محور : اقتصاد اسلامي

غروي نخجواني سيداحمد*
 
 
 نگاهي به تجربه کشورهاي موفق در راه توسعه، نشان مي دهد که انباشت سرمايه و سرمايه گذاري يکي از ارکان اصلي پيشرفت هاي اقتصادي آنها بوده است. در حقيقت، گسترش و استفاده بهينه از سرمايه گذاري، يکي از رموز موفقيت اين کشورها تلقي مي گردد؛ شکي نيست که نمي توان بدون سرمايه گذاري، انتظار رشد توليد در سطح کلان را داشت.

در اين نوشتار، نگارنده بر آن است تا باتوجه به اهميت شناسايي عوامل موثر بر سرمايه گذاري در کشور در حال توسعه اي همچون ايران، به بررسي تاثير درآمدهاي نفتي، بر تامين منابع مالي سرمايه گذاري در بخش هاي مختلف اقتصادي اين کشور بپردازد. جذابيت پرداختن به چنين مطالعه اي، در اين موضوع نهفته است که؛ درآمدهاي نفتي، بخش عمده درآمدهاي دولت را تشکيل داده و به طور مستقيم يا غير مستقيم، متغيرهاي مهم اقتصاد ملي را، تحت تاثير خود قرار مي دهد. بنابراين، نتايج اين تحقيق مشخص خواهد کرد؛ که درآمدهاي نفتي که براي تحصيل آنها تلاشي نشده است، تا چه اندازه مي تواند سرمايه گذاري در بخش هاي مختلف را افزايش دهد و در راه توسعه ي کشور به کار آيد.

بررسي ها و محاسبات صورت گرفته در اين تحقيق، بيانگر اين واقعيت است که درآمدهاي نفتي و نقدينگي (به عنوان بديل درآمد و نرخ بهره، که در مباحث نظري، تعيين کننده ميزان سرمايه گذاري در اقتصاد مي باشد)، تاثير به سزايي بر سرمايه گذاري بخش هاي مختلف اقتصاد ايران داشته اند. با اين تفاوت که تاثيرپذيري آنها از اين عوامل، متفاوت بوده است.

نتايج نشان مي دهد که، از ميان بخش ها؛ رشد نقدينگي، بيشترين تاثير را بر سرمايه گذاري ها در بخش صنعت داشته، و درآمدهاي نفتي نيز، بيشترين تاثير را بر سرمايه گذاري ها در بخش خدمات داشته است. سرمايه گذاري در بخش کشاورزي نيز، کمترين تاثيرپذيري را از درآمدهاي نفتي کشور و نقدينگي از خود نشان مي دهد. به هر حال، نتايج حاصل شده، مشخص مي کنند که درآمدهاي نفتي، تاثير قابل توجهي بر سرمايه گذاري در دو بخش صنعت و خدمات- که نزديک به 70 درصد توليد ملي کشور را تشکيل مي دهد- داشته است.

اين پديده نشان مي دهد که سرمايه گذاري به عنوان يکي از ارکان توسعه اقتصادي ايران، تحت تاثير عوامل متعددي قرار دارد که، در اختيار برنامه ريزان کشور نمي باشد. ديگر آنکه، درآمدهاي نفتي، چون تاثير متفاوتي بر سرمايه گذاري در بخش ها دارد، تمرکز و يا ساختار سرمايه گذاري ها را تغيير مي دهد و منابع مالي جامعه را، به سوي بخشي که بيشترين تاثير پذيري را از درآمد نفت دارد، (بخش خدمات)، مي کشاند و اين خود، سرآغاز بروز بسياري از مشکلات، در اقتصاد ملي است.
 

:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf  ::

منبع : پژوهشنامه اقتصادي- شماره 1 (پیاپی 4)  بهار 1381