محور : اقتصاد
پيكارجو كامبيز*
* دانشگاه آزاداسلامي، واحد علوم و تحقيقات تهران
طي دو دهه اخير، تحولات ايجاد شده در بازار جهاني نفت به تنزل شديد درآمدهاي نفتي كشورهاي صادركننده نفت (از جمله ايران) منجر شده است. مجموعه اين تحولات كه اغلب از سوي آژانس بين‌المللي انرژي (IEA) برنامه‌ريزي و به مورد اجرا درآمده است، كاهش بهاي نفت و تثبيت نسبي آن را در بازارهاي جهاني فراهم نموده است. در سالهاي اخير با ظهور و گسترش معاملات جديد نفتي (به ويژه در نيمه دوم دهه 1980) ، معاملات صوري نفت به چندين برابر صادرات جهاني آن افزايش يافته است. ضمناً با افزايش ماليات بر مصرف نفت در كشورهاي صنعتي، تقاضا براي نفت محدود شده است. در نتيجه علي‌رغم افزايش متعدد فرآورده‌هاي نفتي در كشورهاي صنعتي، بهاي نفت خام در بازار جهاني تنزل يافته و اين امر كاهش درآمد توليدكنندگان نفت را در پي داشته است. افزايش سريع كارايي مصرف نفت در كشورهاي صنعتي، به محدوديت بيشتر تقاضا براي نفت در اين گروه از كشورها- كه بيش از 60 درصد از توليد جهاني نفت را به مصرف مي‌رسانند- منجر شده است. بنابراين در اين مقاله، ضمن بررسي مباحثي چون، افزايش ماليات بر نفت و همچنين افزايش كارايي مصرف نفت در كشورهاي صنعتي جهان، جايگزيني ساير منابع انرژي با نفت و خلاصه كاهش شديد ارزش واقعي درآمدهاي نفتي؛ به بررسي راههايي جهت كاستن زيانهاي ناشي از تحولات اخير بازار نفت و ساير عوامل داخلي و خارجي بر اقتصاد ايران مي‌پردازيم؛ سپس چالشهاي پيش روي بخش انرژي و نفت به طور كلي و در قالب برنامه‌هاي توسعه؛ از ديدگاههاي مختلفي مانند مؤسسه مطالعات انرژي، وزارت نفت و ... بررسي خواهد شد.
:: مشاهده متن کامل مقاله در قالب فرمت pdf ::
منيع : پژوهشنامه اقتصادي پاييز و زمستان 1382; 3(4-3 (پياپي 11-10))
