محور : اقتصاد ایران
استفاده از شناسه ملي كالا و خدمات (ايران كد) در حالي از ابتداي سال 88 براي كليه توليدات داخلي و كالاهاي وارداتي جهت عرضه در شبكه توزيع داخلي الزامي شده است كه هنوز بسياري از عاملان اقتصادي، صادركنندگان و واردكنندگان و اصناف با مفاهيم اين حوزه نا‌آشنا و بيگانه هستند و طبيعتا به دليل عدم آگاهي كامل از چيستي و ضرورت‌هاي شناسه مذكور، نسبت به عضويت در اين سامانه مقاومت مي‌كنند.
براي آشنايي با موضوع باركد و تفاوت آن با شناسه ملي كالا و خدمات (ايران كد) بهتر است فرض كنيم كه براي تهيه محصولات مصرفي به يك فروشگاه خرده‌فروشي مي‌رويم و مطابق با ليست خريد خود محصولات را در سبد خريد خود قرار مي‌دهيم. پس از اتمام كار به صندوق رفته تا محصولاتي انتخاب كرده‌ايم توسط صندوق‌دار شناسايي، قيمت آنها مشخص و نيز نام و قيمت هر كدام بر روي فاكتور درج شده و براساس مجموع قيمت‌ها، هزينه آنها را بپردازيم. در سبد خريد ما كالاهاي بسياري مشاهده مي‌شود، از شير و ماست گرفته تا انواع شوينده‌ها و لوازم بهداشتي، حتي چند عدد لوازم منزل نيز در آن وجود دارد. صندوق‌دار، محصولات را يك به يك از سبد برداشته، آنها را وارسي مي‌كند تا نام حك شده بر روي آنها را وارد دستگاه نموده و قيمت آنها را نيز از روي ليست محصولات يا بسته‌بندي آنها پيدا نموده و بر روي فاكتور آنها را درج نمايد. همان‌گونه كه پيشتر گفته شد در سبد خريد من محصولات متنوعي وجود دارد. در نتيجه بسته‌بندي‌هاي مختلفي آنها را در برگرفته است و اطلاعات محصولات با اندازه‌ها، رنگ‌ها و در موقعيت‌هاي مكاني مختلفي حتي با زبان‌هاي گوناگون بر روي بسته‌بندي محصولات چاپ شده است. صندوق‌دار اين فروشگاه تلاش زيادي را براي خواندن اطلاعات مندرج بر روي اين محصولات به خرج مي‌دهد. اما در حين كار خود متوجه مي‌شود كه محصولي را به اشتباه شناسايي كرده و يا قيمت آن را به درستي در دستگاه وارد نكرده است. اما شايد برخي از اشتباهات خود را هرگز متوجه نشود. شايان ذكر است كه به جز من افراد ديگري هم در صف صندوق منتظر بودند. اين كار به اندازه‌اي زمان‌بر بود كه هم من و هم ساير مشتريان آن فروشگاه قيد خريد خود را زده و براي جلوگيري از هدر رفتن بيشتر زمان فروشگاه را بدون اين كه خريد كرده باشيم ترك كرديم. مالكان فروشگاه براي رفع اين مشكل تحقيقاتي را آغاز نمودند. اين واقعه متعلق به سال‌هاي قبل از 1940 ميلادي است.
>>>
محور : اقتصاد ایران
استفاده از شناسه ملي كالا و خدمات (ايران كد) در حالي از ابتداي سال 88 براي كليه توليدات داخلي و كالاهاي وارداتي جهت عرضه در شبكه توزيع داخلي الزامي شده است كه هنوز بسياري از عاملان اقتصادي، صادركنندگان و واردكنندگان و اصناف با مفاهيم اين حوزه نا‌آشنا و بيگانه هستند و طبيعتا به دليل عدم آگاهي كامل از چيستي و ضرورت‌هاي شناسه مذكور، نسبت به عضويت در اين سامانه مقاومت مي‌كنند.
