محور : اقتصاد

    مقدمه

 انسان در زندگی مادی خود نیاز هایی دارد که برای ادامه حیات  ناگزیر است آنها را بر آورده کند . ومنبع رفع این نیازها امکاناتی
است که طبیعت در اختیار انسان گذاشته است. در این تصویر ساده اززندگی انسان با دو مفهوم نیازها وامکانات آشنا می شویم .


    نیازها  انسان
انسان در زندگی مادی خود نیازهایی دارد که برای ادامه حیات ناگزیر است آن ها را بر آورده کند نیازهای مادی انسان محرک انسان برای فعالیت ها وتلاش اقتصادی است ، ب] عبارت دیگر انسان به دنبال احساس نیاز دست به فعالیت هایی می زند که او را به مقصد می رساند .
 گاهی تصور می شود که با گذشت زمان وتلاش وفعالیت انسان تمام نیاز های انسان بر طرف می شود واو دیگر محرکی برای فعالیت اقتصادی خود نخواهد داشت .آیا واقعا چنین است . نظر شما در این مورد چیست ؟

 با بر آورده شدن هر نیاز بشری نیاز های جدید نیذز مطرح می شود وبا ارضاء هرنیازنیاز های جدید در بشرظهور پیدا می کند.
 وبا بر آورده شدن هر نیاز احساس رضایت به فرد دست می دهد .

   انواع نیاز های بشر
 نیاز های بشری را می توان به چند دسته تقسیم کرد
  
1-    نیاز های اولیه  اساسی وحیاتی : انسان از بدو پیدایش خود با این نیاز ها روبرو بوده است وهمواره برای نوع بشر مطرح بوده است که این نیاز مشترک میان انسان وحیوان است مانند نیاز به غذا ، آب ، پناهگاه ،.......... وبشر باید این نیازها را بر آورده کند .  با بر آورده شدن  این نیازها ادامه حیات برای انسان ممکنم می شود .
2-    نیاز های ثانویه وغیر حیاتی
نیاز هایی می باشند که بعد از بر آورده شدن نیاز های حیاتی وضروری انسان خود را می نمایاند وانسانها برای بهبود زندگی خود ورفاه بیشتر در پی بر آورده کردن آنها می باشد . مانند نیاز به نیاز به شناخته شدن ، نیاز به احترام ،....


                                                               1

فعالیت
 در گروه درسی خود بررسی کنید ونتیجه را شفاهی ارائه دهید .

1-    آیا نیاز های بشری در تمام زمانها ومکانها یکسان است چرا ؟
2-    چه عواملی در شکل گیری نیاز های ثانویه وغیر حیاتی تاثیر دارد ؟

تاثیر تبلیغات بر نیاز های بشری
 با رشد صنعت وگسترش فناوری در زندگی انسانها که باگسترش وسایل ارتباط جمعی  در زندگی انسانها همراه بود  صاحبان صنایع وتولید کنندگان کالاهای مصرفی  با آگاهی از قدرت این ابزارها درجهت بهره بر داری از آنها اقدام نمودند . وصاحبان صنایع با اختیار گرفتن این وسایل به عنوان ابزار کار آمد تلاش در گسترش بازار فروش خود نمودند .تبلیغات می تواند موجب رونق اقتصادی ورشد وتوسعه تولید در جامعه شود .
 همگی شما با تبلیغات رنگارنگ رسانه های گروهی آشنا هستید . تبلیغات از یک سو برای رسانه ها منبع درآمد واز سوی دیگر برای صاحبان صنایع وتولید کنندگان سود و بازار فروش فراهم می سازد .
آیا تبلیغات برای مصرف کنندگان تاثیری دارد؟ این تاثیر به نفع مصرف کنندگان است ویا ضرر آنها چرا؟  


 انتخاب نیاز های انسان
    نیاز های انسانی با توجه به روحیه تنوع طلبی انسان بسیار متنوع است . وروز به روز بر تنوع وکثرت آنها افزوده می شود .ودر این میان نقش وسایل ارتباط جمعی در گسترش روز افزون نیازهای بشری قابل توجه می باشد .
 گسترش وسایل حمل ونقل وتوسعه راهها وجاده ها وبزرگراه ها وجاده های بین المللی موجبات سهولت ارتباطات رافراهم نموده است واین امر به شکل گیری نیاز های جدید در جوامع وکشور ها منجر شده است .

 درچنین حالتی انسانها برای رفع نیازهای خود به شرایط وامکاناتی نیاز مندند که این منابع بر خلاف نیاز های بشری محدود است .

