مى دانند كه در صورت افراط وتفريط, در آخرت مورد سؤال قرار مى گيرند, زيرا رعايت تدبير از دستورات دين است .
حضرت امام صادق (ع ) در اين باره فرمود: من الدين التدبير فى المعيشة ))  (( تدبير در شؤون زندگى جزو دين است .
و نيز مى فرمايد: المؤمن حسن المعونة , خفيف المؤنة جيد التدبير للمعيشة ))  ((
مؤمن , خوش مدد, كم خرج و نيكو مدبر زندگى است .

منبع : كتاب ثروت از ديدگاه قرآن