براي آشنايي با موضوع باركد و تفاوت آن با شناسه ملي كالا و خدمات (ايران كد) بهتر است فرض كنيم كه براي تهيه محصولات مصرفي به يك فروشگاه خرده‌فروشي مي‌رويم و مطابق با ليست خريد خود محصولات را در سبد خريد خود قرار مي‌دهيم. پس از اتمام كار به صندوق رفته تا محصولاتي انتخاب كرده‌ايم توسط صندوق‌دار شناسايي، قيمت آنها مشخص و نيز نام و قيمت هر كدام بر روي فاكتور درج شده و براساس مجموع قيمت‌ها، هزينه آنها را بپردازيم. در سبد خريد ما كالاهاي بسياري مشاهده مي‌شود، از شير و ماست گرفته تا انواع شوينده‌ها و لوازم بهداشتي، حتي چند عدد لوازم منزل نيز در آن وجود دارد. صندوق‌دار، محصولات را يك به يك از سبد برداشته، آنها را وارسي مي‌كند تا نام حك شده بر روي آنها را وارد دستگاه نموده و قيمت آنها را نيز از روي ليست محصولات يا بسته‌بندي آنها پيدا نموده و بر روي فاكتور آنها را درج نمايد. همان‌گونه كه پيشتر گفته شد در سبد خريد من محصولات متنوعي وجود دارد. در نتيجه بسته‌بندي‌هاي مختلفي آنها را در برگرفته است و اطلاعات محصولات با اندازه‌ها، رنگ‌ها و در موقعيت‌هاي مكاني مختلفي حتي با زبان‌هاي گوناگون بر روي بسته‌بندي محصولات چاپ شده است. صندوق‌دار اين فروشگاه تلاش زيادي را براي خواندن اطلاعات مندرج بر روي اين محصولات به خرج مي‌دهد. اما در حين كار خود متوجه مي‌شود كه محصولي را به اشتباه شناسايي كرده و يا قيمت آن را به درستي در دستگاه وارد نكرده است. اما شايد برخي از اشتباهات خود را هرگز متوجه نشود. شايان ذكر است كه به جز من افراد ديگري هم در صف صندوق منتظر بودند. اين كار به اندازه‌اي زمان‌بر بود كه هم من و هم ساير مشتريان آن فروشگاه قيد خريد خود را زده و براي جلوگيري از هدر رفتن بيشتر زمان فروشگاه را بدون اين كه خريد كرده باشيم ترك كرديم. مالكان فروشگاه براي رفع اين مشكل تحقيقاتي را آغاز نمودند. اين واقعه متعلق به سال‌هاي قبل از 1940 ميلادي است.
باركد چيست؟
باركد يا خط نماد (Barcode) مجموعه‌اي از خطوط ميله‌اي با عرض‌هاي متفاوت است كه براساس الگوريتم مشخصي توليد مي‌شود و توسط ماشين قابل خواندن است. باركد ابزاري براي نمايش داده‌ها است. اما چرا داده‌ها بدين صورت نمايش داده مي‌شوند؟ پاسخ اين است كه باركدها امكان دريافت سريع و دقيق داده‌ها را براي دستگاه‌هاي كدخوان فراهم مي‌كنند. به بيان ديگر اگر بخواهيم داده‌اي را در يك تراكنش مانند نقاط فروش (به‌طور عمومي در فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي) تشخيص دهيم، اسكنرها براي دريافت اطلاعات عددي يا حرفي كالا علاوه بر كندي ذاتي، با خطاي بالايي مواجه هستند. بروز خطا از يك‌سو موجب افزايش هزينه مي‌شود و از ديگر سو، حجم بالايي از اطلاعات بايد اسكن شوند. طبيعي است كه در نتيجه انجام اين عمليات، افزايش قابل ملاحظه‌اي در هزينه و زمان را شاهد خواهيم بود. باركدها براي ايجاد تسهيل و تسريع در عمليات‌هاي اين چنيني اختراع شدند.
باركدها اطلاعات مختلف و متنوعي را نمايش دهند. اما آنچه براي تسهيل در امر خرده‌فروشي اهميت دارد شناسه‌اي منحصر به فرد براي هر قلم كالا است. به همين خاطر بيشترين استفاده از باركدها در همين رابطه است. اما عموميت استفاده از باركد در نمايش شناسه كالا نبايد اين تصور را ايجاد كند كه كاربرد آنها مختص اين كاربرد است. باركدها هر اطلاعاتي را در خود جاي دهند.
ايران كد چيست؟
نظام ملي شماره‌گذاري كالا و خدمات ايران كه به اختصار ايران كد خوانده مي‌شود، به عنوان يكي از طرح‌هاي ملي از سال 1384 آغاز به كار كرد. اين طرح مدتي است كه شكل رسانه‌اي به خود گرفته و در مسير اجرايي شدن قرار گرفته است. ايران‌كد يك نظام اطلاعاتي است كه تلاش مي‌كند اطلاعات اساسي و پايه كالاها و خدمات را در قالبي استاندارد سازماندهي كند. به بيان ديگر هدف از پياده‌سازي ايران كد، سازماندهي اطلاعات و خدمات در چرخه بازرگاني كشور است.
