محور : اقتصاد

اردبيلي هاله*
 
 توسعه اقتصادي با تحولات اجتماعي همراه است. اين سوال که آيا روحيه، نوع تفکر يا رفتار اجتماعي، عوامل تعيين کننده توسعه يا توسعه اقتصادي هستند و يا موجب تحول در روحيه و طرز تفکر و رفتار اجتماعي مي شوند، همواره موضوع بحث عده زيادي از اقتصاددانان و جامعه شناسان بوده است.

عده اي از صاحبنظران معتقدند که شرايط اجتماعي و فرهنگي، عامل ايجادکننده توسعه اقتصادي است. گروهي ديگر عقيده دارند که رشد اقتصادي (افزايش درآمد و توليد)، عامل تعيين کننده رشد فرهنگي و اجتماعي است. روانشناسان، روانکاوان، جامعه شناسان، مردم شناسان و حتي عده اي از اقتصاددانان، عوامل فرهنگي و اجتماعي را عامل تعيين کننده توسعه مي دانند.

به طور قطع، تمامي عوامل اجتماعي و اقتصادي، بر فرايند توسعه اثر مي گذارند و ناديده گرفتن هر يک از آنها مي تواند تاثير سوئي بر روند توسعه اجتماعي و اقتصادي داشته باشد. آن دسته از عادات فرهنگي که در فرايند توسعه، تغيير نکنند، مي توانند به صورت سدي در برابر پيشرفت اقتصادي ظاهر شوند. اگر بپذيريم که در کنار عوامل مثبت فرهنگ ملي، نقاط ضعف بسياري نيز وجود دارند که سد راه توسعه و پيشرفت مي باشد، اولين گام را در راه توسعه، برداشته ايم. در تعيين سياست اقتصادي نيز، بررسي و تعيين اينکه آيا تاسيسات فرهنگي و اجتماعي و نحوه تفکر مردم، مي تواند مانع جريان توسعه شود يا به طريقي به آن کمک کند، بسيار مهم است.

صاحبنظران، تاثير عوامل مختلفي چون مذهب، خصوصيات ملي، نژاد، خانواده، فرهنگ و آداب و رسوم، آموزش و پرورش، ارتباطات، شهرنشيني، انگيزه پيشرفت و عوامل بسيار ديگري را بر روند توسعه، مورد بحث و بررسي قرار داده اند. در اين مقاله به برخي از اين عوامل اشاره مي شود ...

متن کامل در  پژوهشنامه اقتصادي- شماره 2 (کتاب دوم)  1380