محور : اقتصاد اسلامي

تسخيري محمدعلي*
 
 يكي از نوآوري هاي دهه اخير در عرصه بحث هاي پولي و مالي اسلامي، انتشار انواع اوراق بهادار اسلامي به اسم صكوك است، اين اوراق كه به طور عمده براي تامين مالي دولت، سازمان هاي وابسته به دولت و بنگاه هاي اقتصادي منتشر مي شوند بر اساس عقدهاي اسلامي طراحي شده اند و جايگزين مناسبي به جاي اوراق بهادار ربوي به ويژه اوراق قرضه شمرده مي شوند.
اوراق بهادار اسلامي گرچه از جهت شيوه عملياتي شباهت هايي با اوراق بهادار ربوي دارند اما از جهت محتوا و ماهيت حقوقي تفاوت هاي اساسي دارند، اوراق بهادار ربوي به طور معمول بر اساس قرارداد قرض با بهره طراحي شده اند، صاحبان اوراق در مالكيت دارايي هاي حقيقي و فعاليت هاي اقتصادي و بازدهي آنها هيچ مشاركتي ندارند و در سررسيدهاي مقرر بهره ثابت و احيانا متغير دريافت مي كنند، در حالي كه در اوراق بهادار اسلامي، صاحبان اوراق در مالكيت دارايي هاي حقيقي و در فعاليت هاي اقتصادي مشاركت دارند و بازدهي طرح ها، پروژه ها و فعاليت ها روي درآمد صاحبان اوراق اثر مي گذارد و سود اوراق متاثر از بخش واقعي اقتصاد است.
در مقاله انواع اوراق بهادار اسلامي از جهت مباني اصلي، يعني مشاركت در مالكيت، مشاركت در فعاليت اقتصادي، تضمين اصل سرمايه، پرداخت سود ثابت يا انتظاري، تجزيه و تحليل شده ديدگاه مذاهب و فقيهان اسلامي درباره آنها تبيين مي شود.
 
كليد واژه: اوراق بهادار ربوي، اوراق بهادار اسلامي، مسكوك، مشاركت، مالكيت، تضمين اصل سرمايه، سود ثابت، سود انتظاري