خاطرنشان مي‌كند ايران كد به دنبال سازماندهي اطلاعات همه كالاها و نه فقط كالاهاي مصرفي (FMCG) است، موضوعي كه نظام 1GS و شماره جهاني اقلام تجاري (GTIN) براي آن طراحي نشده و نمي‌تواند پاسخگوي آن باشد نظام ايران‌كد بر سازماندهي اطلاعات پايه به عنوان اطلاعات مستقل از زمان و مكان تاكيد دارد. به عنوان مثال، قيمت كالا و تاريخ توليد و مصرف كالا به زمان و مكان آن وابسته است. اين دسته از اطلاعات را اطلاعات عملياتي كالا خطاب مي‌كنند كه در زمره اطلاعات مورد توجه نظام ايران‌كد قرار نمي‌گيرند. ايران كد با استفاده از عامل‌هايي كه در ادامه به تعدادي از آنها اشاره خواهد شد، اطلاعات كالا و خدمات را به عنوان اطلاعات عمومي و اوليه،به شيوه يكنواخت، در قالبي يكسان و با رعايت اولويت در يك قالب منسجم ارائه مي‌كند. در اين نظام تلاش وافري براي زدودن حواشي غيرلازم و متغير از اطلاعات اصلي و ثابت صورت مي‌گيرد.
پس از سازماندهي اطلاعات كالا و خدمات، يك شماره 16 رقمي براساس استاندارد ارائه شده توسط نظام ايران‌كد به هر كالا اختصاص خواهد يافت. اين شماره شامل چند بخش است كه در اصطلاح كدملي كالا خوانده مي‌شود. اين شماره، كليد ورود و دسترسي به اطلاعات كالا و خدمات است. همان‌گونه كه مشاهده كرديد هدف از توسعه ايران‌كد ايجاد زيرساختي اطلاعاتي است كه مديريت اقلام در سطح كشور را تسهيل نمايد. براي دستيابي به چنين هدفي نيازي به استفاده از باركدها نيست. اما اگر بخواهيم با استفاده از ايران‌كد نيز به تسهيل خرده‌فروشي‌ها كمك كنيم، مي‌توان كدملي محصولات را به باركد تبديل نموده و قابليت اسكن شماره ملي كالاها با استفاده از اسكنر فراهم كرد. نتيجه اين كه باركد نشاندهنده كدملي كالاها در نظام ايران‌كد براي تنها سهولت در دستيابي به اطلاعات محصولات در نظام ايران‌كد مي‌تواند بر روي محصولات قرار گيرد.
مزاياي ايران‌كد
چنانچه اين طرح به‌طور دقيق و با همياري نهادهاي ذيربط و همكاري افرادي كه به نوعي با كالا مرتبط هستند اجرا شود، نتايج ارزشمندي به دنبال خواهد داشت. با اجراي اين نظام، همه كالاهاي توليد و توزيع‌شده در سراسر كشور، براساس شيوه‌اي استاندارد شناسايي خواهند شد. اگرهمه سازمان‌ها، مجموعه‌ها و افراد حاضر در فرآيندهاي زنجيره تامين كالاي كشور از ايران‌كد استفاده كنند، همه كالاهاي موجود در كشور به طور دقيق شناسايي خواهند شد. و شاهد انتشار و استفاده از اطلاعات كالاها خواهيم بود. به بياني ديگر، زبان مشتركي در طول زنجيره تامين تعريف مي‌شود كه سرعت و دقت را در عين سادگي در مبادلات تجاري فراهم خواهد كرد. نظام ايران‌كد بستري مبتني بر اطلاعات است و با استفاده از آن مي‌توان برنامه‌هاي متعددي را براي بهبود امر بازرگاني در سطح كشور طراحي و اجرا كرد. به عنوان مثال، پروژه‌هايي براي اصلاح ساختار نظام توزيع كالا، ترسيم پراكندگي كالا، آسيب‌شناسي سرعت توزيع كالا و مواردي از اين دست را مي‌توان با استفاده از دستاوردهاي نظام ايران‌كد تعريف كرد. انجام اين پروژه‌ها بدون وجود بستر اطلاعاتي فراهم شده توسط ايران كد امكان‌پذير نخواهد بود. اساس فعاليت بنگاه‌هاي كالا - محور بر مديريت كالا يا به بيان ديگر مديريت موجودي استوار است و غفلت از آن خسارت‌هاي هنگفتي مانند خريدهاي غيرضروري، خريد مازاد برنياز، خواب بيش از حد كالا در انبار، اشغال فضاي انبار و هدر رفتن سرمايه بر بنگاه تحميل مي‌كند. مجموعه راه‌حل‌هاي ارائه شده در قالب نظام ملي شماره‌گذاري كالاها و خدمات ايران گزينه مناسبي براي رفع اين گونه مشكلات است.