   منابع وامکانات 
در ارتباط با منابع وامکانات بایستی به دو نکته توجه نمود:  
1-    منابع وامکانات در دسترس انسان محدود است . نعمت های خداوند برای انسان فراوان است تا جایی که در قرآن کریم می خوانیم  وان تعدوا نعمت ا.... لاتحصوها (قرآن کریم سوره ابراهیم ) اما محدویت هایی که در دانش بشری وابزار کار او وجود دارد مانع از استفاده کامل از این نعمت ها می شود از سوی دیگر استفاده نا به جا ازاین امکانات که در راه های نادرست مصرف می شود . استفاده این منابع وامکانات درراه جنگ افروزی و تولید سلاح های کشتارجمعی و  همچنین استفاده بیش از حد نیاز وعدم توجه به نیاز نسل های آینده از این منابع وامکانات محدویت انسان را در بهره برداری از این منابع افزایش می دهد .
2-    منابع وامکانات قابل استفاده برای رفع نیاز های بشری قابلیت های مصرف متعدد دارند واز آن ها می توان برای رفع نیاز های متعدد ومتنوع استفاده کرد . بیشتر منابع در دسترس بشر منحصرا برای رفع یک نیاز نیست .


                                                                2
بنابر این بشر امروزی بایستی از میان هزاران نیازی که دارد دست به انتخاب بزند تا بتواند این نیاز ها را بر آورده سازد زیرا منابع وامکانات محدود قادر به رفع نیاز های انسانی نیستند .
 انسان برسر دو راهی قرار دارد زیرا باید از میان نیازها وخواسته ها ی خود نیاز ها یی را که الویت بیشتری دارند بر آورده سازد واز بقیه نیاز ها به طور موقت ویا دائم چشم پوشی کند وبر آورده کردن آن را به زمان دیگری موکول سازد .  
 
      فعالیت
 در گروه درسی خود بررسی کنید

 آیا تا کنون در خانوادهی خود مجبور به انتخاب یکی از چندین نیاز خود شده اید ؟ چرا
  آیا کسانی که امکانات مالی بیشتری دارند وبه اصطلاح متمول هستند آنها نیز باید دست به انتخاب بزنند چرا

 انتخاب منابع وامکانات نیز برای بشر ضروری می باشد  . زیرا منابع وامکانات در دسترس بشر محدود می باشد واز  سوی دیگر این امکانات نیز کاربرد های گوناگونی دارند که باید در مورد چگونگی استفاده آنها نیز دست به ا نتخاب و گزینش بزند .وروش معینی را برای بهره برداری از منابع وامکانات انتخاب کند .

    ملاک انتخاب فرد در مورد منابع وامکانات به طور یقین به دست آوردن رضایت وخشنودی خداوند می باشد .که به برکت وافزایش زندگی مادی منجر خواهد شد وهمچنین  بیشترین میزان تولید وفراهم کردن سطح بالایی از رفاه می باشد مد نظر می باشد .

                                          به نظر شما اندیشه اقتصادی چگونه در ذهن بشر ایجاد شده است
                                         آیا رابطه ای میان انتخاب بهترین  نیاز و امکانات وجود دارد ؟  چگونه ؟


  آیا اقتصاد علم است ؟
    آیا می دانید علم چیست ؟ علم عبارت است از کشف پدیده های مختلف وتجزیه وتحلیل روایط بین پدیده ها
   علوم دارای موضوعات خاص خود می باشند وبه تعداد پدیده های عالم علوم متفاوت داریم که هر کدام موضوع خاصی را بررسی می کنند که متفاوت با سایر علوم است .حتی یک علم واحد به دلیل گستردگی خود دارای شاخه - های متعدد ومتنوع می باشد .
  اما چیزی که در تمام علوم مشترک است روش های مشابه ویکسان است . در تمام علوم دانشمندان آن علم با استفاده از ابزار های خاص وانجام دادن آزمایشهای مرتبط ومناسب با موضوعات وفضای علو خود آن را مطالعه می کنند . سعی در مسائل مربوط به موضوعات خود دارند .
 روش های مطالعه دانشمندان تا اندازه زیادی مشابه یکدیگر می باشد روش مطالعه علمی در تمام علوم
 با مشاهده شروع می شود وسپس به جمع آوری اطلاعات وبعد از آن به طبقه بندی اطلاعات وسپس با ارائه نظریات دانشمندان در مورد آن علم در مورد نتایج این اطلاعات خاتمه می یابد . وسپس این نظریه یا رد می شود ویا مورد قبول واقع می گردد .
                                                               3 

 
      در مورد علم اقتصاد چگونه است می دانیم بشر با تفکر در مورد انتخاب بهترین امکانات وبهترین نیاز اندیشه اقتصادی را ایجاد کرده است . وبا تکمیل این اندیشه علم اقتصاد را در معارف بشری ایجاد کرده است .
 علم اقتصاد نیز همانند سایر علوم به دنبال کشف روابط علت ومعلولی بین پدیده است  مثلا چه رابطه ای میان
 میزان تولید یک کالا توسط تولید کننده و میزان خرید کالا وجود دارد ویا چه رابطه ی میان میزان پول موجود
 در دست مردم وافزایش قیمت کالا وجود دارد  . که عالم اقتصادی در پی کشف چگونگی این روابط می باشد .

