محور : اقتصاد
احسان آذری‌نیا
بحث درباره رشد جهانی قیمت محصولات کشاورزی و مواد غذایی از چند ماه پیش هنگامی که حوادث طبیعی در روسیه سبب شد قیمت محصولات اصلی کشاورزی یعنی گندم، سویا و ذرت افزایش یابد مطرح شد.
بحث درباره رشد جهانی قیمت محصولات کشاورزی و مواد غذایی از چند ماه پیش هنگامی که حوادث طبیعی در روسیه سبب شد قیمت محصولات اصلی کشاورزی یعنی گندم، سویا و ذرت افزایش یابد مطرح شد. خشکسالی و آتش‌سوزی در مزارع غرب روسیه تولید را تا 40 درصد کاهش داد و به ممنوعیت صادرات گندم روسیه منجر شد. همچنین رشد تقاضا برای سویا و دیگر محصولات کشاورزی در چین زمینه رشد شدید قیمت این مواد را فراهم کرده و فائو سازمان کشاورزی ملل متحد در گزارش‌های اخیر خود نسبت به رشد شدید قیمت مواد غذایی و تاثیر منفی آن بر کشورهای فقیر هشدار داده است. رشد اقتصادی بالا در آسیا به مصرف همه چیز از جمله مواد غذایی افزوده و به رشد تقاضا و قیمت‌ها منجر شده است اما آیا روند کنونی خطری برای بهبود شرایط اقتصاد جهان محسوب می‌شود؟ آیا اگر قیمت مواد غذایی افزایش یابد، شما کمتر از این مواد خواهید خرید؟
پاسخ این پرسش نشان خواهد داد آیا در سال جاری میلادی جهان با رونق اقتصادی مواجه خواهد شد یا رکود. واقعیت این است که قیمت مواد خام بسیار بالا رفته است. قیمت ذرت اکنون به بالاترین میزان در دو سال و نیم گذشته رسیده و پیش‌بینی می‌شود امسال 30 درصد دیگر بر قیمت این محصول افزوده شود. در نیمه دوم سال گذشته قیمت شکر 70 درصد رشد کرد. قیمت گوشت نیز رشد کرده است. در نگاه اول به نظر می‌رسد این رشد قیمت با ایجاد تورم سبب خواهد شد مردم از مصرف همه چیز بکاهند، پدیده‌ای که برای رشد اقتصاد جهان مضر خواهد بود. از سوی دیگر رشد قیمت مواد غذایی به شورش‌های اجتماعی در تونس و الجزیره منجر شده است. اما عده‌ای از اقتصاددان‌ها معتقدند افزایش قیمت مواد غذایی خطری برای بهبود شرایط اقتصاد جهان محسوب نمی‌شود.
نکته اول اینکه قیمت مواد غذایی به اندازه‌ای که تصور می‌شود، محرک رشد اقتصاد جهان نیست. در گزارش جدید محققان بانک جهانی آمده است افزایش قیمت مواد غذایی همیشه به کاهش رشد اقتصادی منجر نمی‌شود بلکه طبق برخی سناریوها، با رشد قیمت مواد غذایی، سرعت رشد اقتصادی بالا می‌رود. اما چطور چنین چیزی ممکن است؟ عامل اصلی رشد یا رکود اقتصاد، عمدتا به واکنشی بستگی دارد که سیاستگذاران هر کشور نسبت به رشد قیمت مواد غذایی نشان می‌دهند. برای مثال رشد تدریجی نرخ‌های بهره از سوی بانک مرکزی باعث می‌شود هر گونه تاثیر منفی رشد قیمت مواد غذایی خنثی شود. اما مشکلی که درباره این راه‌حل در دوران کنونی وجود دارد این است که بانک‌های مرکزی ترجیح داده‌اند نرخ‌های بهره را پایین نگه دارند. پایین بودن نرخ بهره معمولا به کاهش ارزش پول ملی و رشد صادرات منجر می‌شود اما این سیاست بانک‌های مرکزی به زودی تغییر خواهد کرد. رشد تورم در هند، چین و دیگر کشورهای در حال توسعه، بانک‌های مرکزی را به افزایش نرخ‌های بهره وادار خواهد کرد. بانک مرکزی چین از پیش چنین اقدامی را انجام داده است. در چین، بانک مرکزی از چند ماه پیش افزودن بر نرخ‌های بهره را آغاز کرده است. نکته دوم اینکه رشد قیمت مواد غذایی لزوما مصرف را کاهش نخواهد داد زیرا نوعی پدیده جایگزینی اتفاق خواهد افتاد. این یک واقعیت است که همه ما غذا می‌خوریم اما اگر قیمت مواد غذایی بالا رود مجبور نیستیم به میزان گذشته غذا بخوریم. اقتصاددان‌ها معتقدند اگر قیمت‌ها بالا رود، میزان هزینه برای غذا کمتر می‌شود اما به جای آنکه ماهی دو بار به رستوران برویم، یک تلویزیون بزرگ می‌خریم و در خانه شرایط مطلوبی را فراهم کنیم. بدین‌ترتیب مصرف ادامه می‌یابد. از سوی دیگر در آمریکا و دیگر کشورهای توسعه یافته، غذا تنها 10 تا 15 درصد کل هزینه خانوار را تشکیل می‌دهد بنابراین اگر قرار باشد رشد قیمت مواد غذایی مانعی بر سر راه بهبود اقتصاد باشد این رشد باید خیلی زیاد باشد.البته در اقتصادهای در حال توسعه، هزینه غذا بین 50 تا 75 درصد کل هزینه خانوار را تشکیل می‌دهد اما این اقتصادها بخش نسبتا کوچکی از اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند بنابراین اگر چه رشد قیمت مواد غذایی مشکلات بزرگی را در کشورهای فقیر ایجاد می‌کند، در روند بهبود شرایط اقتصاد جهان خللی به‌وجود نخواهد آورد.
منبع: تهران امروز