انواع كالاها و نوع باركد آنها
شناسه واحد و منحصربه‌فرد كالاها سبب مديريت موثر در زنجيره تامين و توزيع موجوديت‌هاي سازمان و تبادل الكترونيكي داده‌هاي مرتبط، ايجاد رقابت سالم صنعتي و همچنين هماهنگي با نظام‌هاي ساختار يافته شماره‌گذاري بين‌المللي مي‌گردد. استفاده از استانداردهاي ايران‌كد و معرفي كالاها با كدملي و نام منحصربه‌فرد، امكان شناسايي موثرتر كالاها و در نتيجه تسهيل در امر تجارت را به دنبال خواهد داشت. همچنين بهره‌گيري عملياتي از آن در سطح وسيع توليدات كشور موجب مديريت بهتر كالا در زنجيره‌هاي تامين در سطح كلان و خرده‌فروشي خواهد شد. لذا، استفاده از ايران‌كد توصيه مي‌شود.
همچنين به منظور هماهنگي در سيستم توزيع در سطح بين‌الملل، شماره جهاني اقلام تجاري (GTIN) توسط سازمان GSI به كشورها توصيه شده است. از اين‌رو شركت‌ها و بنگاه‌هايي كه تمايل دارند كالاهاي خود را به خارج از مرزهاي جمهوري اسلامي ايران صادر نمايند و يا كالاهايي را براي توزيع در داخل كشور وارد نمايند، ضرورت ايجاب مي‌كند نسبت به نصب باركد نشاندهنده اين كدها بر روي كالاهاي خود اقدام نمايند تا در تجارت خود (واردات و صادرات) با مشكلي مواجه نشوند.
براي اجتناب از اختلال و چندگانگي در مديريت كالاها، ميان كدملي كالاها در نظام ملي طبقه‌بندي و شماره‌گذاري كالا و خدمات، همچنين شماره جهاني اقلام تجاري تناظر برقرار شده است. به عبارت ديگر اين دو شماره با يكديگر معادل و متناظر هستند. ورود كالا با كد بين‌المللي به شبكه‌هاي توزيع داخلي هيچ‌گونه محدوديتي ايجاد نخواهد كرد ولي ذكر اين نكته ضروري است كه براساس مصوبه دولت هر كالا جهت ارائه در زنجيره تامين ملي بايد داراي كد ملي در سامانه ايران كد باشد. كد ملي كالا صرفا در سطح زنجيره‌هاي تامين كشور كاربرد دارد.
براي آن‌كه بتوان از مزاياي اين كدها در داخل و خارج از كشور بهره‌مند شد مي‌توان اين كدها را با استفاده از ابزار نمايشي باركد برروي كالاها نصب كرد تا پويش اطلاعات براي دستگاه‌هاي پويش‌گر كه عمدتا در خرده‌فروشي‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند، تسهيل شود استفاده از باركد براي نمايش شماره جهاني اقلام تجاري براي نصب بر روي كالاها متداول است و بر روي محصولات، باركدهاي 13 رقمي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به‌منظور درج كد ملي بر روي كالاها نيز بايد از ابزار نمايشي باركد استفاده كرد. اين كار سبب مي‌شود سرعت تبادل و به اشتراك‌گذاري اطلاعات كالاها افزايش يافته و اطلاعات كالاها به صورت الكترونيكي به كامپيوترها انتقال يابد و همچنين تطبيق باركد روي محصولات با باركد موجود در كاتالوگ الكترونيكي امكان‌پذير مي‌شود. همچنين دريافت اطلاعات مربوط به كالا قبل از سفارش يا خريد آن از طريق موبايل (Mobile Commerce) در حال پياده‌سازي است.
منبع : وبلاگ اقتصاد عادلانه
