محور : اقتصاد اسلامی
به جهت بزرگي گناه ربا و آثار آن بر فرد و جامعه، گذشته از آيات قرآن روايات زيادي از رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم و ائمه اطهارعليهم السلام در مورد اين موضوع مهم نقل شده است.
1. ربا از گناهان كبيره است
عن فقه الرضاعليه السلام:
«اعلم يرحمك اللَّه أنّ الرّبا حرام سحت من الكبائر و ممّا قد وعد اللَّه عليه النار فنعوذ بااللَّه منها و هو محرّم علي لسان كلّ نبي و في كلّ كتاب».[1] يعني: بدان كه خدا تو را رحمت كند، به درستي كه ربا حرام و پليد و از گناهان كبيره و از جمله جرايمي است كه خداوند بر آن وعده عذاب داده است. پس از آن به خدا پناه ميبريم. ربا در كلام همه پيامبران و در همه كتابهاي آسماني حرام شده است.
عن جعفربن محمدعليه السلام عن آبائه عنالنبيصلي الله عليه وآله وسلم في وصيته لعليعليه السلام قال:
«يا علي! الرّبا سبعون جزء فايسرها مثل أن ينكح الرّجل أمّه في بيتاللَّه الحرام».[2]
امام صادقعليه السلام از پدرانش، از رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم نقل ميكند كه آن حضرتصلي الله عليه وآله وسلم در وصيتشان به حضرت عليعليه السلام فرمود:
يا علي! (گناه) ربا هفتاد بخش است كه ناچيزترين آنها مانند اين است كه مردي با مادر خود در مسجدالحرام زنا كند. يا علي! گناه يك درهم ربا پيش خداوند، بزرگتر از هفتاد مرتبه زناست كه همه آنها با محارم و در مسجدالحرام باشد.
نظير اين تعبير در روايات زيادي از طريق شيعه و اهل سنّت نقل شده است.[3]
2. رباخواري بدترين شغل
عن رسول اللَّهصلي الله عليه وآله: «شرّ المكاسب كسب الرّبا»[4] يعني: بدترين كسبها رباخواري است.
عن أبي عبداللَّهعليه السلام: «اذا أراداللَّه بقوم هلاكاً ظهر فيهم الرّبا»[5] يعني: هرگاه خداوند هلاك قومي را اراده كند، ربا در بين آنان آشكار ميشود.
3. ربا امري پيچيده
قال النبيصلي الله عليه وآله وسلم:
«يأتي علي الناس زمان لا يبقي أحد الاّ أكل الرّبا فاِن لم يأكله أصابه من غباره»[6] يعني: روزگاري خواهد آمد كه كسي نميماند مگر اين كه ربا ميخورد و اگر ربا نخورد، غبارش بر او مينشيند.
عن عليعليه السلام:
«معاشر الناس! الفقه ثم المتجر و اللَّه الرّبا في هذه الاُمّة أخفي من دبيب النمل علي الصّفا»[7] يعني: اي مردم! اوّل فقه بياموزيد بعد تجارت كنيد. قسم به خدا! ربا در ميان اين امّت پنهانتر از حركت مورچه بر سنگ سياه است.
4. حيله براي رباخواري
قال النبيصلي الله عليه وآله وسلم:
«يأتي علي النّاس زمان يستحلّ فيه الرّبا بالبيع و الخمر بالنّبيذ و السّحت بالهديّة»[8] يعني: روزگاري براين مردم خواهد آمد كه ربا را به اسم خريد و فروش، شراب را به اسم نبيذ و رشوه را به اسم هديه، حلال بشمرند.
5. عقوبت رباخوار
درباره كيفر دنيوي رباخوار وارد شده است،
عن ابن بكير قال: بلغ اباعبداللَّهعليه السلام عن رجل انه كان يأكل الربا و يسميه اللباء، فقال: لئن امكنني اللَّه منه لاضربن عنقه»[9] ابن بكير نقل ميكند به امام صادقعليه السلام رسيد كه مردي ربا ميخورد و آن را لباء (آغوز) مينامد، حضرت فرمود: اگر خداوند مرا به او مسلط كند، گردنش را ميزنم.
درباره كيفر اخروي رباخوار وارد شده است.
عن النبيصلي الله عليه وآله وسلم قال: «و من أكل الرّبا املاء اللَّه بطنه من نار جهنم بقدر ما أكل و ان اكتسب منه مالاً لم يقبل اللَّه منه شيئاً من عمله و لم يزل في لعنةاللَّه و الملائكة ماكان عنده منه قيراط واحد»[10] يعني: هركس ربا بخورد، خداوند شكمش را به اندازهاي كه ربا خورده است، از آتش جهنم پر ميسازد و اگر از طريق ربا مالي به دست آورده، هيچ عمل نيكي را از او نپذيرد و تا موقعي كه به اندازه يك قيراط از مال ربا پيش اوست، پيوسته خدا و فرشتگان او را لعنت كنند.
6. حرمت شهادت و كتابت ربا
گذشته از حرمت ربا دادن و ربا ستاندن؛ حضور در جلسه ربا به عنوان نويسنده سند و شاهد نيز حرام است. اين مطلب در روايات زيادي از طريق شيعه و سنّي وارد شده است:
عن عليعليه السلام: قال: «لعن رسول اللَّهصلي الله عليه وآله وسلم الرّبا و آكله و بايعه و مشتريه و كاتبه و شاهديه»[11] يعني: رسول خداصلي الله عليه وآله وسلم ربا و خورنده و فروشنده و مشتري ربا و نويسنده و دو شاهد آن را لعنت كرد.
عن ابي جعفرعليه السلام قال:
«قال اميرالمؤمنينعليه السلام: آكل الرّبا و مُؤَكّلِه و كاتبه و شاهداه في الوزر سواء»[12] يعني: ربا گيرنده و ربا دهنده و نويسنده و دو شاهد آن در گناه ربا مساويند.
[1] محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 103، ص 121، ج 33.
[2] وسائلالشيعه، ج 18، ص 121، ح 12.
[3] همان، ص 117، باب 1، احاديث شماره 1، 5، 6، 18، 19، 21 و 22؛ كنزالعمّال، ج 4، ص 190، ح 10103 و ص 193، ح 10114.
[4] همان، ص 122، ح 13.
[5] وسائل الشيعه، ج 18، ص 123، ح 17.
[6] مستدرك الوسائل، ج 13، ص 333، ح 18.
[7] بحارالانوار، ج 103، ص 117.
[8] همان، ص 332، ج 16.
[9] وسائلالشيعه، ج 18، ص 125، ح 1، الفروع من الكافي، ج 5، ص 149، باب 51، كتاب المعيشه، ح 11.
[10] وسائل الشيعه، ج 18، ص 122، ح 15.
[11] وسائلالشيعه، ج 18، ص 127، باب 4، ابواب الربا، ح 2.
[12] وسائلالشيعه، ج 18، ص 126، باب 4، ابواب الربا، ح 1.
منبع : وبلاگ اقتصاد عادلانه