 اما از نظر روش مطالعه نیز روش علمی در آن وجود دارد . 
 امروزه بشر می تواند از روش تحلیل علمی در مسائل اقتصادی استفاده کند . با گسترش مرز های دانش بشری امکان استفاده از روش تحلیل علمی در علم اقتصاد نیز فراهم شده است .
 برخی از مشکلات اقتصادی که در جامعه ای مطرح می شود .  توسط عالمان اقتصادی آن جامعه مورد بررسی قرار می گیرد وبا استفاده از مراحل روش علمی مانند مشاهده مشکل وجمع آوری اطلاعات در مورد آن مشکل وبعد با طبقه بندی اطلاعات وبررسی وارایه نظریه  مشکل به طور دقیق شناسایی وتعریف می شود وسپس برای آن راه حلی
 ارائه می شود .
 مثلا اگر بنا به دلایلی عرضه وتولید کالاهای اساسی در یک جامعه کاهش یابد وتولید کنندگان از تولید آن دست بکشند . عالمان اجتماعی می توانند از طریق روش علمی دلایل آن را بررسی کنند .وبرای آن راه حل ارائه نمایند



  تعریف علم اقتصاد

 برای علم اقتصاد تعاریف متعددی وجود دارد که هر دانشمندی اقتصادی با توجه به شرایط زندگی ودیدگاه خود آن را ارائه داده است . اما اگر این تعریف را که با مباحث درسی ما هم خوانی دارد بپذیریم که :

 اقتصاد علمی است که بررسی می نمایید چگونه منابع وامکانات در دسترس بشر را جهت بر طرف کردن نیاز های وی اختصاص بدهیم به طوری که از این امکانات حداکثر استفاده را بعمل بیاوریم .

 در کنار این تعریف به نکات دیگری هم باید توجه کرد آیا وظیفه علم اقتصاد تنها بررسی منابع وامکانات است .
 برخی می گویند بله اقتصاد علم است وتنها در چارچوب علم حوادث وپدیده ها را بررسی می کند . و اطلاعات حاصل را در اختیار کارگزاران وسیاستگزاران جامعه قرار می دهد تا در مورد آن اقدام کند .
 برخی عقیده دارند اگر اقتصاد تنها علمی است که اطلاعات را در اختیار ما قرارر می دهد پس به علم دیگری نیاز داریم تا بتواند یافته های علم اقتصاد را در جهت بهبود ورشد وتوسعه جامعه به کار بگیرد .
 در بحث ااقتصاد در اسلام قوانین اقتصادی جامعه برمبنای عدالت به کار گرفته می شود .
 تعاریف دیگر اقتصاد
   1-اقتصاد علم چگونگی توزیع در آمد وثروت است
  2- اقتصاد علم توزیعمنابع کمیاب است
  3- اقتصاد ابزار های علمی است جهت پیاده کردن اصول مکتب اقتصادی

                                                                                     4


 اصول ثابت در علم اقتصاد اسلامی
 در علم اقتصاد اسلامی چند اصول ثابت وجود دارد که با تغییر زمان ومکان وشرایط اجتماعی وفرهنگی سیاسی جامعه  جامعه دچار تغییر نمی گردد . چون این اصول در جهت حفظ ارزشهای معنوی انسان شکل گرفته است .
 انسان ها از نفس واحده شکل گرفته اند وبایستی در مسیر مشخص حرکت کنند .
                                                                                          
 چند اصل ثابت در اصول اقتصاد اسلامی عبارتند از

 الف) مالکیت اصلی ومطلق از آن خداست
 ب) ضرورت قسط وعدالت اجتماعی
 ج) قدرت حکومت اسلامی
 د) اصل اصالت کار وعمل



  فعالیت اقتصادی
 انسان برای بر طرف کردن نیاز های خویش ناچار است دست به فعالیت هایی بزند واز حاصلونتیجه این فعالیت ها امور اقتصادی زندگی خود را اداره کند  


منبع : http://www.articlecenter.ir/