محور : اقتصاد اسلامي

علوي رضوي سيديحيي*
 * دانشگاه امام صادق (ع)
 
 وجود مخاطره در فعاليت هاي اقتصادي باعث شده تا صاحبان سرمايه به دنبال نوعي ضمانت اصل سرمايه خود باشند. اين مساله براي صاحبان دارايي هاي خرد مانند سپرده گذاران بانكي از اهميت بيشتري برخوردار است. با توجه به حرمت ربا در اسلام، ايده استفاده از شرط ضمان سرمايه در عقدهاي اقتصادي و به طور خاص شرط ضمان عامل در قرارداد مضاربه مورد توجه انديشه وران و طراحان مالي اسلامي است. گرچه گروهي از فقيهان شرط ضمان عامل را صحيح دانسته اند، اما گروهي ديگر اين شرط را مخالف مقتضاي عقد و باطل مي دانند و برخي ديگر شرط ضمان را باعث تبديل قرارداد مضاربه به قرض و شراكت مالك در سود را در حكم ربا دانسته اند.
مقاله حاضر با توجه به اهميت و كاربرد شرط ضمان عامل و اختلاف آراي فقهي موجود در اين باره، كوشيده است تا ادله موافقان و مخالفان را نقد و بررسي كند. فرضيه تحقيق اين بود كه شرط ضمان عامل، مخالف مقتضاي مضاربه بوده و باعث تبديل قرارداد مضاربه به قرض مي شود، اما نتيجه هاي تحقيق نشان مي دهد كه:
أ. گرچه شرط ضمان عامل ماهيت مضاربه را نزديك به قرض مي كند اما به جهت تفاوتهايي تبديل به قرض نمي شود؛
ب. مهمترين دليل بر ممنوعيت شرط ضمان عامل عقد مضاربه، روايت هاي خاص وارده در اين باره است و ديگر ادله از قدرت كافي برخوردار نيستند.
 
كليد واژه: مضاربه، ضمانت سرمايه، عامل، شرط ضمان، قرض، ربا، مقتضاي عقد

» » » توجه : برای مشاهده متن کامل مقاله میتوانید به فصلنامه اقتصاد اسلامی 33 مراجعه نمایید .