محور : شهید مطهری و اقتصاد
از نظر جامعه شناسى ماركسیسم، سازمانها و بنیادهاى جامعه همه در یك سطح نیستند؛ جامعه مانند ساختمانى است كه یك پایه و زیر بنا دارد و بقیّه ی قسمتهاى آن بر روى آن پایه بنا مى شوند و تابع آن هستند. پایه و زیر بناى جامعه اقتصاد است و تغییر اوضاع و احوال اقتصادى باعث تغییر نهادهاى اجتماعى خواهد شد و تغییر عوامل اجتماعى باعث تغییر رفتار انسانها مى گردد. پس انسان از جامعه شكل مى گیرد و جامعه از اقتصاد، و اقتصاد هم ساخته ی روابط تولید و در نهایت ابزار تولید است.
شكل ابزار تولید است كه جامعه را مى سازد، و جامعه است كه انسان را مى سازد. اگر خواستید انسانها را در طول تاریخ بشناسید وضع اقتصادى و ابزار تولید اقتصادى آنها را بشناسید. خوبى و بدى انسان تابع وضع خاصّ ابزار تولید است. خیر و نور و عدل از یك طرف و شرّ و ظلمت و ظلم از طرف دیگر به انسانها مربوط نیست، اینها همه تابع نظام تولید است. نظام تولیدى گاهى جبراً ایجاب مى كند عدل را و گاهى جبراً ایجاب مى كند نقطه ی مقابلش را.
بر این اساس، ماركسیسم براى تاریخ جوامع سیر واحدى را بیان مى كند كه همه ی جوامع ضرورتاً باید آن را طى كنند. این مراحل عبارتند از دوره ی اشتراك اوّلیّه، دوره ی برده دارى، دوره ی فئودالیسم یا ارباب و رعیّتى، دوره ی بورژوازى و سرمایه دارى، دوره ی سوسیالیسم و كمونیسم. در دوره ی اشتراك اوّلیّه، از آغاز پیدایش انسان، بشر مراحل اوّل زندگى اجتماعى را طى مى كرد و هنوز موفّق به كشف كشاورزى نشده بود، هنوز موفّق به كشف دامپرورى نشده بود، هنوز صنعتش پیشرفت نكرده بود، ابزار تولیدش بسیار ابتدایى بود؛ تنها سنگهاى تیزى پیدا كرده بود كه حیوانات را شكار كند. او با این ابزارهاى ساده و معمولى فقط مى توانست به اندازه ی خودش تولید كند. زندگى اش مثل پرندگان بود كه صبح گرسنه از آشیانه بیرون مى آیند و تا غروب دنبال غذا مى روند و وقتى سیر شدند به آشیانه بر مى گردند و دوباره صبح گرسنه مى روند و عصر سیر بر مى گردند. قهراً این وضع تولید اقتضا مى كرد كه انسانها با هم خوب باشند، روابط اجتماعى برادرانه داشته باشند مثل یك گلّه ی آهو كه با هم دعوا ندارند، صبح مى روند چرا و عصر بر مى گردند و برادروار زندگى مى كنند. دشمنى با طبیعت و حیوانات درنده هم باعث اتّحاد و دوستى آنها مى شد. چیزى هم كه باعث جنگ و نزاع باشد در بین نبود. ثروت و مالى نبود تا بر سر آن دعوا و نزاع كنند. پس وضع تولید دوره ی اشتراكى ایجاب مى كرد عدالت و مساوات و برادرى را.
منبع : پایگاه جامع شهید مطهری
